جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
چشمانداز جنگ و صلح در دوره کرونا
وب سایت مرکز مطالعات امور بینالملل بارسلونا در یادداشتی نوشت: چهار روز بعد از سونامی دسامبر 2004 جداییطلبان مسلح اندونزی برای عملیات بینالمللی بشردوستانه اعلام آتشبس کردند. این آتشبس که بین دولت و شورشیها انجام شد، مسیر حرکت به سمت قرارداد صلح اوت 2005 را هموار کرد. سونامی نه تنها فضایی برای گفتگو ایجاد کرد، بلکه رویکرد بازیگران را نیز متحول کرد. همانطور که بعدها، ایرواندی یوسف، فرمانده سابق شورشیها گفت، بعد از سونامی، دو طرف درگیری بیشتر همدیگر را درک کردند.
امروز شیوع ویروس کرونا دارای تاثیرات شگرفی بر منازعات در جهان دارد. عدم اطمینان در مورد آینده همه سیاستمداران و فرماندهان منازعات را درگیر کرده است. در واقع، این ویروس انگیزههای اصلی، اهداف و حتی جهان بینی این افراد را تغییر داده و سناریوهای جدیدی در مورد جنگ و صلح به آنها ارائه میدهد.
شاید تنها سناریویی که این ویروس آن را قابل پیشبینی کرده است، این باشد که این بیماری اغلب کشورها مخصوصا کشورهای جنوب را با بحران اقتصادی تهدید میکند. با کم اهمیت شدن منازعات برای بازیگران محلی و بینالمللی این سوال پیش میآید که آیا تصمیمگیران این منازعات را متوقف میکنند یا از این فرصت برای رسیدن به اهداف خود استفاده خواهند کرد.
در افغانستان، ویروس کرونا همزمان با انتخابات پرمناقشه ریاست جمهوری افغانستان و مذاکرات آمریکا با طالبان شیوع پیدا کرد. در 23 مارس در حالی که این ویروس شدیدا آمریکا و اروپا را درگیر کرده بود، مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا اعلام کرد که به خاطر انتخابات پرمناقشه، آمریکا یک میلیارد دلار از کمکهای خود به افغانستان را لغو میکند و نیروهای خود را به شرط توافق با طالبان از افغانستان خارج خواهد کرد.
اگرچه تصمیم آمریکا به عنوان یک اقدام سیاسی در سال انتخابات افغانستان که دنیا نیز با بحران اقتصادی دست به گریبان است، قابل فهم است؛ اما در یک مقیاس بزرگتر شیوع ویروس کرونا در افغانستان میتواند به اندازهی زیادی وحشتناک باشد.
اکنون سوال این است که تصمیمگیران سیاسی افغانستان چگونه به این سناریو نگاه خواهند کرد. اگرچه طالبان احتمالا عدم درگیری آمریکا در افغانستان را یک پیروزی برای خود تلقی میکند؛ اما به دلیل شیوع ویروس کرونا، فرماندهان طالبان باید اجازه دهند تا کمکهای انساندوستانه به بخشهای مختلف افغانستان که تحت کنترل طالبان است ارسال شوند و به این خاطر باید آتشبس شکل بگیرد. در همین چهارچوب احتمال اینکه بازیگران طرفدار صلح در دولت و همچنین در داخل طالبان به مذاکرات صلح بین الافغانی امیدوار باشند، بسیار زیاد است.
در لیبی، بازیگران بینالمللی از هر گونه مذاکره برای صلح ناامید شدهاند و خواهان آتشبس کرونایی شدهاند. بعد از مدتها بالاخره در 25 مارس دولت لیبی اعلام کرد که اولین مورد از ابتلا به کرونا کشف شده است. به دلیل مسافرت زیاد مردم لیبی به اروپا احتمال آن وجود دارد که تعداد مبتلایان بسیار زیادتر باشد.
آخرین موضوعی که در لیبی باعث ایجاد بحثهای زیادی شد مزدوران سوری بودند. نیروهای جنگجوی سوری نخستین بار توسط ترکیه به لیبی فرستاده شدند تا از دولت وفاق ملی در برابر حملات نظامی خلیفه حفتر به طرابلس حمایت کنند، اما اخیرا، دولت مستقر لیبی در طرابلس ادعا کرده است که نیروهای سوری که برای حمایت از حفتر در لیبی حضور دارند موجب شیوع بیشتر ویروس کرونا در این کشور میشوند.
با شدت گرفتن جنگ نیابتی در لیبی ممکن است یک سناریوی جدید شکل بگیرد. دولت وفاق ملی و حفتر شاید به خاطر فشارهایی که از بیرون به آنها وارد میشد در حال چاپلوسی برای دریافت کمکهای بینالمللی هستند. این اقدام شاید موجب رسیدن مقداری کمکهای بینالمللی باشد، اما به هیچ وجه دست از حمایت از گروههای مورد حمایتشان در لیبی برنخواهند داشت. حداقل آنها در این مدت برای اقدامات تهاجمی بعدی آماده خواهند شد.
در ونزوئلا، تهدید ویروس کرونا یه یکی از شدیدترین بحرانهای انسانی تبدیل شده است. نیکولاس مادورو که مدتی قبل صندوق بینالمللی پول را استعمار وحشی نامیده بود، اخیرا از این صندوق درخواست وام اضطراری کرده است. در حالی که ونزوئلا هنوز مبتلای زیادی ندارد، اما مادورو میزان تاثیر این ویروس را به خوبی درک کرده است و شاید این بحران را یک فرصت میداند.
بعد از آنکه صندوق بینالمللی پول درخواست وام او را رد کرد، در 26 مارس مادورو از مخالفان داخلی خود خواست تا برای مقابله با ویروس کرونا، یک گفتگوی ملی شکل بگیرد. فرمانداران و شهرداران از گروه مخالفان هم اکنون در حال همکاری با یکدیگر هستند. هفته گذشته نیز کلمبیا، یکی از قویترین متحدان آمریکا برای برکنار کردن مادورو از قدرت، بهطور غیرمستقیم و از طریق سازمان بهداشت جهانی در حال همکاری با دولت ونزوئلا برای مبارزه با ویروس کرونا است.
در چنین شرایطی، آیا ویروس کرونا خواهد توانست شرایط بهتری برای بازیگران ونزوئلا ایجاد کند؟ مادورو هم اکنون میتواند از این فرصت استفاده کند و زندانیان سیاسی را آزاد کند. مجلس کشور را به شرایط عادی برگرداند و با برقراری ارتباط بهتر با بازیگران بینالمللی با این بحران مبارزه کند. از طرف دیگر، مخالفان میتوانند با همکاری با آمریکا به منظور مبارزه با این ویروس تحریمها را کاهش دهند. اقدامات این چنینی رسیدن به یک توافق جامع را تسهیل خواهد کرد.
در نهایت چه سناریویی برای این منازعات و دیگر منازعات شکل خواهد گرفت که ممکن است موجب تعجب ما شود. درست مانند زندگی عادی ما، این منازعات در حال تغییر شکل دادن و تحول هستند. این مسئولیت سیاستمداران، میانجیها، رهبران جامعه و دیگران است تا از این خاصیت تحولساز ویروس کرونا برای ایجاد صلح تلاش کنند. خواه ایجاد آتشبس برای رساندن کمکهای بشر دوستانه باشد و یا کم کردن تحریمهای بینالمللی. در هر صورت ما باید بدانیم اقداماتی که انجام آنها امروز ممکن شدهاند قبلا امکان انجام آنها وجود نداشته است.
0 Comments