1. پیروزی بایدن در میان کشورهای حوزه خلیج (فارس) چگونه درک می‌شود؟

وب‌سایت اندیشکده انگلیسی چتم هاوس در یادداشتی نوشت: ایران در شرایطی قرار دارد که می‌تواند از پیروزی جو بایدن بهره‌مند شود، زیرا هدف اعلام‌شده وی بازگشت به برجام بر اساس توافق طرفین است، چنانکه اگر تهران به تعهدات برجامی خود بازگردد، تحریم‌ها برداشته خواهند شد؛ اما این روند دشوارتر از چیزی است که به نظر می‌رسد، با توجه به محدودیت‌های بایدن در کنگره، او باید قصد خود برای برگشت به برجام را صریحاً اعلام کرده و در ازای همراهی تهران، یک روند تدریجی برای اعتمادسازی تعریف کند.

برای رسیدن به توافق پایدار، تیم بایدن به یک فرایند دوم برای حل‌وفصل مسائل منطقه‌ای احتیاج دارد. این مرحله نیازمند همکاری ایران و همچنین همکاری کشورهای حاشیه خلیج (فارس)، اسرائیل و کنگره آمریکا است.

همچنین تلاش‌هایی برای پایان جنگ یمن انجام خواهد گرفت، بایدن همچنین تلاش خواهد کرد وضعیت حقوق بشر را بهبود ببخشد که البته چندان خوشایند کشورهای حاشیه خلیج (فارس) نخواهد بود.

2. بایدن دوره جدیدی برای سیاست‌های ایالات‌متحده در عراق ترسیم خواهد کرد؟

زمانی که دونالد ترامپ رئیس‌جمهور آمریکا شد، عراق در آستانه شکست داعش و حرکت به سمت ثبات بود، اما هم‌اکنون که ترامپ در حال ترک دفتر ریاست جمهوری است، عراق دوباره به سمت درگیری حرکت می‌کند.

اگرچه دلیل بخش اعظم بحران عراق، داخلی است، اما معترضان و نخبگان در بغداد توافق دارند که میراث ترامپ در ناامنی کنونی کشورشان تأثیرگذار بوده است.

اگرچه بایدن به دلیل تجربه خود در کمیته امور خارجی سنا و معاونت ریاست جمهوری در دوره اوباما که پرونده عراق را بر عهده داشت، با این کشور آشنا است، اما وی از سابقه خوبی در عراق برخوردار نیست. او پیشنهاد تقسیم این کشور بر اساس خطوط قومی و فرقه‌ای را ارائه کرده بود.

بسیاری نیز سیاست‌های وی را دلیل ظهور داعش در عراق می‌دانند. بااین‌حال تیم بایدن اطمینان دارد که او از تجربیات گذشته درس آموخته و این‌گونه استدلال می‌کنند که روابط وی با رهبران عراق می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد روابط استراتژیک مثبت شود.

برخلاف تهدید ترامپ برای خارج کردن سفیر آمریکا از بغداد، بایدن به دنبال عادی‌سازی روابط با عراق و تدوین سیاست جامع‌تری خواهد بود که فراتر از مقابله بانفوذ ایران باشد؛ اما چالش فوری بایدن، علاوه بر جبران اقدامات ترامپ، حل‌وفصل بحران‌های اقتصادی، سیاسی و امنیتی جاری در عراق است که ثبات این کشور را تهدید می‌کنند.

3. بایدن مداخله‌کنندگان خارجی در لیبی را تحت‌فشار قرار خواهد داد؟

اگرچه تفاوت‌های بین دولت اوباما و ترامپ کاملاً آشکار است، اما تضاد سیاست‌های آن‌ها در قبال لیبی بسیار کمتر بوده است؛ زیرا برای آمریکا لیبی در اولویت نبوده و نیست.

اختلاف‌نظر اعضای دولت آمریکا در سال 2019 زمانی آشکار شد که جان بولتون چراغ سبز حمله به دولت وفاق ملی را نشان داد درحالی‌که دولت آمریکا آن را به رسمیت شناخته بود. در آن زمان گزارش‌ها حاکی از آن بود که ترامپ با خلیفه حفتر فرمانده نظامی لیبی، صحبت کرده و ظاهراً از اقدامات وی حمایت کرده است.

