یوان گراهام در یادداشتی که در وب سایت موسسه بین‌المللی مطالعات راهبردی انگلیس منتشر شد، نوشت: وزارت دفاع استرالیا به طور معمول در رسانه‌‌ها حضور ندارد؛ به ویژه اگر مسئله به روابط تیره این کشور با چین مربوط شود. به همین دلیل صدور دو بیانیه اخیر از طرف وزارت دفاع استرالیا که در آن به تفصیل درباره روشن کردن یک هواپیمای گشت‌دریایی مدل P-8A توسط لیزر یک کشتی نیروی دریایی ارتش چین باعث تعجب عده بسیاری شد.

وزارت دفاع استرالیا در اولین بیانیه که 19 فوریه منتشر شد، این حادثه را حادثه‌ای «غیرحرفه‌ای و ناایمن» توصیف کرد که جان خدمه هواپیما را بالقوه به خطر انداخت. این بیانیه به همراه تصاویری از ناوهای چینی منتشر شد که شامل یک ناوشکن با موشک هدایت شونده و یک کشتی تهاجمی آبی خاکی مدل 71 بود که به حرکت خود به سمت شرق از طریق تنگه تورس ادامه دادند.

با این حال وزارت دفاع چین در تاریخ 21 فوریه بیانیه‌ای صادر و اعلام کرد که کشتی‌های نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش چین «عملیات‌های ایمن، منطبق با هنجارها و حرفه‌ای» انجام می‌دهند و مدعی شد که هواپیمای استرالیایی به یکی از کشتی‌های چینی بسیار نزدیک شده و در اطراف آن سونوبوی (ردیاب و حسگر عمقی) پرتاب کرده است. بیانیه چین هم با انتشار تصاویری همراه بود که ظاهرا از یکی از ناوهای چینی گرفته شده بود و نشان می‌داد که یک هواپیما با فاصله و به موازات آن در حال حرکت است و تصویری هم از یک سونوبوی در آب منتشر شد. اتهام مطرح شده از طرف استرالیا در خصوص «اقدامات تحریک کننده و خطرناک» مغایر با ادعای چین است که می‌گوید P-8 از فاصله چهار کیلومتری به آن نزدیک‌تر نشده است. این فاصله در چارچوب یک فاصله ایمن و غیرتحریک کننده برای عملیات نیروهای مسلح در مواقع صلح قرار دارد.

بیانیه دوم استرالیا 22 فوریه منتشر و در آن تایید شد که هواپیمای استرالیایی سونوبوی‌هایی را در فاصله‌ای قابل توجه و جلوتر از شناور چینی پرتاب و حداقل فاصله چهارکیلومتری را حفظ کرده است. وزارت دفاع استرالیا در این بیانیه گفت که هواپیماهای این کشور همیشه طبق قانون عمل کرده‌اند و استرالیا به حقوق همه کشورها برای ناوبری و پرواز آزادانه بر فراز آب‌ها و حریم‌هوایی بین‌المللی احترام می‌گذارد. در پایان این بیانیه هم آمده است که استرالیا به دنبال نشر اطلاعات غلط یا گمراه کننده نیست.

آیا کشتی چینی در حال پوشش دادن شناور دیگری بود؟

بدیهی است که این درگیری نظامی که در مجاورت استرالیا رخ داد، با توجه به بافت رابطه متشنج و خصمانه این کشور با چین، تحولی منفی محسوب می‌شود. ظاهرا دو سال قبل هم یک ناوشکن چینی از لیزر در رابطه با یک هواپیمای تجسسی آمریکایی که در نزدیکی گوام فعالیت می‌کرد، استفاده کرده بود. هر دو حادثه در فاصله بسیار دوری از چین رخ داده است. ژاپن هم استفاده از لیزر علیه ناوهای این کشور در شرق دریای چین را گزارش داده و از اعتراض استرالیا علیه چین به طور کامل حمایت کرده است.

