شورای راهبردی آنلاین-رصد: ژاپن اولین کشوری بود که در سال 1973 با آ.سه.آن همکاری کرد. این رابطه در سال 1997 با دکترین فوکودا، رویدادی برجسته که شامل اعلام خودداری ژاپن از برخورداری از قدرت نظامی و تعهدش به تقویت روابط و همکاری با کشورهای آ.سه.آن بود، تقویت شد.
زرینه زینالدین در یادداشتی برای سایت موسسه مطالعات راهبردی و بینالملل (مالزی) نوشت: این روابط در طول چند دهه و در حالی شکوفا شد که کمکهای ژاپن به توسعه اقتصادی در سراسر آ.سه.آن کمک کرد. بسته کمکی ژاپن شامل تامین مالی زیرساختهای فیزیکی، ظرفیتسازی و انتقال فناوری و دانش بوده است. جای تعجبی ندارد که آ.سه.آن حتی با کاهش قدرت اقتصادی این ژاپن و ظهور قدرتهای جدید، همچنان برای کشور به عنوان یک شریک ارزش قائل است.
با این حال، ظهور چین به عنوان یک ابرقدرت و واکنش آمریکا و تغییر مسیر سیاستش از تعامل به مهار، منجر به واکنشهای تلافی جویانه دو کشور و باعث ایجاد اختلاف و تفرقه در منطقه شد.
تشدید رقابت آمریکا و چین، چالشی برای پویایی روابط ژاپن و آ.سه.آن است، زیرا دو طرف برداشت متفاوتی از چین و موضعگیریهای متفاوتی در قبال این رقابت دارند. آ.سه.آن از چرخش باراک اوباما، رئیس جمهور سابق آمریکا به سمت آسیا به عنوان نشانهای از توجه مجدد آمریکا به منطقه استقبال کرد.
آ.سه.آن بر خلاف ژاپن تمایلی به سیاست تجاری «اول آمریکا» دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین آمریکا نداشت. نگرانیها در مورد جو بایدن، رئیس جمهور فعلی آمریکا نیز به رویکرد او در قبال چین مربوط است که متمرکز بر چندجانبه گرایی است.
بایدن برای تعیین راهبرد با متحدانش همکاری کرد و تاکید ویژهای بر منطقه ایندوپاسفیک، از جمله نهادها و فرآیندهای مختلف مرتبط با آن، مانند چارچوب اقتصادی ایندوپاسیفیک برای رفاه (IPEF)، گفتگوی امنیتی چهارجانبه و آکوس (AUKUS) داشت. تلاشی هماهنگ برای جداسازی اقتصادی یا ریسکزدایی صورت میگیرد که مستلزم برداشتن گامهایی برای کاهش وابستگی به چین و تقویت تابآوری زنجیره تامین است. حمله روسیه به اوکراین بر این پیچیدگیها افزود؛ آمریکا و متحدانش تحریمهایی سختگیرانه علیه روسیه اعمال کردند و صادرات نفت این کشور و نیز متحدان ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه را هدف قرار دادند. روسیه برای دریافت کمک به متحد دیرینه خود چین و بریکس (گروه اقتصادهای جهانی برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی) متوسل شد و این امر باعث جلب توجهات و افزایش جذابیت بریکس به ویژه در میان کشورهایی شد که با آمریکا روابطی مناقشهآمیز داشتند.
تحریم ها تأثیر ناخواستهای داشت و به کمبود انرژی و مواد غذایی و تورم بالاتر منجر شد. «فدرال رزرو» برای مهار تورم نرخ بهره را افزایش داد و در نتیجه دلار قوی شد. تحریمها، مسدود شدن داراییها و نگرانیها درباره مسیر اقتصادی آمریکا ممکن است کشورها را وادار به ارزیابی و کاهش اتکای خود به دلار کند.
اقدام آ.سه.آن برای دلارزدایی در تراکنشها
بریکس از سالها قبل با ایجاد مکانیسمهایی برای تسهیل پرداختهای فرامرزی با استفاده از ارزهای محلی، تلاشها برای کاهش اتکا به دلار آمریکا را رهبری کرد. پیشنهاد اخیر بریکس برای در نظر گرفتن یک ارز مشترک میان اعضای بریکس توجهات را به خود جلب کرده است. آ.سه.آن نیز اقداماتی مشابه انجام داده و از ارزهای محلی برای تسویه تراکنشها به منظور مقابله با دلار استفاده کرده است.
ریسک زدایی و دلارزدایی و سایر اقدامات تلافی جویانه مخالف روند ادغام و همکاری در این منطقه بوده است.
ژاپن و آ.سه.آن در مورد رشد سریع چین برداشتهای متفاوتی دارند. ژاپن برای روابطش با آمریکا ارزش قائل است و اتحاد امنیتی آمریکا و ژاپن سنگ بنای سیاست خارجی این کشور است.
سیاست ژاپن در قبال چین بر تعامل متمرکز است، با این حال افزایش تنش چین و آمریکا موضع ژاپن را تغییر داده است. نخست وزیر فومیو کیشیدا درباره نگرانیهایش، به ویژه درباره فعالیتهای دریایی چین، با صدای بلند صحبت میکند.
چین در سالهای اخیر به عنوان شریک تجاری، سرمایهگذار و مشارکتکننده اصلی آ.سه.آن و منبع اصلی ورود گردشگران برای آسهآن ظاهر شده است. در کل احساسات آ.سه.آن در قبال چین مثبت است، اگرچه ممکن است نظرات اعضا با یکدیگر دراین باره متفاوت باشد. موضوعات مورد مناقشه شامل فعالیتهای دریایی چین، اختلافات درباره دریای چین جنوبی و جنبههای خاصی از طرح کمربند و جاده است که بیشتر به نفع چین است تا به نفع اقتصاد محلی.
رویکرد اتحاد نزدیکتر ژاپن با آمریکا در مقابل رویکرد بیطرفی آ.سه.آن
آ.سه.آن میخواهد در ارتباط با همه کشورها، از جمله قدرتهای بزرگ، بیطرف و دوستانه باقی بماند. همانطور که اندونزی در نشست منطقهای آ.سه.آن نشان داد، این بلوک نمیخواهد به میدان نبرد یا نبرد نیابتی برای قدرتهای بزرگ تبدیل شود. ممکن است با توجه به اهمیت اقتصادی فزاینده و موقعیت راهبردی آ.سه.آن، این هدفی دست نیافتنی باشد.
در حالی که آ.سه.آن و ژاپن چندی قبل سالگرد روابطشان را جشن گرفتند، این سوال باقی ماند که آیا این روابط میتواند وضعیت موجودش را حفظ کند یا خیر. علت این امر، اتحاد نزدیکتر ژاپن با آمریکا و تمایل آ.سه.آن برای حفظ بیطرفی است.
آ.سه.آن و ژاپن گفتگوهای متعددی را برای ترسیم مسیرهای آینده روابط دوجانبه آغاز کردهاند. با این حال، باید بر اقداماتی مشخص برای حفظ و پیشبرد روابطشان بدون به خطر انداختن منافع ملی متمرکز شوند. آ.سه.آن باید به دنبال تبدیل شدن به نهادی قویتر باشد و ژاپن نیز باید برای دست یافتن به این هدف کمک کند.
0 Comments