عزیز حاتم زاده – دانشجوی دکتری روابط بین الملل

خلاصه گزارش

در فصل اول گزارش با عنوان تمدن جهادی (Civilization Jihad) موضوع جدیدی مطرح می شود که عمدتا در راستای ادعاهای ذکر شده در گزارش سال 2011 در زمینه رسوخ طرفداران اخوان المسلمین در حوزه سیاست و قاتوتگذاری آمریکا قرار دارد. این ایده که توسط آلن وست (Allen West) نماینده جمهوری خواه سابق مطرح و تبلیغ می شود، ادعا دارد که اسلام گراهای رادیکال در حال رخنه در نظام سیاسی آمریکا با تقویت پایگاه رای خود هستند.

بر این اساس، وی معتقد است که مسلمانان سراسر آمریکا در پی نهادینه کردن سیاست هایی هستند که از آنان در برابر سایر آمریکایی ها حمایت می کند. او ادعا می کند که هدف نهایی آنان نابودی آمریکا از درون با استفاده از تمدن جهادی است. نویسندگان گزارش معتقدند که این ادعا عمدتا مبتنی بر اطلاعات مرکز سیاست امنیتی (Center for Security Policy) است که در گزارش سال 2011 به عنوان یک منبع اساسی اطلاعات برای شبکه اسلام هراسی معرفی شده است. و اطلاعات آن عمدتا بی اساس و مبتنی بر مفروض وجود تهدید از جانب مسلمانان آمریکا است.

فرانک گافنی ( Frank Gaffney) به عنوان یکی از مهم‌ترین فعالان شبکه اسلام هراسی و رئیس مرکز سیاست امنیتی ادعا می کند که مسلمانان وابسته به اخوان المسلمین نه تنها در دولت اوباما بلکه در میان جمهوری خواهان و محافظه کاران نیز رخنه کرده اند.

فصل دوم با عنوان “اسلام هراسی و راست مذهبی”، به توضیح این مساله می پردازد که چگونه راست مذهبی در آمریکا به طور فزاینده‌ای درگیر اسلام‌هراسی شده است. مسیحیان بنیادگرا (Fundamentalist Christians) به عنوان شاخه‌ای مهم از حزب جمهوری‌خواه، توانسته اند گفتمان اسلام هراسی را به حوزه سیاست‌های کلی جناح راست و حزب جمهوری خواه وارد سازند.

این فصل از گزارش نشان می‌دهد که چگونه چهره‌های بنیادگرای مسیحی و راست افراطی در قالب نهادها و نشست‌هایی مانند نشست رای‌دهندگان به ارزش‌ها (Values Voter Summit)، شورای تحقیق خانواده (The Family Research Council)، انجمن خانواده آمریکایی (American Family Association )، زنان نگران برای آمریکا (Concerned Women for America) و شبکه اقدام مسیحی (Christian Action Network) که عمدتا وابسته به جناح راست و گروه‌های مذهبی هستند، به ترویج این ایده می‌پردازند که مسلمانان برای جامعه آمریکا تهدید محسوب می‌شوند و به زعم آنها با سوء‌استفاده از آزادی مذهبی و حقوق شهروندی به دنبال اسلامی کردن آمریکا هستند.

فصل سوم گزارش نشان می‌دهد که چگونه اسلام هراسی در لباس آموزش مبارزه با تروریسم ظاهر شده است. بعد از حملات 11 سپتامبر، اهمیت قانونگذاری و آموزش نیروهای پلیس در مبارزه با تروریسم در ابعاد محلی، ایالتی و ملی در آمریکا افزایش یافت. بنابراین، به سرعت اقداماتی در این زمینه صورت گرفت و افرادی نیز برای این کار جذب شدند، اما عدم برنامه‌ریزی و نظارت دقیق باعث شد تا افراد و گروه‌های فعال در زمینه اسلام‌‌هراسی از این فرصت برای گسترش ترس و نفرت از اسلام و مسلمانان آمریکا استفاده کنند.

اکثر چهره‌هایی که شبکه اسلام هراسی را رهبری می کنند تاثیر مستقیمی در نوع نگاه نیروهای پلیس ایالتی و محلی به اسلام و مسلمانان دارند. برنامه‌های آموزشی برای مبارزه با تروریسم سرشار از پیام های اسلام هراسانه است. افراد و نهادهای فعال در شبکه اسلام هراسی از بودجه ها و برنامه هایی که برای آموزش ماموران در مبارزه با تروریسم اختصاص داده شده است، استفاده می کنند تا دیدگاه‌ها و تبلیغات خود را به آنان تزریق کنند.

گزارش حکایت از آن دارد که پلیس فدرال آمریکا (FBI) کارشناسانی را که با اسلام ضدیت دارند، برای آموزش استخدام کرده است، روش های آموزشی ضداسلامی را با عنوان مبارزه با تروریسم منتشر کرده و برای ماموران جدید خود کتاب های مربوط به اسلام هراسی را تدارک دیده است. طبق این گزارش، بعد از اینکه گروه‌های مدنی و رسانه ها این آموزش های ضدتروریستی با جهت گیری اسلام هراسانه را فاش کردند، برخی نهادهای پلیس محلی و همچنین اف بی آی رویه خود را تغییر دادند. با این حال، افراد و گروه‌های فعال در زمینه اسلام هراسی همچنان در حال آموزش پلیس و نهادهای قانونگذار در این زمینه در سراسر آمریکا هستند.

