این مسئله از دو جنبه بررسی شد. اول؛ پیش بینی واکنش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی در برابر به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایخت رژیم صهیونیستی از سوی آمریکا چیست؟

جهاد جعفر، خبرنگار شبکه ماهواره‌ای الاتجاه در کربلای مقدس بر این باور است که ترامپ چیزی را بخشیده است که در اختیار او نیست و قدس از گذشته و تا کنون به عنوان پایتخت همیشگی فلسطین بوده و خواهد بود. به همین خاطر تصمیم ترامپ با مخالفت جهانی، عربی و اسلامی روبرو شد، به ویژه اینکه این تصمیم با تأمل و مشورت‌های زیادی اتخاذ شد و تصمیمی ناگهانی نبود.

اما درباره واکنش‌ها باید گفت که این واکنش‌ها در سطح مطلوب نیست، به ویژه این که در حال حاضر جهان در وضعیت تحولات سیاسی بی‌سابقه‌ای به سر می‌برد و مردم جهان عرب و اسلام نمی‌توانند قدمی در مسیر مخالفت با این تصمیم بردارند و عدم اتحاد کشورهای عربی و اسلامی بهترین دلیل درباره پراکندگی واقعیت عربی و اسلامی است.

دکتر علاء الحسینی، استاد حقوق اداری در دانشگاه کربلا و پژوهشگر مرکز دفاع از حقوق و آزادی‌ها «آدم» بر این باور است که مسئله مربوط به ریشه های تاریخی از سال ۱۹۱۷ و زمانی است که بالفور، وزیر خارجه انگلیس وعده وطن یهود را داد. او در آن زمان سرزمین فلسطین را به مردم یهود داد و در نتیجه حرکت صهیونیستی در سرزمین های فلسطین فعال شد. پس از آن قطعنامه ۱۸۱ سال ۱۹۴۷ برای تقسیم مطرح شد و در آن زمان مشاهده کردیم که موجی از مخالفت‌ها خیلی بیشتر از حال حاضر شکل گرفت و مردم و ارتش‌های عربی در آن زمان به سمت فلسطین حرکت نمودند.

حسینی افزود: واکنش‌ها امروزه عبارت از حالت درک این شوک هستند و کشورهای مخالف به شکل تدریجی با این تصمیم با ملایمت برخورد خواهند کرد و چه بسا در مسیر آمریکا گام بردارند و تنها مخالفت مردمی باقی خواهد ماند و مواضع بین‌المللی به تدریج متلاشی خواهد شد.

حیدر الجراح، مدیر مرکز مطالعات و پژوهش‌های شیرازی با پرداختن به واقعیت کشورهای عربی اظهار داشت: در خصوص ۳ مسئله یعنی قدس، پناهندگان و مرزها باید گفت؛ درباره مسئله به رسمیت شناختن ممکن نیست که رژیم صهیونیستی به مرزهای ۱۹۶۷ عقب‌نشینی کند و در موضوع پناهندگان آنها در کشورهایی که در آن حضور دارند اسکان داده خواهند شد، اما درباره مرزها این احتمال وجود دارد که به سمت سینای مصر امتداد یابند. مسئله دیگر آن است که ترامپ این تصمیم خود را پس از تماس با تعدادی از رهبران عربی اتخاذ کرده است و هر آنچه اکنون اتفاق می‌افتد تنها در سطح شعارها و فریادها و تظاهراتی مانده است.

استاد حامد الجبوری، پژوهشگر مرکز توسعه و پژوهش های راهبردی الفرات بر این باور است که مانور ترامپ و سخن گفتن وی درباره صلح فریب جامعه جهانی است تا واکنش های تندی در برابر انتقال سفارت آمریکا به قدس و به رسمیت شناختن قدس به عنوان پایتخت ابدی رژیم صهیونیستی صورت نگیرد، اما موضوع واکنش‌های عربی و منطقه‌ای بسیار ناچیز است و متناسب با بزرگی این اقدام آمریکا نیست و این در حالی است که عرب‌ها در سال ۱۹۶۷ سلاح نفت را در برابر کشورهای حامی رژیم صهیونیستی به کار گرفتند.

دکتر حسین احمد، رئیس بخش پژوهش‌های بین‌الملل در مرکز مطالعات راهبردی دانشگاه کربلا در این باره تأکید کرد: این اقدام ترامپ عجیب نبود، بلکه اقدامی قابل انتظار بود و حمایت آمریکا از رژیم صهیونیستی مسئله جدیدی نیست، بلکه همیشه ادامه دارد.

وی ادامه داد: این اقدام ترامپ یک وعده انتخاباتی بود که وی در تبلیغات انتخاباتی اش داد و ما باید درک کنیم که هدفی در پشت این اقدام وجود دارد، به ویژه آن که طبیعت درگیری عربی رژیم صهیونیستی نسبت به گذشته متفاوت است و امروز آنها به دنبال تشکیل محوری در زمین واقع هستند و زمام این اقدام در دست برخی از کشورهای عربی است. با این وضعیت این تصمیم بیانگر آغاز مرحله جدیدی در منطقه است و مسئله دیگر آن است که طبیعت مواضع عربی و منطقه‌ای عجیب نیست و این موضع‌گیری‌ها از ایده مخالفت و محکوم نمودن فراتر نمی‌رود.

