جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
رویکرد مخرب آمریکا در مناقشه اسرائیل – فلسطین
کالی رابینسون در یادداشتی که وبسایت شورای روابط خارجی آمریکا آن را منتشر کرد؛ نوشت: جنگ فلسطین و اسرائیل ریشه در مناقشه ارضی بر سر سرزمین مقدس دارد که منطقهای در خاورمیانه با اهمیت تاریخی و مذهبی برای مسیحیان، یهودیان و مسلمانان است.
پس از انتشار ایده تئودور هرتسل در سال 1896 که به طرح «خانهای برای یهود» در موطن باستانی آنها پرداخته بود، یهودیان بهطور روزافزون به این سرزمین عمدتاً عرب نشین تحت سلطه انگلیس، مهاجرت کردند. سال 1948، پس از سالها جنگ عرب-یهود، مجمع عمومی سازمان ملل برای تأسیس دو دولت (یکی یهود و دیگری عرب) در فلسطین رأی داد. چیزی نگذشت که جامعه یهود در فلسطین، اسرائیل را کشوری مستقل اعلام کرده و صدها هزار یهودی دیگر به آنجا مهاجرت کردند. این امر موجب بروز جنگ با کشورهای عرب همسایه شد. ائتلاف اعراب در این جنگ از اسرائیل شکست خورد و طبق برآورد سازمان ملل، بیش از هفتصد هزار فلسطینی آواره گردید.
از آن زمان، مناقشه اسرائیل- فلسطین پیوسته به جنگهای چندملیتی، خیزشهای مسلحانه (انتفاضه) و اقدامات بهاصطلاح تروریستی کشیده است. جنگ ششروزه 1967 نقطه عطفی بود که به اشغال شرق اورشلیم، کرانه باختری و غزه توسط اسرائیل منجر شد. در پی این جنگ، قطعنامه 242 شورای امنیت سازمان ملل از اسرائیل خواست تا از اراضی اشغالی خارجشده و مرزها را به رسمیت بشناسد. این قطعنامه فاقد جزئیات بود اما سنگ بنای دیپلماسی آینده برای پایان دادن به جنگ اعراب- اسرائیل را بنا نهاد.
در حال حاضر، این منطقه وطن حدود دو میلیون فلسطینی در نوار غزه و سه میلیون نفر در کرانه باختری است. شهروندان اسرائیل غالباً یهودی هستند (9.1 میلیون نفر) اما دارای حدود دو میلیون شهروند عرب نیز هست.
درحالیکه تلاشهای دیپلماتیک بینالمللی برای پیشبرد راهحل سیاسی موفقیت چندانی نداشته است، دیپلماسی جدید به رهبری آمریکا برای حلوفصل چند مسئله اصلی متمرکز شده است که عبارتاند از مرزها، بیتالمقدس، آوارگان، امنیت، به رسمیت شناختن متقابل و پایان جنگ.
منافع آمریکا در این مناقشه
خاورمیانه از دیرباز برای آمریکا اهمیت حیاتی داشته است بهطوریکه دولتهای پیاپی این کشور اهداف بههمپیوستهای را دنبال کردهاند که تضمین منابع انرژی حیاتی، جلوگیری از نفوذ شوروی و ایران، تضمین امنیت و بقای اسرائیل و متحدان عرب، مقابله با بهاصطلاح تروریسم، تقویت دموکراسی و کاهش موج پناهندگان ازجملهی آنهاست. از نگاه آمریکا یکی از ملزومات اصلی تحقق اهداف این کشور در خاورمیانه، حلوفصل هر چه سریعتر مناقشه اسرائیل – فلسطین بهعنوان یکی از دلایل اصلی تنشهای خاورمیانه است. درعینحال، مناقشه اسرائیل – فلسطین همواره اصلیترین نگرانی جامعه یهودیان آمریکا بوده است.