استفاده از مسافت‌یاب لیزری در کشتی‌های جنگی امری رایج است. این تجهیزات سلاح محسوب نمی‌شود، اما می‌تواند در سامانه کنترل آتش سیستم‌های تسلیحاتی موجود در کشتی‌ها لحاظ شود. روشن کردن یک هواپیما با لیزر نه تنها اقدامی غیرمسئولانه بلکه پیش‌درآمد بالقوه یک درگیری نظامی است. با توجه به این که چنین اقدامی کاملا غیرحرفه‌ای است، چرا چین چنین اقدامی را انجام داد؟ آیا علت آن یک سهل‌انگاری انضباطی در ناو چینی بوده یا چیزی دیگر؟

اگرچه در بیانیه‌های استرالیا و چین اشاره‌ای نشده، اما یک احتمال این است که یک زیردریایی چینی جلوتر از دو کشتی دیگر در حال عملیات بوده و هواپیمای استرالیایی متوجه آن شده است. دریای آرافورا کم عمق است و زیردریایی‌ها قادر نیستند بیشتر از عمق پریسکوپ در آب آن فرو بروند، در نتیجه در برابر شناسایی آسیب‌پذیر می‌شوند. پرتاب سونوبوی در آب توسط هواپیمای استرالیایی که بعد از حادثه لیزر صورت گرفته، با تعقیب یک زیردریایی غوطه‌ور در آب هماهنگی دارد. ممکن است فرمانده ناو چینی که به احتمال زیاد یک ناوشکن بوده، برای مختل کردن تعقیب یک زیردریایی که جلوتر از آن در حرکت بوده از لیزر استفاده کرده باشد.

همچنین ممکن است P-8 متوجه یک شناور زیردریایی بدون سرنشین و نه یک زیردریایی شده باشد، اما استفاده از سونوبوی با مشاهده یک هدف بزرگ ارزشمند تطابق بیشتری دارد. اگر یک زیردریایی چینی در آب وجود داشت، بعید بود برای عبور از تنگه تورس تلاش کند، زیرا این تنگه بسیار کم عمق و ناوبری در آن دشوار است. این احتمال زیاد است که به جای تلاش برای انجام این کار که هویت و موقعیتش را به خطر می‌اندازد، از گروه اسکورت خود جدا شده و به دنبال یک آبراه عمیق به سوی اقیانوس آرام در مجمع الجزایر اندونزی در شرق رفته باشد. عملیات‌های زیردریایی در فواصل دور در چنین آبراه‌های کم عمقی خطرات بالایی دارد. در هر صورت، نیروی دریایی ارتش آزادی‌بخش خلق چین همچنان به گسترش عملیات‌های دوربرد زیردریایی ادامه می‌دهد و برای آشنایی با آبراه‌های قابل کشتیرانی در اقیانوس آرام انگیزه‌های راهبردی دارد.

استرالیا رویکردش را مطابقت می‌دهد

این رویداد نشان می‌دهد که وزارت دفاع استرالیا در حال حاضر به دنبال برخورد علنی‌تر با فعالیت‌های نظامی چین در پیرامون این کشور است و قصد دارد با چنین حوادثی به شیوه «نامش را ببر و شرمسارش کن» برخورد کند. مقابله با اطلاعات غلط و گمراه‌کننده از جمله از طریق افشای فعال اطلاعات مبتنی بر جاسوسی، تاکتیک آمریکا و انگلیس در آستانه حمله روسیه به اوکراین بود. تصمیم فوری استرالیا برای علنی کردن حادثه لیزر در دریای آرافورا نشانگر یک تغییر همگرا با آنها در تفکر استرالیا در رابطه با چین است. ناظران استرالیایی در رسانه‌های اجتماعی این تردید را مطرح کرده‌اند که وزارت دفاع این کشور به دلیل فشار سیاسی در چارچوب انتخابات عمومی آتی استرالیا این حادثه را علنی کرده است. با این حال، هرگونه اقدامی از این قبیل در راستای اعمال شفافیت بیشتر در رابطه با تحرکات نظامی چین به احتمال بیشتر به دلایل راهبردی انجام می‌گیرد.

در نهایت، جدا از حادثه لیزر و این احتمال که یک زیردریایی نیز در آب حضور داشته، عبور ناوهای چینی از طریق تنگه تورس به سمت دریای کورال تاکیدی است بر گسترش حضور نظامی چین در اطراف استرالیا. ممکن است استرالیا از حضور ارتش منظم چین در مجاورت خود استقبال نکند، اما به نظر می‌رسد که با آمادگی برای حوادث و برخوردهای مشابه درآینده به کارش ادامه می‌دهد.