بایدن احتمالاً سیاست‌های ایالات‌متحده در لیبی را منسجم‌تر می‌کند اما بعید به نظر می‌رسد دولت وی که احتمالاً شامل بسیاری از تصمیم‌گیرندگان دموکرات خواهد بود تغییر عمده‌ای در سیاست‌های آمریکا در لیبی در دستور کار خود قرار دهند.

بیشترین تغییر به نحوه برخورد دولت بایدن با بازیگران بین‌المللی مانند امارات، ترکیه و روسیه مربوط می‌شود، زیرا این کشورها در لیبی مداخله می‌کنند و در آینده تحولات آن تأثیرگذار هستند.

4. ریاست جمهوری بایدن می‌تواند به درگیری‌ها در سوریه پایان دهد؟

سیاست دولت ترامپ در قبال سوریه عمدتاً در ادامه سیاست اوباما بوده است؛ اما قطعنامه 2254 شورای امنیت سازمان ملل متحد که خواستار آتش‌بس فوری و راه‌حل سیاسی بود هنوز عملی نشده، مخالفان سوریه تضعیف‌شده‌اند و همچنان بشار اسد بر این کشور حاکم است. دولت بایدن این رویه را تغییر نمی‌دهد، اما ازآنجایی‌که ممکن است موضع نرم‌تری در قبال ایران اتخاذ کند، این امر می‌تواند به بهبود روابط واشنگتن با سوریه منجر شود. البته بعید است که بایدن چنین رویکردی را دنبال کند. به نظر می‌رسد تحریم‌های سوریه ازجمله سزار گسترش خواهند یافت، نیروهای آمریکا همچنان در شمال شرقی سوریه حضور خواهند داشت و بایدن اجازه نخواهد داد بدون انتقال قدرت سیاسی، منابع پولی برای بازسازی سوریه به این کشور سرازیر شوند.

5. ریاست جمهوری بایدن برای اسرائیل فرصت است یا تهدید؟

اگر رئیس‌جمهور آمریکا بر اساس رأی اسرائیلی‌ها انتخاب می‌شد، دونالد ترامپ به دلیل به رسمیت شناختن بیت‌المقدس به‌عنوان پایتخت اسرائیل، قطع کمک‌های مالی به فلسطین و بستن دفتر تشکیلات خودگردان در واشنگتن، به رسمیت شناختن بلندی‌های جولان و خروج از توافق‌نامه هسته‎ای ایران به‌عنوان رئیس‌جمهور انتخاب می‌شد.

اما بایدن نمی‌تواند و نباید مطابق الگوهای رفتاری ترامپ عمل کند که احتمال روند صلح با فلسطین و سوریه را مختل می‌کنند. در عوض، بایدن باید آسیب‌های واردشده به مذاکرات صلح فلسطینیان و اسرائیل را بازسازی کند.

بایدن باید اعتماد متقابل میان واشنگتن و رام‌الله را بازگرداند، چراکه به ایالات‌متحده امکان میانجی‌گری بین اسرائیل و فلسطینی‌ها را می‌دهد، حتی اگر امکان رسیدن به توافق صلح بین آن‌ها یک چشم‌انداز دور باشد. بازگشایی دفتر تشکیلات خودگردان در واشنگتن و ادامه کمک‌های مالی به آژانس امدادرسانی و کاریابی برای آوارگان فلسطینی در خاور نزدیک و تشکیلات خودگردان فلسطین می‌تواند نقطه شروع خوبی باشد.

اگرچه ممکن است دولت بایدن مخالف رویکرد اسرائیل در قبال فلسطین و ایران باشد، اما این مسئله منجر به بحران در روابط اسرائیل و ایالات‌متحده نمی‌شود و بایدن احتمالاً در بلندمدت منافع اسرائیل را بهتر تأمین خواهد کرد.