رقابت جهانی در عرصه واکسن کرونا

شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: تولید محدود، تقاضای بالا و توزیع ناعادلانه واکسن کرونا باعث تشدید رقابت‌های جهانی در عرصه واکسن کرونا شده است. رضا مجیدزاده - پژوهشگر اقتصادسیاسی توسعه

رقابت‌های یورو2020 به تازگی آغاز شده است، در حالی که دور مقدماتی رقابت‌های انتخابی جام جهانی 2022 قطر در آسیا، به تازگی پایان یافته است. این دو رقابت، از یک منظر متمایزند؛ رقابت‌های یورو با حضور تماشاگران، برگزار می‌شود و علت آن روند واکسیناسیون در کشورهای اروپایی است.

البته تمایز پیش‌گفته به معنای وضعیت یکسان کشورهای آسیایی نیست؛ هند در یک روز، هفت‌ونیم میلیون دوز واکسن تزریق کرد که یک رکورد جدید محسوب می‌شود؛ امارات متحده عربی برای گردشگران، واکسن رایگان تزریق می‌کند و برخی از کشورهای جهان نیز پایان محدودیت‌های کرونایی، از جمله لزوم همراه‌داشتن ماسک را اعلام کرده‌اند.

آمار تزریق واکسن کرونا در جهان، رقابتی پنهان در زمینه عرضه واکسن کرونا را نشان می‌دهد. پیش از شروع واکسیناسیون، شرکت‌هایی از ایالات متحده، انگلستان، روسیه و چین در زمینه تولید واکسن، رقابتی را آغاز کردند و اکنون، رقابت به عرصه تزریق واکسن رسیده است.

اگرچه رقابت در عرصه تولید واکسن، هنوز تمام نشده است و فقط به عرصه بازاریابی کشوری محدود نمی‌شود؛ برای نمونه، روسیه وعده تولید واکسن آدامسی را می‌دهد که واکنشی در برابر وعده تولید واکسن- قرص در آمریکاست؛ اما به نظر می‌رسد که شتاب در زمینه تولید و عرضه واکسن، رقابت در عرصه توزیع واکسن را نیز تحت تاثیر قرار داده است و هر یک از گروه‌های رقیب در تلاشند تا اطلاعاتی درباره ناکارآمدی واکسن رقبای خود منتشر کنند.

برای نمونه در ابتدای کار تزریق واکسن فایزر، ادعاهایی دال بر فلج صورت در نتیجه تزریق این واکسن، منتشر شد، اما تزریق گسترده این واکسن در امریکا و حتی واکسن فایزر-بایون‌تک در انگلستان برای 46 درصد شهروندان، نشان داد که عوارض واکسن به حدی نیست که موجب نگرانی باشد. پس از ثبت چندین مورد لختگی خون در نتیجه تزریق واکسن آسترازنکا در دانمارک نیز ادامه تزریق این واکسن به نتیجه تحقیقات تکمیلی درباره عوارض آن، موکول شده بود. حتی در برخی دیگر از کشورهای اروپایی مانند استونی، لیتوانی، لتونی، لوکزامبورگ و ایسلند نیز این وقفه ایجاد شده بود. این گونه هشدارها، در کنار وعده‌های تولید دوز کافی از واکسن کرونا، عرصه دیگری از رقابت جهانی در تولید و توزیع واکسن کرونا بود تا کشورها را به سمت خرید واکسن از کشوری خاص، سوق دهد یا بر حذر دارد.

برای مثال، در ابتدای رقابت برای تولید واکسن کرونا، چین وعده داده بود که کشورهای درحال‌توسعه را پوشش می‌دهد و برای جمعیت آن‌ها، واکسن کافی تولید خواهد کرد؛ اما تحویل 8 میلیون دوز واکسن به ایران توسط چین، تحقق نیافته است و از همین روی، تزریق دوز دوم واکسن کرونا در ایران به کندی پیش می‌رود. البته نگرانی‌ها از بابت واکسن، به این موارد محدود نمی‌شود و مواردی از قبیل نگرانی از عدم اثر واکسن روی سویه‌های جدید ویروس کووید-19 نیز به شدت رو به گسترش است، اما روی روند تلاش کشورها برای دسترسی به واکسن کرونا و تزریق آن، اثری نداشته است.

گذشته از این موارد، شدت همه‌گیری و مدت‌زمان دور از انتظار درگیری کشورها با معضل کووید-19 بستری را فراهم کرده است که رقابت در زمینه واکسن کرونا را به رقابت در زمینه تقویت پایگاه و منزلت جهانی کشورهای عرضه‌کننده واکسن نیز تبدیل کرده است. شدت این رقابت به حدی است که سران گروه7 در پایان جدیدترین نشست خود، با اختصاص یک میلیارد دوز واکسن کرونا به کشورهای فقیر، موافقت کرده‌اند. چین در زمینه بازاریابی واکسن خود، شتاب دارد و روسیه نیز روی قابلیت‌های واکسن اسپوتنیک، مانور تبلیغاتی زیادی می‌دهد؛ اما علت این رقابت شدید و شکل‌گیری بازاری با چندقطب انحصاری در زمینه تولید و توزیع واکسن کرونا این است که هزینه‌های بسیار بالایی برای دستیابی به فرمول‌های ابتکاری و موثر واکسن لازم است که کشورهای فقیر از عهده آن بر نمی‌آیند و علاوه بر پول به سرمایه انسانی سطح بالایی در زمینه دانش ژنتیک و پزشکی نیاز است. هر دو مورد، ریسک سرمایه‌گذاری انفرادی کشورهای فقیر برای تولید واکسن را بالا می‌برد و موجب می‌شود تا شدت رقابت جهانی در عرصه تولید و توزیع واکسن کرونا با برندهای مختلف، افزایش یابد.

در این میان، جمهوری اسلامی ایران نیز اگرچه تحت شدیدترین تحریم های بین المللی قرار دارد ولی با توجه به ظرفیت‌های علمی متخصصان داخلی و زیرساختی حوزه واکسن سازی در سطح منطقه‌ای توانسته گام بلندی در تولید واکسن کرونا بردارد و در صورت بهره برداری از خطوط تولید می‌تواند در چند ماه آینده ضمن تامین مصرف داخلی، بخشی از درخواست‌های بین المللی را پاسخ بدهد.

0 Comments

یک دیدگاه بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *