سید محمدرضا دربندی،  معاون امور بین‌الملل بنیاد سعدی در گفتگو با شورا آنلاین می گوید زبان فارسی نشان داده که در سه بزنگاه می تواند بر روابط خارجی اثر گذار باشد:

• در اتاق تصمیم گیری اثرگذار بر ایران که هیچ ایرانی حضور نداشته باشد، اما فردی حضور داشته باشد که با مفاخر ادبیات فارسی انس گرفته است؛
• در جلسات مذاکره دوجانبه و چندجانبه مان، فردی میان هیات مقابل با فارسی مانوس باشد؛ و
• اعزام سفرا به ایران.

در ادامه متن کامل این مصاحبه از نظرتان می گذرد.

پرسش: بنیاد سعدی چه راهبردی را برای رواج زبان فارسی در سایر کشورها پیگیری می کند؟

پاسخ: بنیاد، جهان را به 12 منطقه حوزه ی زبان فارسی تقسیم بندی کرده است. اهداف کلان، راهبردها و سیاست های کلان در هر منطقه و برنامه های پنج ساله ای که برای هر یک از این مناطق تهیه شده بود، تنظیم کرده ایم و حداکثر ظرف دو ماه آینده مجموعه  اسناد راهبردی مربوط به این مناطق در اختیار مسئولان ذیربط قرار گیرد.

پرسش: چه روندی را برای تحقق راهبردهای خود پیگیری کرده اید؟

پاسخ: در سه سال گذشته هر سال پذیرای 200 نفر از اساتید جهت شرکت در دوره های دانش افزایی بوده ایم. شما تصور کنید تعداد 200 نفر استاد دانشگاه از 40 کشور، هر یک چه تأثیر عمیقی بر جامعه  خود می گذارند. اینها سفیر فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در کشورشان محسوب می شوند.

علاوه بر این هر سال، در حدود 10 دوره کوتاه مدت  12 روزه برگزار می کنیم و هر ماه به طور متوسط 12 تا 15 نفر، از اساتید خارجی در این دوره حاضر می شوند.

اقدام دیگر بنیاد اعزام استاد در محل است. هم اکنون یک گروه 70 نفری از اساتید چینی در حال فراگیری زبان فارسی در چین هستند.

پرسش: ظرفیت های بالقوه و بالفعل ما برای ترویج زبان فارسی در سطح جهانی کدام است؟

یکی از مهم ترین ظرفیت های بالقوه، وجود  آثار مفاخر و مشاهیر فارسی است که پشتوانه ادبیات فارسی محسوب می شوند. مثلا اشعار مولانا، فرازمانی و فرامکانی است، به همین سبب است که کتاب مولانا درصدر پر فروش ترین کتاب ها در آمریکا و فرانسه قرار می گیرد.

ظرفیت دیگر علاقمه مندی مردم جهان به یادگیری فارسی است. نکته سوم قدرت کارشناسی موجود در کشور برای رواج زبان فارسی است. ظرفیت دیگر وجود مسئولانی است که اهمیت گسترش و ترویج زبان فارسی را درک می کنند.

در مجموع 24 دستگاه به نحوی در آموزش زبان فارسی به خارجیان فعالیت دارند که اثرگذارترین نهاد مرتبط با این حوزه، وزارت علوم است. اساتیدی که از طرف این وزراتخانه به خارج اعزام می شوند نقش بسیار بارزی در گسترش زبان فارس ایفا می کنند.

پرسش: موانع تحقق رواج زبان فارسی در سطح جهانی از نظر شما چیست؟

پاسخ: یکی از موانع کمبود بودجه اختصاص یافته برای این حرکت است.

دومین مانع این است که برخی مسئولان اهمیت زبان فارسی را درک نمی کنند. در حالی که امروزه دیپلماسی عمومی اهمیت به سزایی دارد و زبان فارسی محور اصلی این نوع از دیپلماسی در کشورمان محسوب می شود.

سومین مانع وجود رقبای خارجی است. در کشورهایی که رشته شرق شناسی تدریس می شود، دانشـجویان مختارند یکی از چهار زبان فارسی، عربی، ترکی استانبولی و عبری را انتخاب کنند. کشورهای دیگر امتیازاتی برای دانشجویان خارجی قائل می شوند که همین باعث ترغیب آنها به انتخاب زبان مربوطه می شود.

مانع دیگر، تبلیغات منفی علیه کشور است: اسلام هراسی، ایران هراسی و شیعه هراسی، از جمله تبلیغات اثرگذار بوده، به گونه ای که موجب شده دانشجویان به فراگیری این زبان علاقه نشان ندهند.

