جود بلانشت در مطلبی که مرکز مطالعات راهبردی و بین‌المللی آمریکا آن را منتشر ساخت، نوشت: در چند ماه گذشته بلندپروازی‌های فناوری چین با شیوع ویروس کرونا در مرکز این کشور یعنی استان هوبی به خطر افتاده و تقریباً اقتصاد این کشور را به نقطه توقف رسانده و به زنجیره عرضه جهانی آسیب وارد ساخته است.

البته پاندمی کرونا فرصت‌های جدیدی برای ظهور چین به‌عنوان قدرت برخوردار از فناوری و تأمین‌کننده جهانی فراهم ساخته است. در حقیقت در ماه‌ها و سال‌های پیش‌رو جاده ابریشم دیجیتال چین شتاب گرفته و گسترش خواهد یافت.

چنین بازگشتی از داخل آغاز خواهد شد، جایی که چین توسعه نسل پنجم شبکه تلفن همراه (جی 5) را دو برابر ساخته است. پکن در ژوئن سال 2019 مجوز راه‌اندازی جی 5 را صادر کرد و در نوامبر همان سال مؤسسات بزرگی همچون چاینا موبایل، چاینا یونیکام و چاینا تلکام عملیات شروع بکار شبکه یادشده را در سراسر چین آغاز کردند. بعدازآن، پاندمی کرونا اتفاق افتاد و این امر نه‌تنها برای مدت دو ماه اقتصاد چین را با وقفه مواجه کرد، بلکه توسعه و گسترش جی 5 را نیز متوقف ساخت.

علیرغم اینکه چین مشغول نبرد برای مهار ویروس کرونا است، این کشور گسترش نسل پنجم شبکه تلفن همراه را ادامه داد. در 21 فوریه 2020، در شرایطی که قرنطینه در بخش زیادی از چین اعمال شد، مقامات این کشور اعلام کردند که گسترش جی 5 برای بهبود اقتصاد این کشور حیاتی است. در 4 مارس 2020، دولت چین خواستار تسریع در ایجاد زیرساخت‌های جدید همچون مراکز داده و جی 5 شد.

دولت شی جین پینگ که با بزرگ‌ترین بحران اقتصادی و سیاسی مواجه است، همچنان زمان را برای پیشبرد نسل پنجم شبکه تلفن همراه مناسب می‌داند و بر این مسئله تأکید دارد. شی جین پینگ، رئیس‌جمهور چین در جریان بازدید از استان ژچیانگ در اوایل آوریل 2020، گفت: «ما باید از فرصت‌های ناشی از صنعت دیجیتالی و صنعتی شدن دیجیتال استفاده کرده، ایجاد زیرساخت‌های جدید همچون جی 5 و مراکز داده را سرعت داده و طراحی صنایع راهبردی نوظهور و صنایع آتی همچون اقتصاد دیجیتالی، زندگی و بهداشت و مواد جدید را تقویت نماییم».

بنگاه‌های بزرگ دولتی چین به درخواست رئیس‌جمهور این کشور پاسخ دادند. در این خصوص یانگ ژی، مدیرعامل چاینا موبایل تلاش‌ها در زمینه جی 5 را یک وظیفه سیاسی خطیر برشمرده و گفت: «شرکت چاینا موبایل قصد دارد تا پایان سال 2020 بالغ بر 300 هزار ایستگاه جی 5 در شهرهای مختلف چین راه‌اندازی کند».

شرکت چاینا موبایل همراه با چاینا تلکام و چاینا یونیکام برای ساخت و راه‌اندازی 550 هزار ایستگاه جی 5 در سال 2020 با پوشش بیش از 300 هزار شهر برنامه‌ریزی کرده‌اند. سه شرکت یادشده همچنین اعلام داشتند برنامه‌هایی برای سیستم خدمات پیام‌رسانی جی 5 دارند که دیگر سکوهای پیام‌رسانی در این کشور، ازجمله وی‌چت را کامل خواهد کرد.

