پیتر سالزبری در گزارشی که در وب‌سایت اندیشکده «گروه بحران» منتشر شد، در خصوص اعلام آتش‌بس یمن از سوی سازمان ملل و درعین‌حال واگذاری اختیارات رئیس‌جمهور این کشور به شورایی هشت‌نفره نوشت: شاید این موضوع بیشتر باعث تعجب باشد که دو طرف با مجموعه محدودی از شروط موافقت کردند. حوثی‌ها از مدت‌ها قبل خواستار برداشته شدن همه محدودیت‌های مربوط به ورود محموله‌های تجاری به الحدیده و باز شدن فرودگاه صنعا به روی پروازهای تجاری سراسر جهان بودند. ورود 18 محموله سوخت به این بندر و دو پرواز هفتگی به فرودگاه صنعا با آن هدف فاصله زیادی دارد. دولت عقب‌نشینی حوثی‌ها از مواضعشان در اطراف مارب را خواستار بود. حوثی‌ها می‌خواستند آتش‌بس به حملات فرامرزی محدود شود.
آتش‌بس و انتصاب شورا هر دو نتیجه تغییراتی است که در طول سال‌های 2021 و 2022 در پویایی مربوط به بحران رخ داده است. اواخر 2021 حوثی‌ها آتش‌بس را برای چشم‌انداز تصرف مارب مضر می‌دانستند. دولت و متحدانش هم شرایط حوثی‌ها برای آتش‌بس را با حمله به حاکمیت مستقل دولت برابر می‌دانستند. ریاض هم نمی‌خواست بدون دریافت امتیازی معنادار به حوثی‌ها امتیاز بدهد.
تصرف کامل مارب توسط حوثی‌ها که چند ماه قبل کاملاً ممکن به نظر می‌رسید، هرگز رخ نداد. افتادن مارب به دست حوثی‌ها، دسترسی به میدان‌های نفتی مهم یمن و صحرای هم‌مرز با عربستان را برای آن‌ها فراهم می‌کند و دراین‌صورت زمینه جدیدی برای حملات احتمالی در اختیار خواهند داشت. این وضعیت اوایل سال 2022 تغییر کرد. نیروهای متحد امارات در ماه ژانویه اولین دستاورد مهم‌شان علیه حوثی‌ها را به دست آوردند. حوثی‌ها با حملاتی به امارات پاسخ دادند و امارات هم آمریکا را برای دوباره قرار دادن حوثی‌ها در فهرست سازمان‌های تروریستی تحت‌فشار گذاشت. حوثی‌ها حملات به عربستان را افزایش دادند. عربستان حملات هوایی به صنعا و دیگر مناطق پرجمعیت را افزایش داد که باعث کشته شدن غیرنظامیان شد و انتقادات بین‌المللی به دنبال داشت. این وقایع باعث شد برای اولین بار در طول چند سال گذشته یک موازنه نظامی گسترده ایجاد شود. درعین‌حال اقتصاد در مناطق تحت کنترل دولت و حوثی‌ها تحت تأثیر افزایش قیمت‌ها در بازارهای جهانی در پی حمله روسیه به اوکراین و تحریم‌ها قرار گرفته است.
به‌عبارت‌دیگر زمانی که سازمان ملل میانجی آتش‌بس شد، هر دو طرف متضرر شده بودند و دست‌کم از یک وقفه موقت سود می‌بردند. ریاض مدت‌هاست اعلام کرده خواستار راه‌حل از طریق مذاکره است و از طرف آمریکا برای یافتن راهی به‌منظور پایان دادن به این بحران تحت‌فشار بوده است؛ اما واضح بود که با حضور هادی در رأس قدرت، رسیدن به یک‌راه حل ممکن نمی‌شد. در اصل شورا باید یک شریک مذاکراتی معتبر را در اختیار حوثی‌ها قرار می‌داد.
میزان پایداری آتش‌بس
شکاف بزرگی میان طرف‌ها در خصوص یک راه‌حل سیاسی و چگونگی دستیابی به آن وجود داشت. حتی حفظ توافق محدود آتش‌بس هم کار دشواری است. سازمان ملل به‌طور رسمی بر توافق آتش‌بس نظارت نمی‌کند. اجازه ورود کشتی‌های حامل سوخت به بندر الحدیده برای دولت و ائتلاف کاری ساده است، اما بازگشایی فرودگاه به روی پروازهای بین‌المللی احتمالاً با مشکلات زیادی روبرو خواهد بود. اگر به‌زودی پروازی وارد صنعا نشود، حوثی‌ها سازمان ملل را متهم می‌کنند که اجازه شکست آتش‌بس را داده است. به همین ترتیب، اگر در خصوص تعز پیشرفتی حاصل نشود، بسیاری سازمان ملل را متهم می‌کنند که میانجی توافقی به نفع حوثی‌ها شده است.
یک خوانش دیگر نیز این است که سعودی‌ها (که نقش مهمی در وقوع آتش‌بس داشتند، با وجودی که طرف رسمی آن نیستند) و حوثی‌ها به این دلیل با آتش‌بس موافقت کردند که آن را سودمند می‌دانستند، نه این‌که تحت‌فشار بیرونی آن را پذیرفته باشند. توافق استکهلم در پی فشار آمریکا بر عربستان بعد از قتل جمال خاشقچی در ترکیه و نگرانی حوثی‌ها درباره از دست دادن الحدیده ممکن شد. از آن زمان به بعد فشار بین‌المللی کاهش یافت، اگرچه آمریکا برای ممکن شدن توافق، ریاض را برای پذیرش شروط حوثی‌ها تحت‌فشار گذاشت. درحالی‌که این درگیری در حالتی متوازن قرار داشته باشد، هیچ نقطه فشاری وجود ندارد که به شکلی نامتناسب به نفع یک‌طرف یا طرف دیگری باشد.
درهرصورت، در حال حاضر فشاری بر سازمان ملل وارد می‌شود تا ثابت کند که می‌تواند آتش‌بس را به نتیجه برساند. اگر این سازمان با شکست روبرو شود، ریاض و صنعا هر دو هانس گروندبرگ را مقصر می‌خوانند و به بحث‌های قدیمی دراین‌باره که نمی‌توان به دشمن اعتماد کرد، باز خواهند گشت.
اهمیت و فوریت اقدامات بعدی
سازمان ملل باید برای ورود محموله‌های سوخت به الحدیده و برقراری پروازهای ورودی و خروجی از صنعا به‌سرعت اقدام کند و نشان دهد که در خصوص بازگشایی تعز جدی است. سازمان ملل باید تلاش کند تا شورای ریاست جمهوری جدید را با حوثی‌ها در یک اتاق کنار هم قرار دهد. احتمالاً در پایان ماه اول از این آتش‌بس دوماهه صبر و شکیبایی یمنی‌ها کم‌رنگ خواهد شد. پروازهای صنعا باعث خواهد شد خانواده‌ها برای عید فطر گرد هم جمع شوند و این امر نماد قدرتمندی برای ارزش مذاکرات است و می‌تواند به میانجی‌گری بیشتر از طرف سازمان ملل کمک کند. درعین‌حال، هزینه‌ای که شکست به دنبال خواهد داشت، بروز بی‌اعتمادی عمیق‌تر میان یمنی‌ها در خصوص توانایی طرف‌ها برای سازش یا توانایی سازمان ملل برای میانجی‌گری در راستای خاتمه دادن به این بحران خواهد بود. در صورتی که این آتش‌بس موقت حفظ نشود و گسترش نیابد، رسیدن به آتش‌بس دائمی و گفتگوهای سیاسی که هر دو ضرورت دارند، بعید خواهد بود. درعین‌حال جبهه ضد حوثی آگاه خواهد بود که طولانی شدن دوره شورای جدید خطر درگیری داخلی را به دنبال دارد و باید برای یک راه‌حل سیاسی موقت اعمال فشار کند که به درگیری پایان و اجازه دهد جناح‌های یمنی رقیب برای حل اختلافاتشان از طریق گفتگو تلاش کنند.