چگونگی مداخله آمریکا در این مناقشه
آمریکا به مدت بیش از نیمقرن بازیگر اصلی مناقشه اسرائیل- فلسطین بوده است. آمریکا کمی بعد از جنگ جهانی دوم در این امر دخیل بوده و اولین کشوری بود که سال 1948 اسرائیل را بهعنوان کشوری مستقل به رسمیت شناخت. بااینحال، حمله نیروهای مصر و سوریه در سال 1973 به اسرائیل، آمریکا را بر آن داشت تا از اسرائیل حمایت کرده و رهبری را در دیپلماسی آتی بر عهده بگیرد. از زمان ارائه راهحل «دو دولت» در دوره کلینتون، دولتهای بعدی آمریکا طرحهای خاص خود را برای این راهحل مطرح کردهاند که «نقشه راه صلح» جورج دبلیو بوش، «اصول ششگانه» جان کری و «صلح برای رفاه» ترامپ ازجملهی آنهاست. در دو دهه گذشته، آمریکا آشکارا از راهحل دو دولت حمایت کرده است که هدف آن ایجاد دولتهای جداگانه اسرائیل و فلسطین با مرزهای قبل از جنگ 1967 است. برخلاف حمایت آمریکا از راهحل دو دولت، این کشور بهطور سنتی از طرح دولت فلسطین در سازمان ملل حمایت نکرده و اظهار کرده است که این امر باید از طریق مذاکرات با اسرائیل به سرانجام برسد.
موضع آمریکا نسبت به بیتالمقدس و شهرکسازیهای اسرائیل
هنگامیکه مجمع عمومی سازمان ملل در سال 1947 فلسطین را میان اعراب و یهود تقسیم کرد، بیتالمقدس را بهعنوان شهری بااهمیت مشترک مذهبی برای مسیحیان، یهود و مسلمانان، از این پیکره جدا ساخت؛ اما اسرائیل ابتدا غرب این شهر و سپس شرق آن را اشغال کرد. به مدت دههها، آمریکا و بسیاری از کشورهای دیگری که با اسرائیل رابطه دارند، سفارت خود را در تلآویو نگهداشتهاند تا مشکلی برای توافق صلح آتی ایجاد نکنند؛ اما دولت ترامپ از این رویه عدول کرده و از قصد خود برای انتقال سفارت آمریکا به اورشلیم بهعنوان پایتخت اسرائیل خبر داد.
کمی بعد از جنگ 1967، اسرائیل شهرکسازی در بخشهایی از سرزمینهای اشغالی را آغاز کرد. به مدت سالها، آمریکا این شهرکسازیها را محکوم کرده و آن را مانع صلح قلمداد کرده است؛ اما برای اینکه اسرائیل تحت تحریمهای بینالمللی قرار نگیرد، آمریکا شهرکسازی اسرائیل را غیرقانونی نمیداند.
کمکهای آمریکا به اسرائیل
آمریکا از دیرباز متحد اسرائیل و حامی اصلی امنیت آن بوده است. امروزه اسرائیل مهمترین شریک راهبردی آمریکا در خاورمیانه بشمار میرود. پس از خروج اسرائیل از سرزمینهای اعراب بهعنوان بخشی از فرایند صلح، آمریکا تأمین کمکهای نظامی به اسرائیل را آغاز کرد. واشنگتن تأمین امنیت اسرائیل را وظیفه خود میداند. همچنین، آمریکا بستههای کمکی زیادی در اختیار مصر و اردن (در ازای تعهدات آنها به صلح با اسرائیل) قرار داده و کمکهایی نیز بهصورت برنامههای انسان دوستانه برای فلسطین فراهم کرده است.
در شرایطی که آمریکا حامی جدی یکی از طرفین تنش است، چشمانداز مذاکرات اسرائیل- فلسطین تاریک به نظر میرسد. همچنان که برخی کارشناسان معتقدند اگر رژیم اسرائیل تحت حمایت ترامپ به طرحهای خود برای اشغال کرانه باختری و دره اردن ادامه دهد، دیگر بعید است که راهحل دو دولت تحقق یابد. درواقع، بسیاری از منتقدین معتقدند که چشمانداز راهحل دو دولت با توجه به محورهای سیاست بحثبرانگیز ترامپ در خصوص دلایل اصلی مناقشه ازجمله وضعیت بیتالمقدس و شهرکسازی اسرائیل در کرانه باختری کمرنگ شده است.
0 Comments