گزیده‌‎ای از این مطالب برای کمک به غنای مطالعاتی نخبگان و علاقه‌مندان به موضوعات راهبردی بین‌المللی در پی از نظرتان می‌گذرد. رصد و ارائه چکیده‌ای از این مطالب به‌منزله تائید دیدگاه نویسندگان یا این اندیشکده‌ها نیست.

اندیشکده کارنگی مسکو

برنامه از پیش تعیین شده؛ چه چیزی منتظر دولت لوکاشنکو پس از انتخابات است؟

ماکسیم ساموروکوف، معون سردبیر سایت اندیشکده کارنگی

لوکاشنکو در بلاروس همه‌چیز بود. او جاودانه و غیرقابل نفوذ بود، اما ناگهان طی دو روز همه آنچه از خود ساخته بود، محو شد. ابتدا لوکاشنکو در سخنان خود، هم روسیه، هم غرب و هم خائنان را در دستگاه دولتی خود و جامعه بلاروس متهم می‌کرد. به‌نحوی‌که به نظر می‌رسید که او در تمام دنیا تنها مانده است. بااین‌حال اگر سعی کنید فارغ از سخنان ریاست جمهوری به دنبال نشانه‌هایی از یک پایان قریب‌الوقوع دولت او باشید، تعداد بسیار کمی از آن‌ها وجود دارد. کشوری که IT یکی از اقلام اصلی صادراتی آن است و بیشترین تعداد ویزای شینگن را در جهان به خود اختصاص داده، به یک سیستم سیاسی بسیار پیچیده‌تر و انعطاف‌پذیرتر ازآنچه لوکاشنکو ارائه کرده، نیاز دارد؛ اما در شرایطی که دولت در توسعه خود ناامیدانه از جامعه عقب‌مانده، هیچ‌چیز در این کشور غیرعادی نیست. به‌خصوص اگر موازنه‌های ژئوپلیتیکی در حفظ چنین نظامی نقش داشته باشند. لوکاشنکو می‌تواند همچنان برای مدت طولانی روی خط گسل‌های ژئوپلیتیک قرار گیرد تا غرب و روسیه از رقابت برای نفوذ در فضای پس از شوروی خسته شوند.

بومی سازی آزادی؛ خودی‌ها و غریبه‌ها در اعتراضات بلاروس

الکساندر باونف، روزنامه نگار و دیپلمات سابق

تغییر نظام در بلاروس بیش از آنکه یک عملیات خارجی با اقدامی برای رقابت ژئوپلیتیکی باشد، به امور داخلی آن ارتباط دارد. به همین دلیل است که سقوط دولت بلاروس بسیار بیشتر از وقایع اوکراین، روسیه را در تنگنای گزینه‌های احتمالی برای تحول سیاسی قرار خواهد داد. در روزهای اخیر، لوکاشنکو در حال انتقال به یک وضعیت درگیری اجتماعی است. گسترش اعتصابات به شرکت‌هایی که لوکاشنکو آن‌ها را از «خصوصی‌سازی درنده» نجات داده بود، گواه این واقعیت است که این نظام دیگر نظام کارگران و دهقانان نیست که در مقابل ورود صاحبان سرمایه جدید مقاومت می‌کرد. پایگاه اجتماعی و منطقه‌ای اعتراضات فعلی در بلاروس بسیار گسترده‌تر از اعتراضات روسیه در سال‌های 2011-2012، است. به همین دلیل مقامات بلاروس در حساس‌ترین شرایط در تاریخ حکمرانی خود قرار دادند. جامعه عصبانی است، اقتصاد 10 سال است که دچار رکود است، اصلاحات به کما رفته‌اند و روابط با غرب در حالتی از انجماد باقی مانده است. درعین‌حال مینسک برای به دست آوردن حمایت روسیه ناگزیر باید به سیاست‌های مسکو تن بدهد.

