جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
چشم انداز احیای مرجعیت علمی زبان فارسی
راهکارهای ارتقای جایگاه زبان فارسی
شورای راهبردی آنلاین - رسانه ها: یکی از مناسب ترین راه‌های عملی برای گسترش زبان فارسی سرمایه گذاری در صنعت نشر حرفه‌ای و تشویق نشریات و کنفرانس‌های علمی فارسی به عنوان زبان علم است.
مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بارها استفاده از پیشرفت علمی برای گسترش زبان فارسی در حوزه علم را مورد تاکید قرار داده اند و به همین منظور تاکنون برنامه ریزی های خوبی در این زمینه صورت گرفته است.
مقام معظم رهبری (مدظله العالی) بارها بر مرجعیت زبان فارسی تاکید فراوان داشته‌اند و از جمله در دیدار با اساتید دانشگاه‌ها در مرداد ماه 1392 استفاده از پیشرفت علمی برای گسترش و نفوذ زبان فارسی را مورد تاکید قرار داده و اشاره فرمودند که از پیشرفت علمی در کشور برای گسترش و نفوذ زبان فارسی استفاده شود زیرا اهمییت زبان ملی یک کشور هنوز شناخته نیست و نفوذ فرهنگی زبان فارسی باید در سطح جهان روز به روز بیشتر شود.
در نقشه جامع علمی کشور، در اهداف کلان برای نظام علم و فناوری کشور، ارتقای جایگاه زبان فارسی در بین زبان‌های بین‌المللی علمی، در نظر گرفته شده است و در این نقشه اقدامات مختلفی برای رسیدن به این هدف برشمرده شده است که یکی از آنان در اقدام ملی 24 مربوط راهبرد کلان 20 است.
در این اقدام ملی مقرر شده “تقویت استفاده از زبان فارسی در حوزه های تخصصی علوم با تأکید بر معادل سازی مفهومی برای اصطلاحات تخصصی و ترویج آنها در مجامع علمی و تلاش برای تبدیل زبان فارسی به زبان علم” باید در دستور کار قرار گیرد.
در این اقدام ملی مقرر شده “تقویت استفاده از زبان فارسی در حوزه های تخصصی علوم با تأکید بر معادل سازی مفهومی برای اصطلاحات تخصصی و ترویج آنها در مجامع علمی و تلاش برای تبدیل زبان فارسی به زبان علم” باید در دستور کار قرار گیرد.
پر واضح است که پژوهشگران و دانشمندان در سرتاسر دنیا از طریق نشریات به آخرین تحولات و دستاوردهای رشته علمی‌شان دسترسی پیدا می‌کنند و البته باید درنظر داشت که تمامی مجلات و نشریات نمی‌تواند ابزار مناسبی برای گسترش علم یک زبان باشند. باید نشریاتی مدنظر قرار گیرند که هم از لحاظ علمی معتبر باشند و هم در پایگاه‌های معتبر بین‌المللی نمایه شوند و مورد نقد و بررسی قرار گیرند.علاوه بر نشریات کنفراس های معتبر علمی نیز می توانند نقش مرجعیت و ارتقای علمی یک زبان را نیز بر عهده گیرند.
گزارش اسکوپوس:
اطلاعات مطالب این گزارش که از پایگاه بین المللی اسکوپوس در ماه فوریه 2017 از ابتدای اولین ثبت مقاله فارسی تا آخر سال 2016 جمع‌آوری شده است.
بر اساس جدیدترین گزارش در کل تا کنون 10551 عنوان مقاله فارسی در پایگاه بین المللی اسکوپوس ثبت شده است و این در حالی که کل مقالات ثبت شده با احتساب سایر زبان های بین المللی در این پایگاه تا کنون 66 میلیون و 659 هزار 303 عنوان مقاله ثبت شده است.
1- مقالات فارسی نمایه شده از ابتدا که در سال 1960 میلادی که دراین پایگاه نمایه شده است، در کل 4 عنوان بوده است که بیشتر آن مربوط به یک نشریه پزشکی افغانی بوده است. بیشترین مقاله در بین سال‌های 1960 تا پایان سال 2000 میلادی مربوط به سال 1977 با 20 عنوان مقاله بوده است. از سال 1989 میلادی تا پایان سال 2000 میلادی هیچ مقاله فارسی در این پایگاه ثبت نشده است.
نمودار شماره 1: تعداد مقالات فارسی نمایه شده در پایگاه بین‌المللی اسکوپوس تا سال 2000 میلادی
2- مرجعیت زبان فارسی از سال 2001 میلادی رو به افزایش بوده و در کل با توجه به اطلاعاتی که تاکنون برای مقالات فارسی وجود دارد، سال 2013 میلادی بیشترین تعداد مقالات فارسی را به خود اختصاص داده است. کمترین مقاله فارسی ثبت شده در پایگاه اسکوپوس مربوط به سال 2002 میلادی با 29 عنوان بوده است. در این سال‌ها فراز و فرودهایی نیز در تعداد مقالات ثبت فارسی شده در این پایگاه مشخص شده است که از سال 2001 تا سال 2008 بهترین موقعیت برای زبان فارسی از لحاظ تعداد مقالات ثبت شده بین‌المللی مربوط به سال 2005 میلادی با 226 عنوان مقاله فارسی بوده است. در سال 2014 و سال 2015 میلادی نیز یک افت کمی را از لحاظ تعداد داشته است یعنی سال 2014 نسبت به سال 2013 تعداد 129 عنوان مقاله فارسی کمتر ثبت شده است. در سال 2015 نیز نسبت به سال 2016 تعداد 4 عنوان مقاله فارسی کمتر ثبت شده است.
نمودار شماره 2: تعداد مقالات فارسی نمایه شده در نمایه بین‌المللی اسکوپوس از سال 2001 تا سال 2016 میلادی
به نظر می‌رسد علی رغم رشد زبان فارسی به عنوان یکی زبان‌های علمی بین‌المللی، این پیشرفت هنوز نیازمند به تلاش و برنامه‌ریزی و سیاست‌گذاری هوشمندانه‌تری است تا بتوان در این خصوص گام‌های بزرگی برای رسیدن به مرجعیت قابل قبول برای زبان فارسی برداشت. به نظر می‌رسد یکی از مناسب ترین راه‌های عملی برای گسترش زبان فارسی سرمایه گذاری در صنعت نشر حرفه‌ای و تشویق نشریات و کنفرانس‌های علمی فارسی به عنوان زبان علم است. همانگونه که بازار و بازنشر علم دنیا، به عنوان یک بازار نیمه‌انحصاری بوده به گونه‌ای که تقریبا کمتر از 10 ناشر بین‌المللی بیش از 50 درصد مقالات دنیا را منتشر می‌کنند، بنابراین توسعه زبان فارسی به عنوان زبان علم بین‌المللی نیازمند سرمایه‌گذاری، برنامه‌ریزی، آموزش و تشویق مولفه‌های اثرگذار در نشر علم و ارتباط مستقیم بین‌المللی است.
منبع: شورای عالی انقلاب فرهنگی
0 Comments