شیخ مرتضی معاش، مدیر کل موسسه فرهنگی و رسانه‌ای النبأ بر این باور است که در واکنش های عربی در برابر تصمیم ترامپ یک ضعف و سستی آشکار وجود دارد و امروز تحولات عربی در تغییر بسیاری از واقعیت عربی موجود نقش داشت تا آنجا که این تحولات به کشورهای حاشیه خلیج فارس رسید و دراین جا یک نگرانی در نزد رژیم‌های این منطقه وجود دارد و در نتیجه یک کشمکش قوی بر سر قدرت به ویژه در عربستان پس از صعود محمد بن سلمان و یک توافق بزرگ با امضای آمریکا وجود دارد.

معاش در این باره افزود: در تدوین این توافق بزرگ هریک از آمریکا، عربستان و امارات مشارکت کردند و هدف از این توافق به رسمیت شناختن محمد بن سلمان به عنوان پادشاه عربستان از سوی آمریکا بود و میانجی مستقیم این توافق کوشنر داماد ترامپ بود. بر اساس این توافق عربستان به دولت جدید فلسطین بدون قدس کمک مالی می‌نماید و فلسطینی‌ها در رفاه مالی زندگی می‌کنند، به شرطی که قدس خارج از اختیار فلسطینی‌ها باشد و پناهندگان به آن بازنگردند.

معاش در ادامه اشاره کرد: از وضعیت کنونی و موضع ضعیف عرب‌ها و نگرانی نظام های دیگر از هرگونه جنگ در آینده و باقی ماندن داعش در اذهان و مشکلات خاص بسیاری از کشورها به عنوان مثال مصر توانایی به وجود آوردن یک بحران جدید برای خود ندارد، سوریه از حضور گروه های تروریستی رنج می‌برد و عراق نیز از بسیاری از بحران‌ها رنج می‌برد. در نتیجه از این وضعیت برای تدوین یک تصمیم جدیدی جهت سلب قدس و تبدیل آن از یک پایتخت عربی اسلامی به پایتختی برای یهودیان استفاده شد. از این رو یک تسلیم حکومتی در برابر این تغییرات به وجود آمده است و این مسئله‌ای دردناک و بسیار خطرناک است.

از سوی دیگر احمد جوید، مدیر مرکز دفاع از حقوق و آزادی‌ها تأکید کرد: برخی تصور می‌کنند که ترامپ با این اقدام خود زنی کرده است، اما این ایده از واقعیت به دور است، به ویژه آن که کسی در جهان نمی‌تواند آمریکا را نادیده بگیرد و در نتیجه تمامی این موضع گیری‌ها عمل گرایانه است، اما کشورها در سطح عربی و اسلامی مواضع متفاوتی دارند، در این باره کشورهای خلیج فارس منتظر آن هستند که ترامپ گام دیگری بردارد و به وعده‌ای که به آنها داده عمل کند. مسئله در این جا منوط به موضع آمریکا در برابر ایران است و در نتیجه تمامی کارها به سادگی انجام خواهد شد، اگرچه قدس به یهودی‌ها داده شود.

مسئله دوم این است که آیا ممکن است آمریکا با پذیرش مطالبات مردمی از تصمیم خود عقب نشینی کند؟

در این باره احمد جوید معتقد است که از طریق درخواست افکار عمومی نمی‌توان به آمریکا برای عقب‌نشینی از تصمیم خود فشار آورد و هر آن چه در باره این پیش بینی‌ها مطرح است همنوایی با برخی از نظام های عربی و اسلامی است.

توفیق الحبالی بر این باور است که ایده احتمال لغو و یا به تأخیر انداختن تصمیم انتقال سفارت ضعیف است و ترامپ در حال زمینه سازی برای انتخابات آینده است و به ویژه آن که بازیگران اصلی این انتخابات یهودیان هستند.

مرتضی معاش در پاسخ به این سؤال اظهار داشت: این تصمیم نوعی فشار به برخی از کشورها مثل ایران، لبنان و برخی از کشورهای منطقه و کشورهای اروپایی برای حل و فصل برخی از مسائل بود و این تصمیم نتیجه طبیعی حمایت لابی صهیونیستی از ترامپ است. این تصمیم چه بسا فشاری برخود رژیم صهیونیستی به وجود آورد و در نتیجه این واقعیت ترسیم کننده برنامه‌ای برای مرحله جدید است.

دکتر حسین احمد بر این باور است که عقب‌نشینی ترامپ از تصمیم خود بعید است و این تصمیم چیز زیادی را تغییر نمی‌دهد، به ویژه آن که دولت رژیم صهیونیستی از مدت‌ها پیش کارهای خود را از قدس شرقی اداره می‌کند و این مسئله زمینه را برای دور جدیدی از مذاکرات مستقیم باهدف تدوین برنامه‌ای برای راه حل دو کشور فراهم می‌کند و در عین حال این تصمیم به رژیم صهیونیستی اجازه و یا اختیار ورود به بازی درگیری‌ها در منطقه به شکل واقعی‌تر و مداخله‌جویانه‌تر را می‌دهد.

حامد الجبوری نیز بر این باور است که عقب نشینی از این تصمیم در گرو واکنش‌ها است و در نتیجه این تصمیم اجرایی خواهد شد، چرا که واکنش‌ها به آن ضعیف بود.