بیش از یک همسایه؛ اوکراین چگونه با اعتراضات بلاروس مواجه می‌شود؟

کنستانتین اسکورکن، روزنامه نگار و محقق مسائل سیاسی دونباس

اعتراضات غیرمنتظره در بلاروس، اوکراین را نیز به‌اندازه روسیه نگران کرده است. بی‌طرفی بلاروس در درگیری روسیه و اوکراین در سال 2014 برای کی‌یف بسیار مناسب بود. در آن دوره مینسک به محلی برای مذاکره در مورد دونباس تبدیل شد و الکساندر لوکاشنکو که رژیم او اکنون در حال فروپاشی است، به یکی از محبوب‌ترین سیاستمداران در میان اوکراینی‌ها مبدل شد. در روزهای اخیر بحران بلاروس به‌سرعت به یکی از مباحث اصلی در اختلافات سیاسی داخلی اوکراین تبدیل شده و رئیس‌جمهور زلنسکی با انتخاب دشوار بین همبستگی با غرب و ارزش‌های دموکراتیک از یک‌سو و ترس از دخالت روسیه از سوی دیگر مواجه شده است. لوکاشنکو همواره از محبوبیت قابل‌توجهی در جامعه اوکراین برخوردار بوده است. در نوامبر سال 2019، جامعه شناسان اوکراینی میزان محبوبیت لوکاشنکو را در جامعه اوکراین حدود 66 درصد ثبت کردند که پس از زلنسکی دومین سیاستمدار محبوب در این کشور محسوب می‌شد. علت چنین امری حفظ استقلال عمل لوکاشنکو در برابر مسکو بود. وی علیرغم وابستگی اقتصادی به روسیه، موفق شد استقلال قابل‌توجهی را در سیاست خارجی حفظ کند. برای مثال، او در خلال بحران‌های گرجستان و اوکراین بی‌طرف ماند. ازاین‌رو برای سیاستمداران اوکراینی، لوکاشنکو یک همسایه مناسب جهت طرح‌های تجاری و میانجیگری سیاسی بود. بااین‌حال افزایش اعتراضات بلاروس و خشونت تلافی‌جویانه پلیس، تصورات سیاستمداران اوکراینی را برهم زد. رئیس‌جمهور زلنسکی در ابتدا طرفین را به گفتگو و طرد خشونت دعوت کرد و سپس وزارت خارجه اوکراین به حمایت از تصمیم کنفرانس وزرای خارجه اتحادیه اروپا پرداخت و از یک‌سو نتایج انتخابات بلاروس را به رسمیت نشناخت و از سوی دیگر تحریم‌هایی را علیه مقامات بلاروس اعمال کرد.

معضل کلاسیک، چرا لوکاشنکو قدرت را ترک نمی‌کند؟

آندری کولسنیکوف، رئیس برنامه «سیاست داخلی و نهادهای سیاسی روسیه» در اندیشکده کارنگی

لوکاشنکو با معضلی کلاسیک مواجه شده است: او ناگزیر است به‌منظور جلوگیری از انقلاب یا به اعطای امتیازات جدید بپردازد و فضای سیاسی را باز کند یا به‌رغم افزایش هزینه‌های حفظ قدرت، به سرکوب معترضان با عواقب پرهزینه متوسل شود. او راه دوم را انتخاب کرده است. لوکاشنکو بعد از سرکوب اعتراضات دیگر نمی‌تواند با غرب بازی کند. به‌علاوه اقدام وی، بلاروس را بیش از گذشته ازنظر اقتصادی و سیاسی به پوتین وابسته می‌کند. اگر لوکاشنکو در این قسمت از انقلاب بلاروس پیروز شود (یعنی اعتراض را سرکوب کند)، او در معرض خطر قرار خواهد گرفت و ناگزیر به سمت از دست دادن همه‌چیز ازجمله آزادی نسبی و تضعیف جامعه مدنی حرکت خواهد کرد.

