جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
اجلاس نقب؛ شاهدی بر افول جایگاه آمریکا در خاورمیانه
وب سایت اندیشکده کارنگی آمریکا در یادداشتی نوشت: از همین رو، شرکت کنندگان اجلاس نقب بیش از آنکه از مذاکرات برای بهحداقل رساندن اختلافات خود بهره ببرند، با اهدافی بسیار متفاوت پای میز مذاکرات حاضر شدند. بحرین، مصر، اسرائیل، مراکش و امارات ناامیدی خود را از سیاستهای آمریکا در قبال ایران بهویژه در مذاکرات توافق هستهای ابراز کردند. آنها همچنین از تعهد امنیتی نه چندان قوی آمریکا به شرکای خود در خاورمیانه و برنامه دولت جو بایدن برای محدود کردن نقش واشنگتن در منطقه شکایت کردند. مصر از این نشست برای اعلان بیطرفی خود در جنگ اوکراین و یادآوری اهمیت استراتژیک روابط خود با روسیه به دیپلمات ارشد آمریکایی بهره برد.
اما هدف بلینکن از این اجلاس، جلب حمایت خاورمیانه از موضع آمریکا در قبال روسیه و پیشبرد منافع حیاتی این کشور در کنترل قیمت جهانی انرژی بود. او گشایشهای آمریکا نسبت به ایران در جریان مذاکرات هستهای را نیز کم اهمیت جلوه داد و موضوع فلسطین را دوباره مطرح کرد. حال آنکه تنها او و همتای مصریاش به ضرورت از سرگیری مذاکرات صلح میان اسرائیل و مقامات فلسطینی پرداختند.
حضور وزرای خارجه عرب در نشستی که توسط اسرائیل تشکیل شده است، بر این واقعیت صحه میگذارد که همکاری اعراب با اسرائیل دیگر به حصول توافق صلح بین اسرائیل و فلسطین و تحقق راه حل دو دولتی وابسته نیست. رژیمهای عربی حاضر در اجلاس نقب، اسرائیل را به عنوان یک متحد بالقوه در ترتیبات امنیتی منطقهای در پس زمینه کاهش نقش منطقهای ایالات متحده و همچنین به عنوان شریکی برای توسعه روابط قوی اقتصادی، تجاری و فناوری میدانند.
از زمان امضای توافقنامه ابراهیم در سال 2020، امارات و بحرین تعهد راهبردی خود برای همکاری با اسرائیل در حوزه امنیت منطقهای را نشان دادهاند. یایر لاپید، وزیر امور خارجه اسرائیل نیز تصریح کرد که این اجلاس پیامی از اسرائیل و متحدان عربی آن برای مقابله با ایران است تا از اقدامات خود در خاورمیانه دست بکشد.
مراکش که امضاکننده دیگر پیمانهای ابراهیم است، نگرانی کمتری نسبت به ایران داشت و موضع عمومی خود در اهمیت یک راه حل دو دولتی میان اسراییل و فلسطین را حفظ کرد، اما موافق تحکیم روابط دو جانبه اقتصادی، تجاری و امنیتی با اسراییل است تا از نزدیکی با تل آویو برای جلب حمایت آمریکا در منازعه با الجزایر بر سر صحرای غربی، استفاده کند.
دولت مصر نیز علاقه کمتری به ایجاد یک اتحاد منطقهای ضدایرانی داشته و بیشتر تمایل دارد تا همکاری امنیتی اعراب و اسرائیل را به سمتی سوق دهد که به بحرانهای کلیدی خاورمیانه، از جمله جنگهای داخلی در کشورهای مختلف، افزایش ناامنی غذایی ناشی از جنگ اوکراین، ناامنی آبی، تغییرات آب و هوایی و مسئله فلسطین بپردازد. وزیر امور خارجه مصر یک روز پس از پایان اجلاس، در یک کنفرانس مطبوعاتی با همتای قطری خود، صراحتاً اعلام کرد که شرکت مصر در اجلاس سران نقب به معنای مشارکت این کشور در یک اتحاد منطقهای مهندسی شده برای مقابله با سایر کشورهای خاورمیانه نیست. وی همچنین تاکید کرد که روابط اعراب و اسرائیل باید به حل و فصل مسالمت آمیز مناقشه اسرائیل و فلسطین کمک کند.
دولت اردن هم که ظاهرا به این اجلاس دعوت شده بود از شرکت در آن خودداری کرد و همزمان با برگزاری اجلاس نقب، ملک عبدالله دوم پادشاه اردن با محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان در رام الله دیدار کرد تا ناخرسندی اردن از به حاشیه رفتن فلسطین در دیپلماسی منطقهای را نشان دهد.
مشارکت بلینکن در اجلاس سران نقب در راستای بهبود وضعیت رو به وخامت آمریکا در منطقه بود، چرا که کشورهای خاورمیانه از تغییر تمرکز دولت بایدن از خاورمیانه به آسیا ناخشنود هستند. به عنوان مثال، روابط دوجانبه آمریکا و امارات در ماههای اخیر به میزان قابل توجهی بدتر شده است، تا جایی که ابوظبی در شورای امنیت سازمان ملل متحد از محکومیت حمله روسیه به اوکراین خودداری کرد. رویه مشابهی را نیز عربستان سعودی در پیش گرفته است، چنانکه محمد بن سلمان، ولیعهد سعودی، درخواستهای آمریکا و اروپا برای افزایش تولید نفت برای کنترل قیمتها را رد کرد.
اما تلاشهای بلینکن در این اجاس به نتایج ملموسی نرسید. همچنانکه حاضران در اجلاس از تغییر سیاست بیطرفی خود در تنش آمریکا و روسیه خودداری کردند.
اینکه آیا پیامدهای جهانی جنگ اوکراین و تحریمهای غرب علیه روسیه، آمریکا را به متحدان خاورمیانهایاش نزدیکتر کند و دولت بایدن را برای بازنگری در سیاستهای منطقهای خود تحت فشار قرار دهد، هنوز مشخص نیست، اما آنچه مسلم است دلسردی اسرائیل و کشورهای عربی شرکت کننده در اجلاس نقب از نقش ایالات متحده در خاورمیانه به ویژه در مسئله امنیت است. تنها نکته مهم این اجلاس تاکید بر آمادگی آنها برای رویارویی با آیندهای است که در آن، آمریکا دیگر تنها ابرقدرت شناخته شده و ضامن امنیت در خاورمیانه نیست.
0 Comments