در حالیکه این سرمایه‌گذاری‌ها بخشی از برنامه بهبود اقتصادی چین به شمار می‌روند، موسسه رتبه‌بندی «فیچ» تاثیر سرمایه‌گذاری‌ها در بخش جی 5 بر اقتصاد چین را اندک ارزیابی کرد، چراکه سرمایه‌گذاری‌های یادشده حدود 5 درصد از اقتصاد این کشور را در کوتاه‌مدت تشکیل خواهد داد.

بر اساس اعلام خبرگزاری شینهوا سه شرکت مخابراتی بزرگ چین و شرکت دولتی دکل‌سازی این کشور قصد دارند 8/27 میلیارد دلار در سال 2020 در بخش جی 5 سرمایه‌گذاری کنند که این مبلغ در مقایسه با اقتصاد 14 تریلیون دلاری چین تحرک اقتصادی اندکی ایجاد خواهد کرد.

اما توسعه جی 5 فقط یک مسئله اقتصادی نیست، بلکه این موضوع در کانون نبرد ژئوپلیتیکی با آمریکا برای کنترل بر قله فرماندهی فناوری جهانی قرار دارد. این امر بیانگر دلیل اصرار دولت چین بر پیشبرد جی 5 در جریان بحران همه‌گیری کرونا است. همان‌طوری که اقتصاد چین به‌آرامی خود را از بحران همه‌گیری ویروس کرونا خارج می‌کند، پیشبرد جی 5 نه‌تنها در چین ادامه دارد، بلکه در برنامه جهانی این کشور، ازجمله در چارچوب ابتکار یک کمربند یک راه و جاده ابریشم دیجیتال نیز استمرار دارد.

مؤلفه‌های زیادی در ورود شرکت‌های فناوری چین به اقتصادهای درحال‌توسعه مؤثر بوده است. پروژه‌های فناوری ارتباطات و اطلاعات در مقایسه با پروژه‌های انرژی و حمل‌ونقل که بخش اعظم ابتکار یک کمربند یک راه را تشکیل می‌دهند، کم‌هزینه‌تر، اتمام آن‌ها آسان‌تر و سوددهی آن‌ها سریع‌تر است. این ویژگی‌ها، پروژه‌های فناوری ارتباطات و اطلاعات را برای سرمایه‌گذاران جذاب‌تر ساخته است.

مقامات چین از کریدور اقتصادی چین – پاکستان به‌عنوان نماد ابتکار یک راه یک کمربند یاد می‌کنند. از زمان اعلام کریدور یادشده در پنج سال پیش، بیش از 60 درصد از پروژه‌های این کریدور را حمل‌ونقل و انرژی تشکیل می‌دهد و پیشرفت بسیاری از آن‌ها متوقف‌شده است. درحالی‌که خط لوله و ارتباطات ریلی پیشنهادی بین چین و پاکستان رؤیای دست‌نیافتنی است، هوآوی طی دو سال توانست کابل‌کشی فیبر نوری در سراسر مرز دو کشور و در داخل پاکستان انجام دهد. کابل‌کشی فیبر نوری به طول 820 کیلومتر هزینه‌ای بالغ‌بر 44 میلیون دلار داشته که کمتر از هزینه احداث چهار کیلومتر ریل در پاکستان است. با توجه به بدهی خارجی پاکستان، در فاز دوم کریدور اقتصادی چین – پاکستان تأکید بیشتری بر پروژه‌های کوچک‌تر با فنّاوری بالا صورت خواهد گرفت.

ماهیت کمتر قابل لمس زیرساخت‌های دیجیتالی بیشتر مناسب فضای ژئوپلیتیکی است که مؤسسات چینی با کاهش بحران کرونا با آن مواجه خواهند شد. رویکرد چین برای اجرای پروژه‌های بزرگ در کشورهای دیگر که متکی به انجام پروژه توسط شرکت‌های چینی همراه با اعزام کارگر است اعتراض‌هایی را در میان جوامع محلی برانگیخت. در سال‌های اخیر کارگران چینی در کشورهای بنگلادش، قزاقستان و کنیا موردحمله قرار گرفته‌اند. با توجه به اینکه چین منبع شیوع ویروس کرونا به شمار می‌رود، کارگران چینی در دیگر کشورها برای اجرای پروژه‌های مختلف با رفتار تبعیض‌آمیز مواجه خواهند شد.