شورای روسی امور بین‌الملل

یخ شناور بلاروس و کوه یخ روسیه

آندری کورتونف، مدیرکل و عضو هیئت‌رئیسه شورای روسی امور بین​الملل

احتمالاً امروز هیچ‌کس قادر به‌پیش بینی سمت‌وسوی وقایع این روزها در خیابان‌های مینسک نیست. نظام الکساندر لوکاشنکو چقدر قدرتمند است؟ اپوزیسیون سیاسی چقدر قدرتمند و مصمم است؟ نیروهای امنیتی بلاروس چگونه تنظیم‌شده‌اند؟ نقش بازیگران خارجی در شکل‌گیری و نتایج احتمالی بحران فعلی چیست؟ اگرچه همه این سؤالات را می‌توان تا حد زیادی استدلال کرد اما حداقل یک‌چیز روشن است: پیش روی چشمان ما، آخرین دولتی که رنگ و بوی شوروی داشت، در حال دگرگونی است. وقایع در بلاروس مجموعه جدیدی از چالش‌ها و فرصت‌های بازیگران خارجی و داخلی است. روسیه البته بلاروس نیست. مقیاس‌های دو کشور غیرقابل مقایسه است، مسیرهای توسعه اجتماعی و اقتصادی آن‌ها متفاوت است، هرکدام ویژگی‌های خاص خود دارند. گر بلاروس (به‌طور دقیق‌تر، ساختار دولت بلاروس) را بتوان به یخی غوطه‌ور در دریای گرم اروپا تشبیه کرد، روسیه (مدل روسی دولت) بیشتر شبیه یک کوه یخ است که به‌آرامی در اقیانوس سرد اوراسیا در حال چرخش است. بااین‌حال، قوانین اساسی ترمودینامیک برای یخ های شناور و کوه‌های یخی یکسان است.

امنیت سایبری نیروهای هسته‌ای ناتو

پاول کاراسف، محقق شورای روسی امور بین‌الملل

موسسه چتم هاوس (Chatham House) در ژوئیه سال 2020، گزارش «تضمین انعطاف‌پذیری سایبری در سیستم‌های فرمان، کنترل و ارتباطات ناتو» را منتشر کرد که چند جنبه ازجمله به هم‌پیوستگی سیستم‌های فرماندهی و کنترل برای نیروهای معمولی و هسته‌ای و پیامدهای قانونی حمله به سیستم‌های فرماندهی و کنترل دومنظوره را در برمی‌گرفت. مهم‌ترین مسئله موردبررسی در این گزارش، امنیت سایبری سیستم‌های فرماندهی، کنترل و ارتباطات نیروهای هسته‌ای بود. به نظر می‌رسد ارزیابی کلی گزارش باید مبتنی بر اثربخشی گروه تحقیق در دستیابی به هدف تعیین شده باشد. همان‌طور که خود نویسندگان اظهار داشتند، «این کار با هدف شناسایی، افزایش آگاهی و کاهش خطرات ناشی از سیستم‌های تسلیحات هسته‌ای ناتو از آسیب‌پذیری‌های سایبری انجام شده است». این هدف برای رفع نیاز به آگاهی عمومی گسترده‌تر از خطرات سایبری برای سلاح‌های هسته‌ای ناتو و همچنین انجام تحقیقات با هدف شکل دادن و اطلاع‌رسانی به سیاست هسته‌ای در سطح کشورهای عضو طراحی شده است. بااین‌حال گزارش فوق شامل چندین کاستی است؛ زیرا به‌رغم آنکه نویسندگان خاطرنشان می‌کنند که گاهی اوقات فن‌آوری‌های جدید (به‌عنوان‌مثال، روش‌های یادگیری هوش مصنوعی و ماشین‌آلات) می‌توانند تهدیدی برای سیستم‌های فرماندهی، کنترل و ارتباطات نیروهای هسته‌ای باشند، اما به نظر می‌رسد خطر ذکر شده در گزارش تنها بخشی از طیف وسیعی از مشکلات مرتبط با استفاده از هوش مصنوعی برای اهداف نظامی است؛ زیرا کاملاً مشخص است که سیستم‌های هوش مصنوعی، سیستم‌های سخت‌افزاری و نرم‌افزاری به شمار می‌آیند که خود نیز مستعد حملات سایبری هستند.

از “عمق استراتژیک” تا “میهن آبی”: سیاست جدید ترکیه در مدیترانه شرقی

نوبارا کولیوا، پژوهشگر شورای روسی امور بین‌الملل

در برابر رشد فعالیت‌های سیاست خارجی از آغاز قرن بیست و یکم، یک سیاست فزاینده و پویا توسط جمهوری ترکیه در دریای مدیترانه شرقی دنبال می‌شود که ازلحاظ جغرافیایی، تاریخی و اقتصادی با تحولات منطقه در ارتباط است. در سال‌های اخیر، ترکیه موفق شده است دو توافقنامه مهم را با دولت وفاق ملی لیبی امضا کند که در مورد موضوعات مهم در تعیین مرزهای دریایی و همکاری‌های نظامی بوده‌اند. همچنین ترکیه با انجام چهار عملیات نظامی در سوریه، تبدیل‌شدن به یکی از بازیگران اصلی در فرایندهای منطقه‌ای را انتخاب کرده است. شکی نیست که دریای مدیترانه شرقی ازلحاظ تاریخی جایگاه مهمی در سیستم روابط بین‌الملل دارد. در دهه گذشته، این منطقه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار شده که منعکس‌کننده سیاست‌های بازیگران منطقه‌ای و جهانی است. این فرایند به‌طور مستقیم با شناسایی ذخایر قابل‌توجهی از منابع انرژی فسیلی در منطقه و فرصت ظهور برای کشورهای ساحلی برای توسعه ذخایر جدید یا بخشی از یک مسیر ترانزیت مرتبط است. بااین‌حال به نظر می‌رسد مدیترانه شرقی فقط یک‌جهت مجزا در سیاست خارجی ترکیه نیست، بلکه بخشی از یک برنامه اقدام بزرگ‌تر برای تحکیم جایگاه آنکارا به‌عنوان یک رهبر منطقه‌ای با جاه‌طلبی‌هایی در سطح جهانی است.

جدال در ایالات متحده و اسرائیل درباره الحاق یکجانبه دره اردن

لوئیز خلبنیکووا، پژوهشگر شورای روسی امور بین‌الملل

در غیاب یک برنامه منتشرشده از سوی دولت اسرائیل برای الحاق، لازم است که روی دو گزینه یا طرح بیشتر بحث شود: طرح «بزرگ» شامل کل دره اردن به همراه بزرگ‌ترین بلوک شهرک‌های یهودی است. طرح «کوچک» فقط مربوط به سکونتگاه‌های بزرگ یهودی، مانند گوش اتزیون، ماله آدومیم و آریل است. طبق قانون اسرائیل، این سرزمین‌ها در یهودا و ساماریا قرار گرفته‌اند. حامیان این الحاق استدلال می‌کنند که گسترش حاکمیت اسرائیل به شهرک‌های یهودی در کرانه باختری مطابق با شرایط فعلی در زمین است که منجر به ایجاد «مرزهای امن» در شرق کشور خواهد شد. همچنین این الحاق بر اساس ادعاهای مذهبی و تاریخی نسبت به این سرزمین‌ها صورت می‌گیرد. اگرچه ممکن است نتانیاهو و هواداران وی بهترین شرایط را برای اقدام یک‌جانبه نداشته باشند اما تا زمانی که دونالد ترامپ رئیس کاخ سفید باقی بماند و بازیگران منطقه‌ای مشغول مشکلات انباشته خود باشند، طرح الحاق «کوچک» یا «بزرگ» اسرائیل همچنان در دستور کار باقی خواهد ماند. در حال حاضر، برنامه‌های دولت اسرائیل برای الحاق در هاله‌ای ابهام فرو رفته است. این امر عمدتاً به این دلیل است که اوضاع در اسرائیل چندان پایدار نیست. دوباره خبر می‌رسد که اگر بودجه دولت در ماه اوت تصویب نشود، چهارمین انتخابات در یک سال برای پاییز برنامه‌ریزی می‌شود. بااین‌حال کسی تمایل ندارد موضوع الحاق را از برنامه سیاسی خارج کند.