پرسش: ترویج زبان فارسی در سطح بین المللی می تواند چه منافعی برای کشور داشته باشد؟

پاسخ: این نظریه که دیپلماسی عمومی و اثرگذاری بر روی تک تک شهروندان، یکی از بهترین راه های کسب منافع کشور است، در حال حاضر پذیرفته شده است. لذا کشورها از ابزار دیپلماسی عمومی نظیر سینما، فیلم، موسیقی، کتاب و … بهره می برند تا با مخاطبان خود ارتباط بگیرند. یکی دیگر از محورهای دیپلماسی عمومی، آموزش زبان است. لذا اقتضای دیپلماسی عمومی و لزوم انتشار پیام انقلاب اسلامی این است که زبان فارسی نشر و گسترش یابد.

منفعت دیگر، ارائه تصویر صحیح از ایران امروز است. مخاطبی که فارسی یاد بگیرد هر وقت مطلبی درباره ایران بشنود شخصاً برای بررسی و صحت و سقم آن اقدام می کند.

منفعت سوم آشنا شدن فرهیختگان و یک طبقه ای از مردم با 7000 سال سابقه فرهنگی ماست. کسی که ترجمه  مثنوی و یا دیوان حافظ را می خواند، نمی تواند با آن ارتباط برقرار کند، به همین خاطر بود که شخصی مثل گوته در سن 60 سالگی تصمیم می گیرد زبان فارسی بیاموزد تا بفهمد که منظور حافظ از فلان بیت چه بوده است.

منفعت چهارم آشنایی با فرهنگ اسلامی است که با فرهنگ ملی ما ممزوج شده است. نفع پنجم آشنایی با اسلام به قرائت شیعی است. در همین منطقه غرب آسیا، چه برداشتی از اسلام می شود؟ داعش، طالبان و القاعده، چه انعکاسی از اسلام در ذهن مردم ایجاد کرده اند؟ بسیاری از افراد مایلند نظر ایرانیان را بدانند. گسترش زبان فارسی باعث می شود که این افراد بی واسطه بتوانند درباره نظریه ولایت فقیه اطلاعات کسب کنند و بفهمند که مردمسالاری دینی چیست.

و آخرین فایده قابل ذکر، توسعه گردشگری است. کسانی که فارسی یاد می گیرند یقیناً در تابستان آن سال ایران را به عنوان مقصد گردشگری انتخاب می کنند و خود زبان فارسی انگیزه ای می شود که ایران را برای گردش انتخاب کنند

پرسش: چه ظرفیت هایی برای روابط خارجی ایران وجود دارد تا بتواند از زبان فارسی جهت توسعه، بهبود و تقویت این روابط بهره ببرد؟

پاسخ: هر کسی  که زبان کشوری را یاد می گیرد، ناخودآکاه علاقمه مندی و طرفداری به آن کشور پیدا می کند. افرادی که در فرانسه، ژاپن، آمریکا و … درس خوانده اند در طرح ها، برنامه ها و مثال هایی که می زنند همیشه از آن کشوری که در آنجا درس خوانده اند مثال می آورند و همیشه از موفقیت های آنان حرف می زنند. مدل فکری این افراد همیشه مبتنی بر جغرافیایی است که در آنجا درس خوانده اند. این افراد همیشه این سبک را توسعه می دهند، لذا هر کسی که زبان فارسی یاد می گیرد، طرفدار ایران می شود.

کارشناسان وزارت امور خارجه دیگر کشورها که در حوزه زبان فارسی فعالیت می کنند، در سه مرحله نقش خود را ایفا می کنند: یک مرحله انجایی که ما حضور نداریم. یعنی فردی که زبان فارسی را یاد گرفته و با مفاخر ادبیات فارسی انس گرفته در اتاقی که در حال تصمیم گیری هستند، نقش مثبتی ایفا می کند. دوم در جلسات مذاکره دوجانبه و چندجانبه. یکی از معاونان با سابقه وزارت خارجه شخصاً تعریف می کرد در یکی از جلسات، یکی از افراد طرف مقابل هر وقت نگاهش به من می افتاد، لبخند داشت و در تصمیم گیری ها به هیأت ایرانی کمک می کرد. در پایان جلسه وقتی با وی احوالپرسی کردم، متوجه شدم که فارسی خوانده است. به عبارتی زبان فارسی در مذاکرات نقش مثبتی ایفا کرده است. علاوه بر این، فارسی آموزی در اعزام سفرا به ایران هم خیلی مؤثر است. افرادی که از قبل اقدام به فراگیری زبان فارسی کرده اند قطعاً خلق وخوی ایرانیان را بهتر درک کرده اند و بهتر می دانند با ما ایرانی ها چطور باید رفتار کنند. این موارد باعث گسترش روابط سیاسی و روابط خوب ما کشورهای خارجی می شود.

پی نوشت: تیتر این گفتگو برگرفته از داستانک “فارسی شکر است” اثر مرحوم سیدمحمد علی جمال زاده است.

امکان همراهی با شوراآنلاین در شبکه های اجتماعی: