جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
تحریمهای یکجانبه آمریکا و بحران کرونا؛ تشدید فشار بر ملتها
ایوان تومیفیف در مطلبی که شورای امور بینالملل روسیه آن را منتشر ساخت، نوشت: همهگیری ویروس کرونا امیدها را برای همبستگی بینالمللی در مواجهه با تهدید مشترک زنده کرده است. کاهش بسیاری از تحریمها و محدودیتهای اقتصادی میتواند یک گام به سمت وحدت باشد.
دبیرکل سازمان ملل متحد، کمیسیونر عالی سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر، گزارشگر ویژه درزمینهٔ حق غذا و گزارشگر ویژه درزمینهٔ تأثیر منفی اقدامات قهرآمیز یکجانبه خواستار کاهش تحریمها و انجام اقداماتی ازایندست شدند.
پیشنهادهای مشابهی توسط رهبران سیاسی، ازجمله رئیسجمهور روسیه در نشست گروه 20 مطرح شد. مقامات اتحادیه اروپا در خصوص ضرورت استثنائات انسانی بیانیه صادر کردند.
بیانیهها و استثنائات انسانی بعید است سیاست تحریمی یا محدودیتهای موجود را تغییر دهد. تمامی قطعنامهها، تصمیمات و مقررات در اوج همهگیری ویروس کرونا پابرجا هستند. معافیتها فقط در موارد خاص اعمال میشود. بهعنوانمثال در کلام، تحریم نفتی به دولت تحت تحریم آسیب میزند، اما در عمل، این تحریم موجب میشود توانایی دولت برای مقابله با کرونا کاهش یابد و چنین شلیکی به دولت به معنای شلیک به مردم آن کشور است.
ویروس کرونا تغییر اندکی در شیوهای که تحریمها در عمل اجرایی شدهاند ایجاد میکند. این تحریمها همچنان ابزار قهری و فشاری در دست بانیان تحریم است تا از این طریق به اهداف سیاسی خود دست یابند.
بسیاری بر این نظر هستند که ویروس کرونا جهان و مناسبات بینالمللی را تغییر خواهد داد. جهان هرگز شبیه دنیای قبل از کرونا نخواهد بود. این امر تغییری در تحریمها ایجاد نکرده، بلکه محدودیتهای اقتصادی و تحریمها در برخی حوزهها شدیدتر خواهد شد. حداقل چنین تهدیدی را میتوان در مناسبات چین – آمریکا مشاهده کرد.
تحریمها بهصورت گسترده و به شکل یکجانبه توسط آمریکا و کشورهای توسعهیافته اعمال میشود. آمریکا بیش از هر کشور دیگری از اقدامات یکجانبه استفاده میکند.
سیاست تحریمی نشانه و شاخص آشکار عدم توازن در روابط بینالملل است. جهان مدرن در یک تقاطع حساس قرار گرفته است. تحریمها دیگر بر اساس مقررات و رویههای بینالمللی وضع نمیشود، بلکه بر اساس خودخواهی ملی و پیشبرد منافع کشوری خاص اعمال میشود.
البته وضع تحریمها با توجه به آسیبی که به اقتصاد جهانی میزند هنوز وارد مرحله تقابل نشده است، اما چنین سناریویی را نمیتوان در آینده رد کرد. در ابزارهای حکمرانی جهانی بهواسطه محدودیتهای اقتصادی و افزایش اقدامات یکجانبه فرسایش ایجاد شده و شرایط امروز جهان مملو از تشدید تحریمها بین بازیگران اقتصادی عمده است. این وضعیت در ارتباط با مراودات تجاری آمریکا و چین صدق میکند. در بهترین حالت این وضعیت به تحول در نظام مالی جهانی و فاصله گرفتن از تسلط دلار و نیز تنوع در مراکز اقتصادی جهان منجر خواهد شد.
سازمان ملل متحد و اقدامات محدودیتی
سازمان ملل متحد تنها سازمان بینالمللی دارای قدرت، مشروعیت و توانایی برای استفاده از تحریم به نیابت از جامعه جهانی است. به سخن دقیق، مفهوم تحریم در اسناد سازمان ملل متحد قید نشده است. معمولاً از اقدامات محدودیتی علیه اقدامات تجاوزکارانه و حلوفصل مسائل مرتبط با صلح و امنیت استفاده میشود. امکان بهکارگیری چنین اقداماتی در ماده 41 فصل هفتم منشور سازمان ملل متحد قید شده است. این اقدامات محدودیتی شامل وقفه کامل و جزئی مراودات اقتصادی و وقفه کامل یا جزئی ریلی، دریایی، هوایی، پستی، تلگرافی، رادیویی و دیگر ابزارهای ارتباطاتی و قطع مناسبات دیپلماتیک است. چنین تصمیمی توسط شورای امنیت سازمان ملل متحد اتخاذ میشود و برای تمامی اعضا لازمالاجرا است.
تحریمهای سازمان ملل متحد برای حصول سه هدف وضع میشود: الف) فشار به کشور هدف جهت تغییر رفتار ب) جلوگیری از حمله یا دیگر اقدامات احتمالی ج) ارسال پیام به کشور هدف که اقداماتش قابلقبول نیست.
تمامی تحریمهای سازمان ملل متحد مرتبط با مسائل امنیتی، درگیری نظامی، جنگهای داخلی، کشتارجمعی، تروریسم و منع اشاعه هستهای است. برخلاف اقدامات یکجانبه کشورهایی همچون آمریکا که اغراض سیاسی را دنبال میکنند، تحریمهای سازمان ملل متحد غیرسیاسی است. البته اقدامات تحریمی سازمان ملل متحد مشکلاتی دارد و اینکه اختلافنظرهایی بین اعضای شورای امنیت به هنگام بررسی قطعنامهها وجود دارد.
ازآنجاییکه برخی از قدرتها، بهویژه آمریکا از طریق قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل متحد قادر به دستیابی به اهداف سیاسی خود نیست، همواره دست به اقدامات یکجانبه میزند. در حقیقت تحریمهای یکجانبه آمریکا دور زدن تحریمهای سازمان ملل متحد است.
آمریکا و تحریمها
تحریمهای آمریکا به ابزاری سیاسی در دستگاه سیاست خارجی این کشور تبدیل شده است. استراتژی امنیت ملی سال 2017 آمریکا تحریمها را بهعنوان عامل بازدارنده و محدود ساختن توان رقبا در صحنه بینالمللی تعریف کرده است. آمریکا در یکصد سال گذشته همواره دست به تحریمهای یکجانبه علیه کشورهای دیگر زده است. تحریمهای یکجانبه آمریکا خطرهایی برای متحدان این کشور نیز دارد.
بسیاری بر این نظر هستند که اقدامات تحریمی آمریکا مؤثر نبوده و نخواهد بود، چراکه اغلب به نتایج دلخواه واشنگتن در روند سیاسی کشور هدف منجر نمیشود. بعلاوه، تحریمهای یکجانبه آمریکا ممکن است نتایج عکس به همراه داشته باشد. کشور تحت تحریم آمریکا، متحدتر، مستحکمتر شده و به دلایل سیاسی و اقتصادی از حمایت سیاسی و اقتصادی آشکار دیگر قدرتها برخوردار است.
نتیجهگیری
سیاستهای تحریمی شاخص تغییر در جهان مدرن است. خودخواهی ملی و پیجویی منافع ملی و بقا در برابر فشار خارجی به استانداردهای اصلی رفتاری تبدیل شده است. ابزارهای حکمرانی جهانی مبتنی بر سازمان ملل متحد کمرنگ شده و الگوهای ملی تحریم شکلگرفته است.
هنوز زود است صحبت از سقوط جهان به آنارشی یا جنگ همه علیه همه بهعنوان یک روند غیرقابلبازگشت به میان آید. وابستگی متقابل و جهانیشدن در دنیای مدرن پیشرفتهای زیادی داشته است و تشدید تحریمها پیامدهای جدی برای بانیان آن خواهد داشت.
امنیتیسازی اقتصاد و تلاشها برای خودکفا شدن و نیز فاصله گرفتن از جهانیشدن در برخی حوزههای راهبردی آغاز شده است. سؤال این است که تا کجا این استقلال اقتصادی پیش خواهد رفت؟ قدرتهای عمده تا کجا به رقابت بین خود ادامه خواهند داد؟ سیاست تحریمی یک روی روندهای جهانی است. تاریخ مملو از نمونههایی است، وقتیکه اراده سیاسی بر دلایل اقتصادی غالب میشود. آن زمان، دوره افراط و خسارت بزرگ است.
0 Comments