اندیشکده امور بین‌الملل

معامله آمریکا با ترکیه بر سر اختلافات

آندری ایسایف، پژوهشگر اندیشکده امور بین‌الملل

تنش موجود میان ترکیه و آمریکا به دلیل خرید سیستم‌های دفاع هوایی روسی اس 400 توسط آنکارا در هفته‌های اخیر، ابعاد جدیدی به خود گرفته است: در 21 ژوئیه، نمایندگان مجلس ایالات‌متحده به اتفاق آراء به تصویب قانونی جهت اعمال تحریم‌های جدید علیه ترکیه در رابطه با این معامله پرداختند. البته در این قانون ذکر شده که اگر ترکیه به‌عنوان خریدار، به هر دلیلی از خرید سامانه دفاع موشکی اس 400 ممانعت ورزد و قول خرید چنین سیستم‌هایی را در آینده به مسکو ندهد، تحریم‌ها می‌توانند علیه این کشور لغو شوند. این در حالی است که اولین محموله سیستم‌های دفاع موشکی در ژوئیه سال 2019 وارد ترکیه شدند.

قانون‌گذاران آمریکایی به‌طورکلی طرفدار ترکیه نیستند، اما کاخ سفید و پنتاگون به دلیل منطقی ترس از دست دادن یک متحد استراتژیک ناگزیرند با این کشور مدارا کنند. ترس اصلی آن‌ها این است که آنکارا به‌کلی به سمت مسکو روگردان شود. به گفته روزنامه‌نگار مخالف ترکیه، یان داندر، «رئیس‌جمهور ترکیه مدتی است که بازی خطرناکی را انجام داده و مسکو و غرب را علیه یکدیگر قرار داده است. درنتیجه، او هر دو را ازدست‌داده است.» البته این‌یک اغراق است و تاکنون اردوغان کسی را از دست نداده است، اما او واقعاً بازی بیش‌ازحد خطرناکی را آغاز کرده است که امکان دارد درنهایت به نفع ترکیه نباشد.

انستیتو شرق‌شناسی روسیه

چرا واشنگتن نمی‌تواند چین را متوقف کند

پیتر کونیگ، انستیتو شرق شناسی روسیه

در 13 ژوئیه، یک خبرنامه بین‌المللی گزارش داد که کمیسیون اروپا به‌عنوان یک اولویت در مورد چگونگی واکنش اتحادیه اروپا در برابر قانون امنیت ملی چین برای هنگ‌کنگ بحث خواهد کرد. این در حالی است که تصمیم حاکمیتی پکن برای محافظت از شهروندان قلمرو چین و هنگ‌کنگ، گرفته شده است. بااین‌حال غرب شورش‌ها و اقدامات تروریستی را در هنگ‌کنگ تحریک کرد. این ظاهراً موضوع موردعلاقه هایکو ماس وزیر خارجه آلمان است؛ زیرا او این موضوع را به‌عنوان اولویت بحث در اتحادیه اروپا مطرح کرد. می‌توانید تصور کنید! جسارت کمیسیون اقتصادی اروپا به حدی زیاد شده که حتی در مورد اینکه واکنش اروپا در رابطه با امور کاملاً داخلی و حاکمیتی چین چگونه باشد، نظر می‌دهد. اروپا، آلمان، فرانسه، یا هر کشور عضو دیگر اتحادیه اروپا چه می‌گویند اگر چین در مورد امور داخلی حاکمیت جمعی یا فردی اتحادیه اروپا اظهارنظر کند؟ مشاهده نفاق غرب، در مقابل شرق، به‌ویژه چین و روسیه دشوار نیست.