جدیدترین مطالب
اشتباه محاسبات در روابط با همسایگان را جدی بگیریم
أحدث المقالات
پاپ برای نخستینبار مراسم پنجشنبه مقدس را تنها به زنان اختصاص داد
پاپ فرانسیس، رهبر کاتولیکهای جهان در مراسم پنجشنبه مقدس قبل از عید پاک، پای ۱۲ زن زندانی را در رُم شست و بوسید. این برای اولینبار بود که پاپ ۸۷ ساله، این مراسم سالانه را تنها به زنان اختصاص داد. در این مراسم سنتی، پاپ به طور معمول پای زندانیان را شسته، خشک میکند و در مواردی میبوسد. در سنت مسیحی، پنجشنبه مقدس یادآور روزی است که مسیح در شام آخر، پای شاگردان خود را شست که نمادی است از ضرورت «خادم بودن رهبر».
برنده مناقشه دریایی در شرق مدیترانه؟
وبسایت موسسه بینالمللی مطالعات صلح استکهلم (سیپری) در یادداشتی نوشت: خروج این کشتی اکتشافی در ماه سپتامبر باعث شد که شورای اتحادیه اروپا در اولین نشست خود در اول اکتبر ترکیه را تحت تحریم قرار ندهد. این اقدام ترکیه راه را برای تنشزدایی ناتو بین ترکیه و یونان باز کرده است. اگر حادثه ماه اوت به تلفات جانی و آسیب بیشتر به کشتیهای طرفین منجرمی شد، ممکن بود پیامدهای جدی داشته باشد. این تنش نظامی اجتنابناپذیر در شرق مدیترانه و دریای اژه عامل اصلی نگرانی عمیق در سال 2020 بوده و راهحل سادهای هم برای پایان آن به چشم نمیخورد.
این کشتی اکتشافی ترکیه اکتبر 2020 بار دیگر در منطقه جنوب جزیره «کاستلوریزو» یونان مشاهدهشده و ظاهراً امید به کاهش تنش بین یونان و ترکیه را به مخاطره انداخته است. چشمانداز دیپلماسی فعلاً نامعلوم است.
در حال حاضر، چند عرصه تنش دیرینه از لیبی گرفته تا قفقاز در حال تشدید است. اخیراً تحلیل گران، این تحولات را با بررسی منافع و سیاستهای قدرتهای جهانی توجیه کردهاند. بااینحال، ترکیه امروز عامل مشترکی است که نقش، هدف و انگیزههای آن را باید مدنظر قرار داد.
پیشینه تاریخی
تنشها بر سر فعالیتهای اکتشافی ترکیه در دریای مدیترانه و اژه ریشه در مسائل لاینحل و تمام نشده در مورد حاکمیت دارد که از «پیمان لوزان» 1923 برجایمانده است؛ پیمانی که بهطور رسمی به جنگهای امپراتور عثمانی پایان داده و جمهوری مستقل جدید ترکیه را برقرار نمود. نقشه دریای اژه در این پیمان پیچیده بوده و مناقشه آمیز باقیمانده است.
گفتگوهای یونان – ترکیه در این خصوص از سال 2002 با دولت حزب عدالت و توسعه ترکیه آغاز شد و در سال 2016 با بروز پیچیدگیهای جدید ناکام ماند. در مارس 2016، ترکیه و اتحادیه اروپا در مورد مدیریت موج مهاجرت غیرقانونی به یک توافق رسیدند. اخیراً اکتشاف منابع هیدروکربن باعث افزایش اهمیت حقوق و مناطق ویژه اقتصادی شده و تعداد کشورهای دخیل در این مناقشه دریایی معاصر در این منطقه را افزایش داده است. در ژانویه 2019، قبرس، مصر، یونان، اسرائیل و اردن برای بررسی استخراج و بهرهبرداری از گاز طبیعی به ایجاد «اتحادیه گاز شرق مدیترانه» مبادرت کردهاند.
ترکیه که از این بحث سیاسی انرژی منطقهای کنار گذاشته شده بود، در نوامبر 2019 در اقدامی متقابل به معامله با «دولت وفاق ملی» لیبی پرداخت. ترکیه در ازای توافق دوجانبه اقتصادی در شرق مدیترانه، به حمایت نظامی از دولت وفاق ملی در برابر حمله نیروهای ارتش ملی لیبی به رهبری ژنرال خلیفه حفتر پرداخته است. این توافق، در تناقض با ادعای سایر کشورهای منطقه است.
این توافق اقتصادی بحثبرانگیز در شرق مدیترانه بیدرنگ مسائل حلنشدهی قبرس را مستقیماً پیش میکشد. اگر طبق ادعای ترکیه، شمال قبرس بهعنوان دولتی مستقل شناخته شود، نقشه مناطق اقتصادی شرق مدیترانه و بهتبع آن، حقوق هیدروکربن، تحت تأثیر قرار خواهد گرفت. بدون توافق در مورد وضعیت شمال قبرس، مناقشات ارضی در دریای اژه غیرقابلحل خواهد بود.
دیدگاه ترکیه
مناقشه در مورد حقوق دریایی در دریای مدیترانه و اژه مناقشهای دیرینه است، اما این مناقشات اخیراً تشدید شده است. دیدگاه قدرتهای خارجی در مورد سیاستهای دریایی ترکیه در شرق مدیترانه و اقدامات نظامی این کشور در حمایت از این سیاستها، تحتالشعاع سیاستهای تهاجمی اردوغان در این منطقه قرار گرفته است. این امر بهوضوح نگرشها به دیدگاه ترکیه و مشروعیت ادعای این کشور را مکدر کرده است.
با توجه به مسائل متعدد بین ترکیه و آمریکا ازجمله اقدام ترکیه به خرید سامانه دفاع هوایی اس-400 روسی و گرایش محسوس این کشور به اسلامگرایی و اقتدارگرایی، ترکیه به موضوعی حساس برای ناتو تبدیل شده است. ترکیه دومین ارتش بزرگ ناتو و دارای حق وتو در این ائتلاف است. تلاشهای اتحادیه اروپا برای پیشبرد گفتگوهای دوجانبه بین ترکیه و یونان (طرفین اصلی مناقشه شرق مدیترانه) هنوز نتیجهای نداشته است.
بااینحال، نشست اخیر شورای اروپا به همراه تفاسیر سیاسی برخاسته از آن، نشان میدهد که تا چه حد صلح و ثبات در این منطقه شکننده بوده و چه قدر گفتگوهای جاری ترکیه – اتحادیه اروپا کممایه است. در گزارش اخیر کمیسیون اروپا در مورد عضویت ترکیه در اتحادیه اروپا آمده است که این فرایند کاملاً متوقفشده است. اتحادیه اروپا تأکید کرده است که پیشبرد این موضوع مستلزم خودداری ترکیه از اقدامات خلاف کنوانسیون سازمان ملل در خصوص حقوق دریایی و حق حاکمیت قبرس و یونان است.
شاید رئیسجمهور ترکیه «برنده» همه اینهاست، زیرا وی اکنون میتواند در داخل چنین ادعا کند که تغییر وضعیت نامطلوب کنونی در ارتباط با بازیگران بزرگ (اتحادیه اروپا، ناتو، روسیه و آمریکا) مجموعهای از اقدامات تهاجمی را طلب میکرد و این قدرتها اکنون ترکیه را بهعنوان یک قدرت منطقهای پذیرفته و باید با آن گفتگو کنند. شاید این پاداش ماجراجویی و قدرتنمایی، انگیزه همه این اقدامات بوده است.
0 Comments