فصل چهارم نحوه پوشش خبری بمب‌گذاری در ماراتن بوستون و استفاده شبکه اسلام‌هراسی از این موضوع را بررسی کرده است. این بمب‌گذاری که بزرگ‌ترین حمله در خاک آمریکا بعد از حوادث 11 سپتامبر بود، توسط دو برادر مسلمان چچنی که در آمریکا ساکن بودند، صورت گرفت و علاوه بر اینکه دو کشته و بیش از 250 زخمی به جا گذاشت، باعث وحشت گسترده در سراسر آمریکا شد. مسلمان اعلام شدن عاملان حمله از یک طرف و موج ترس و نگرانی در بین آمریکا از طرف دیگر باعث شد تا شبکه اسلام هراسی از این واقعه به نحو احسن استفاده کرده و آن را نشانه ای بر حقانیت دیدگاه‌ها و تبلیغات خود نشان دهد.

این رسانه ها بلافاصله بعد از رویداد، در توصیف خود از مظنونان، نشانه های مربوط به مسلمانان را به کار برده و باعث گسترش بدبینی به افراد عرب زبان با پوست تیره روشن شدند. به عنوان مثال، فاکس نیوز به روشنی تلاش می کرد تا این حملات را به مسلمانان نسبت دهد. گزارش اعلام می کند که این تبلیغات باعث شد تا بعد از بمب‌گذاری بوستون حملاتی به برخی مسلمانان آمریکایی توسط شهروندان این کشور صورت گیرد.

طبق گزارش، افراد و رسانه های مرتبط با شبکه اسلام هراسی از این بمب‌گذاری به عنوان بهانه ای برای پرونده سازی نژادی علیه مسلمانان استفاده و تلاش کردند این حملات را به نوعی به همه مسلمانان آمریکا نسبت دهند.

با این حال، گزارش اذعان می کند که افکار عمومی و سیاستمداران میانه رو با این اقدامات شبکه اسلام هراسی موافق نبوده و با تلاش‌های آنان برای تبدیل کردن این حادثه به دستاویزی برای اعمال فشار و تبعیض علیه مسلمانان آمریکا همراهی نکردند.

در فصل پنجم، گزارش اذعان می کند که اگرچه فعالیت در راستای گسترش اسلام هراسی همچنان به طرق مختلف ادامه دارد، اما در چند سال اخیر بدنام کردن اسلام در سطح ملی (در آمریکا) کاهش یافته است و اکنون محدود به طیف کوچک‌تری از فعالان و مقامات منتخب است.

گزارش نشان می دهد که چگونه برخلاف انتخابات میان دوره ای سال 2010، در انتخابات میان دوره ای سال 2014 در آمریکا نامزدهای جمهوری‌خواه دیگر چندان تمایلی به مطرح کردن اسلام و مسلمانان به عنوان یک تهدید مهم ندارند. بر این اساس، با وجود اینکه اسلام هراسی همچنان در جریان سیاسی راست آمریکا جایگاهی دارد، تحولات سال‌های گذشته نشان می دهد که نتوانسته است جایگاه مهمی در جریان کلان محافظه کاری در این کشور پیدا کند.

گزارش در پایان نتیجه گیری می کند که اعضای شبکه اسلام هراسی در آمریکا همچنان در تمام سطوح و حوزه ها به فعالیت خود ادامه می دهند و میلیون ها مسلمان مطیع قانون در آمریکا صرفا به خاطر دین خود روزانه با تبعیض و پرونده سازی مواجه هستند که این با اصول و ارزش‌های بنیانگذاران آمریکا در تضاد است.

گزارش از همه مردم و سیاستمداران آمریکایی از هر گروه و جناحی می خواهد که در مقابل تبلیغات و فعالیت های شبکه اسلام هراسی برای دفاع از حقوق و ارزش‌های جامعه آمریکایی با یکدیگر همکاری و هر نوع تبعیضی را علیه مسلمانان محکوم کنند.

گزارش اذعان می کند که شبکه اسلام هراسی از فعالیت خود دست نخواهد کشید و از هر اتفاق و موضوع جدیدی برای اهداف خود سود خواهد برد. بر این اساس، ظهور داعش به عنوان گروهی که مدعی خلافت اسلامی است توسط این شبکه به ابزاری برای تبلیغ اسلام هراسی تبدیل شده است.

نقد گزارش

همانند گزارش سال 2011 این مرکز، گزارش جدید نیز به خوبی فعالیت ها و اقدامات شبکه اسلام هراسی را رصد کرده و شهروندان و همچنین سیاستمداران آمریکا را از روند فعالیت آنان آگاه کرده است. مقاومت مردم و سیاستمداران آمریکایی در برابر تبلیغات شبکه اسلام هراسی پس از بمبگذاری بوستون (که در گزارش به آن اشاره شده است) می تواند تا حدودی نتیجه افشاگری ها و هشدارهای گزارش قبلی و کارهای مشابه باشد.

به عبارت دیگر، انتشار این گزارش ها باعث می شود تا افکار عمومی غربی درباره تبلیغات و اطلاعات مرتبط با اسلام حساسیت بیشتری داشته باشند و هرگونه اغراق و خبرسازی نادرست درباره مسلمانان را به راحتی نپذیرند.

با این حال، نکته مهمی که گزارش از آن غفلت کرده، ریشه ها و مبانی فکری و عقیدتی این شبکه است. سازمان های مالی، کارشناسان و سیاستمداران صرفا به طور اتفاقی برای تبلیغ اسلام هراسی در کنار یکدیگر قرار نمی گیرند و کارکرد این شبکه صرفا جنبه سیاسی ندارد، بلکه پایگاه‌های فکری و عقیدتی خاصی مبنای شکل گیری این شبکه را توجیه می کنند. طبیعتا تا زمانی که این پایگاه‌ها شناسایی نشده و ارتباط آنان با شبکه اسلام هراسی به دقت مشخص نشود، نمی توان به درستی با شبکه اسلام هراسی مقابله کرد.