اندیشکده رند در مطلبی با عنوان آیا پروژه نورد استریم 2 یک توافق نهایی‌ شده است؟ به بررسی پروژه خط لوله گاز نورد استریم 2 پرداخت و جویای نظر کارشناسان مسائل انرژی شد.

این اندیشکده سوال‌های زیر را از کارشناسان شورای آتلانتیک به این شکل پرسیده است:

1) آیا پروژه نورد استریم 2 یک توافق نهایی ‌شده است؟

2) آیا انتظار دارید در پاییز امسال کنگره لایحه تحریم را تصویب کند؟ اگر کنگره دست به چنین اقدامی بزند، آیا تحریم‌ها تاثیری بر این پروژه خواهند داشت؟

3) شایعاتی وجود دارد مبنی‌بر اینکه پروژه نورد استریم 2 به موقع تکمیل خواهد شد و صادرات گاز به اوکراین در زمستان امسال قطع خواهد شد. آیا این امر یک نگرانی است که باید آن را جدی بگیریم؟

4) فراتر از تحریم‌ها، آیا غرب گزینه‌های دیگری برای متوقف ساختن خط لوله نورد استریم 2 دارد؟

‌مایکل کارپنتر، رئیس مرکز پن بایدن و محقق ارشد شورای آتلانتیک در پاسخ به این سوال‌ها گفت: پروژه جدید خط لوله انتقال گاز طبیعی روسیه به آلمان موسوم به نورد استریم2، یک پروژه ژئوپلیتیکی است که گاز طبیعی روسیه را به طور مستقیم وارد آلمان می‌کند، ضمن اینکه این خط لوله اوکراین را دور می‌زند. برخلاف برخی باورها، از طریق این خط لوله هیچ گاز طبیعی جدیدی وارد بازار آلمان نمی‌شود، اما این خط لوله به شدت امنیت انرژی اوکراین را تضعیف می‌کند، آن هم در شرایطی که شرکت گازپروم روسیه و شرکت نفت‌وگاز اوکراین (Naftogaz) در حال مذاکره هستند. متاسفانه اتحادیه اروپا فاقد اراده سیاسی برای اجرای قانون و مقررات این اتحادیه در زمینه ضدانحصار می‌باشد و نتوانسته‌است مانع از توقف پروژه خط لوله نورد استریم 2 شود. این امر بدان معناست که در شرایط کنونی کنگره آمریکا تنها نهادی است که حداقل در کوتاه مدت می‌تواند مانع از احداث این خط لوله شود.

آریل کوهن، بنیانگذار موسسه تجزیه و تحلیل بازار بین‌المللی و محقق مهمان شورای آتلانتیک در پاسخ به سوال‌های یادشده گفت: موافقت مقامات و دولتمردان دانمارکی با عبور خط لوله نورد استریم2 از آب‌های این کشور نه تنها ضربه‌ای سنگین به اوکراین می‌باشد، بلکه ضربه کاری به آمریکا نیز است. بعلاوه، آمریکا اقدام موثری در ارتباط با موافقت دولت دانمارک برای عبور خط لوله یادشده از آب‌های این کشور انجام نداده و میان روسیه و آلمان گم شده‌است. این امر تاحدودی ناشی از بحران سیاسی داخلی آمریکا و مسائل مرتبط با استیضاح می‌باشد که موجب گردیده تا واشنگتن نسبت به این مسئله مهم یعنی خط لوله نورد استریم2 توجهی نکند. برخوردهای اولیه بین دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا و آنجلا مرکل، صدراعظم آلمان و همچنین بین ترامپ و نخست وزیر دانمارک نیز کمکی به متوقف ساختن خط لوله یادشده نکرده‌است.

به احتمال زیاد مسکو به عرضه بخشی از گاز طبیعی به اروپا از طریق خط لوله اوکراین ادامه می‌دهد و این امر حداقل یک سال بعد از عملیاتی شدن خط لوله نورد استریم2 ادامه خواهد داشت. البته وقتی که خط لوله ترک استریم و نورد استریم 2 کامل و عملیاتی شوند، روس‌ها ممکن است انتقال گاز طبیعی از طریق اوکراین به اروپا را قطع کنند و این کشور هیچ ابزاری برای حفظ سیستم خط لوله عظیم باقی مانده از زمان شوروی سابق در اختیار ندارد. برای اوکراین ضروری است که تولید داخلی گاز طبیعی و واردات گاز از غرب، ازجمله گاز طبیعی مایع آمریکا را از طریق لهستان توسعه دهد.

