آیا مقدمات صلح پایدار در قفقاز فراهم می شود؟
نجیب میقاتی، نخست وزیر لبنان هنگام استقبال از جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا در بیروت گاف عجیبی داد و به اشتباه با یک زن دیگر روبوسی کرد. میقاتی که در مقابل پلههای هواپیما ایستاده بود تصور کرد که یکی از زنان دیپلمات ایتالیایی، جورجیا ملونی است و به گرمی از او استقبال کرد، اما لحظاتی بعد به او گفته شد که این زن نخست وزیر ایتالیا نیست.
وب سایت اندیشکده کارنگی در یادداشتی نوشت: ظاهرا عدم تمایل چین به ایجاد کریدور ترانزیت زمینی و نگرانیهای این کشور درباره تروریسم، امید پاکستان به کریدور اقتصادی چین-پاکستان را کمرنگ کرده است. در حال حاضر، حضور چین در پاکستان به طور فزایندهای احتمال تهدید پاکستان علیه هند را تشدید میکند – بهویژه اگر چین حضور نظامی خود در پاکستان را گسترش و اسلام آباد نیز همچنان حمایت از شبه نظامیان نیابتی تحت حمایت خود را ادامه دهد. دینامیک ناشی از این تحولات، ممکن است انگیزهها و محرکهای بیشتری برای افزایش مشارکت آمریکا- هند در تقابل با تهدید مشترک ناشی از همکاری چین و پاکستان فراهم کند.
موفقیت نهایی سرمایهگذاریهای چین همچنان تحتالشعاع بیثباتی سیاسی و اقتصادی پاکستان و حمایت جاری این کشور از تروریسم قرار گرفته است. ورود اقتصادی چین به پاکستان در حالی است که مخاطرات در شرق آسیا تشدید شده است. پاکستان در مواجهه با دشمن خود یعنی هند در بن بست وخیمی قرار گرفته است که در مقایسه با این کشور از توانمندی اقتصادی و نظامی متعارف بسیار قویتری برخوردار است. با این حال، تسلیحات متعارف هند فاصله زیادی با چین دارد که در چهار دهه اخیر رشد اقتصادی سریعتری نسبت به هند داشته است. آمریکا در رقابت قدرتهای بزرگ به تقویت شرکای همسوی خود پرداخته و با هند روابط قدرتمندی برقرار کرده است.
موضع چین در این منطقه همچنان انعطاف پذیر بوده و به دنبال روابط تجاری و اقتصادی گسترده با هند است. چین از طریق کریدور اقتصادی چین-پاکستان به سرمایهگذاری فزاینده در پاکستان و سراسر منطقه پرداخته و همزمان در راستای بلندپروازیهای خود در منطقه اقیانوس هند، به سرمایهگذاری در تجهیزات پیشرفته نظامی اقدام کرده است. سرمایهگذاری اقتصادی چین در پاکستان فرصتی برای آزمایش توانایی چین در تبدیل ثروت فزاینده خود به قدرت سیاسی و نظامی و نفوذ امنیتی در منطقه در اختیار میگذارد.
در رقابت قدرتهای بزرگ، پاکستان توانسته است خود را در این رقابت به عنوان یک امتیاز جلوه دهد. این کشور از این طریق توانست در جنگ سرد جاری حمایتهای نظامی و اقتصادی قابل توجهی از آمریکا دریافت کند و از موقعیت منحصر به فرد خود بین اروپا و شرق آسیا برای تسهیل دسترسی واشنگتن به پکن استفاده نماید. همچنین، پاکستان از موقعیت خود در مقابله با تهدید شوروی در افغانستان، به عنوان اهرمی برای دریافت حمایت نظامی استفاده کرد و در توسعه تسلیحات هستهای خود برای جلوگیری از پیشرفت هند، از حمایت چین برخوردار بود.
از نظر هند، نقش وسیع چین در پاکستان نگرانی مهمی محسوب میشود. سناریو خوشبینانه این است که حضور گسترده چین در پاکستان، هزینه جنگ احتمالی بین هند و پاکستان را افزایش داده و بنابراین، احتمال جنگ را کاهش میدهد. با این حال، خطر بزرگتر این است که حمایت چین به گستاخی پاکستان برای به چالش کشیدن هند منجر خواهد شد. در نتیجه، هند احتمالا با حضور تهاجمی چین در پاکستان از جمله حضور فزاینده نظامی، مخالفت خواهد کرد.
رویکرد فعلی پاکستان در پذیرش حمایتهای چین و همزمان جدایی از آمریکا ظاهرا تخطی از موضع انعطاف پذیر و سازگار قبلی محسوب میشود. رویکرد فعلی پاکستان به وابستگی آن به پکن منجر خواهد شد، مگر آنکه به ترمیم روابط خود با واشنگتن بپردازد. تفاوتهای گوناگون راهبرد پاکستان با چین، باعث میشود که آرزوهای پاکستان برآورده نشود. ایده کریدور ترانزیتی چین-پاکستان از میان کوههای قراقروم ظاهرا عملی نیست و نگرانی تروریستی نیز عامل همیشگی تنشزا است.
افزایش تدریجی روابط چین با پاکستان به پکن امکان میدهد تا در سالهای آینده به افزایش نفوذ خود، تسخیر بازارها و پیشبرد روابط نظامی متقابل بپردازد.
آیا چین به وعده خود برای کمک به توسعه صنعتی پاکستان عمل خواهد کرد؟ پاسخ این پرسش بیش از آنکه به سرمایهگذاری در کریدور اقتصادی چین-پاکستان مربوط باشد، به رقابت پذیری اقتصادی پاکستان و اصلاحات اقتصادی این کشور وابسته است. بدون اصلاحات و سرمایهگذاری گسترده، احتمالا فرصت برخاسته از زیرساختهای جدید حمل و نقل و انرژی از دست خواهد رفت و به صنعتی سازی پاکستان منجر نخواهد شد.
از نظر آمریکا، درک و فهم تعامل توسعه طلبانه چین برای تعریف حوزههای رقابت و همگرایی ضروری است. به عنوان مثال، نقش نظامی و دریایی چین در پاکستان خطر فزایندهای برای آمریکاست. اگر فعالیت چین در پاکستان به گستاخی پاکستان و توسعه و استقرار تسلیحات هستهای پیشرفته یا به صدور گروههای شبه نظامی نیابتی متحد پاکستان منجر میشود، در این صورت حضور چین آشکارا تهدیدی برای آمریکا محسوب میشود. برای بررسی اراده و تمایل چین به همکاری، آمریکا میتواند کمکهای هدفمندی ارائه کرده و به پاکستان کمک کند تا از زیرساختهای چینی برای رونق اقتصادی و کمک به پیشرفت و ثبات پاکستان استفاده کند. اگر آمریکا به ارزشهای بازار- محور تاریخی خود اطمینان دارد، به کمک شرکتهای آمریکایی و با استفاده از مزایای زیرساختهای ایجاد شده توسط چین، میتوان پاکستانی توانمند، پویا و رقابت پذیر ساخت.
0 Comments