اما در ارتباط با تحریم‌ها باید گفت که معلوم نیست چه اساس و بنیان حقوقی برای وضع تحریم‌ها وجود دارد، اما احتمال دارد کنگره تحریم‌هایی علیه شرکت روسی گازپروم وضع نماید. مسئله این است که آیا آلمان و دیگر شرکت‌های اروپایی و مدیران آن‌ها هدف این تحریم‌ها خواهند بود یا خیر. این قبیل اقدامات و وضع تحریم‌های جدید مناسبات پیچیده بین آلمان و آمریکا را وخیم‌تر خواهد ساخت.

دانیل فراید، محقق ارشد شورای آتلانتیک در پاسخ به سوال‌های فوق‌الذکر چنین بیان داشت: بعد از تصمیم دولت دانمارک و موافقت این کشور با عبور خط لوله نورد استریم 2، از آب‌های این کشور، وسوسه‌های قابل درکی برای وضع تحریم‌های جدید وجود دارد و از این طریق باید با پروژه خط لوله نورد استریم 2 مقابله کرد. اما وضع تحریم علیه شرکت‌های غربی مشکل‌زا و مسئله‌دار است، چراکه این امر اختلاف‌ها در میان جوامع غربی را بیشتر کرده و موجب ایجاد انشقاق و تفرقه در میان کشورهای غربی خواهد شد. باید بخاطر داشته باشیم که دشمن واقعی کیست. حداقل دو بدیل وجود دارد: الف) در حال حاضر اتحادیه اروپا باید سیاست‌های انرژی خود را در ارتباط با نورد استریم 2، بکار بگیرد و باید اساساً شفافیت و انحصارشکنی را در دستورکار داشته باشد. انجام این کار توانایی کرملین و شرکت گازپروم را برای بکارگیری و استفاده از انرژی به عنوان یک ابزار ژئوپلیتیکی تضعیف خواهد ساخت. ب) دوم اینکه آمریکا می‌تواند تحریم‌های احتمالی و مشروط علیه روسیه را آماده کند و این تحریم‌ها در صورتی اعمال می‌شوند که روسیه از ابزار جریان گاز طبیعی یا فشار سیاسی، ازجمله از ابزارهایی همچون کاهش خودسرانه گاز به هر کشور اروپایی استفاده کند. فراتر از این امر، ضرورت دارد آمریکا و اتحادیه اروپا دست از تقابل بر سر خط لوله نورد استریم 2 بردارند و شروع به همکاری برای کاهش خطرهای ناشی از ابزار انرژی روسیه بر سر اتحادیه اروپا و کشورهای عضو آن نمایند. یکی از راه‌های کاهش چنین خطرها و تهدیدهای ناشی از انرژی روسیه در قبال کشورهای اروپایی، افزایش ظرفیت گاز طبیعی مایع و خطوط لوله بیشتر می‌باشد.

الگا خاکووا، کارشناس مسائل انرژی اروپا در شورای آتلانتیک در ارتباط با سوال‌های یادشده گفت: شرایط امروز برای کمیسیون اروپا جهت وارد ساختن تمام وزن خود بسیار مهم و حساس است و این کمیسیون باید اطمینان حاصل کند که خط لوله نورد استریم2، کاملا با دستورالعمل تکمیلی اتحادیه اروپا در ارتباط با گاز طبیعی منطبق است. مقررات اتحادیه اروپا مرتبط با دستورالعمل تکمیلی شامل گاز طبیعی و خطوط لوله‌ای می‌شود که با عبور از کشورهای ثالث وارد خاک اتحادیه اروپا می‌شود. قانون و مقررات اتحادیه اروپا در ارتباط با انرژی موسوم به بسته انرژی سوم ملزم می‌سازد که مالکیت خط لوله گاز باید جدا از هم باشد، طرف ثالث به خط لوله گاز دسترسی داشته باشد و تعرفه‌های قیمتی باید شفاف بوده و تبعیض‌آمیز نباشد. چنانچه کمیسیون اروپا مقررات را کاملا اجرا کند، شرکت گازپروم باید تغییرات اساسی جهت انطباق با مقررات مذکور ایجاد کند و این امر موجب تاخیر بیشتر در عملیاتی شدن پروژه خط لوله نورد استریم2 خواهد شد. عملیاتی شدن این قبیل پروژه‌ها در چارچوب مقررات شفاف و رقابتی بازار اتحادیه اروپا، توانایی شرکت گازپروم را برای استفاده از انرژی به عنوان یک ابزار ژئوپلیتیکی تضعیف خواهد ساخت.