امریکا در فکر استفاده از ربات به جای سرباز
به دنبال حمله روسیه به اوکراین در 5 اسفند 1400، این جنگ از زوایای مختلف موردبررسی ناظران قرار گرفته است. ازآنجاییکه جنگ اوکراین یک مسئله ژئوپلیتیکی بین روسیه بهمثابه یک قدرت بزرگ و غرب بهمثابه یک بلوک قدرت است، میتوان پیامدها و آثار این جنگ را برای رقابت و تقابل احتمالی چین و آمریکا بهعنوان دو قدرت بزرگ دیگر نیز بررسی کرد. درواقع تنش و تقابل بین قدرتهای بزرگ همواره برای دیگر قدرتهای بزرگ حاوی درسها و نکات فراوانی بوده است. لذا میتوان این سؤال را مطرح کرد که با توجه به اختلاف جدی و شدید آمریکا و چین بر سر تایوان، پکن چه درسهایی از جنگ اوکراین برای تایوان میگیرد؟
این سؤال ازآنجهت اهمیت دارد که اشتراکات فراوانی بین ادعای روسیه نسبت به مناطق شرقی اوکراین و ادعای چین نسبت به تایوان وجود دارد. از اقدامات روسیه میتوان این نکته را استنباط کرد که به رسمیت شناختن دو جمهوری مستقل در شرق اوکراین را مقوم امنیت ملی خود در مقابل ناتو میداند. از طرفی چین هم تایوان را متعلق به خود میداند (که به لحاظ بینالمللی هم این ادعا نسبتاً به ادعای روسیه نسبت به شرق اوکراین مشروعتر و پذیرفتهتر است) که ضمیمه شدن آن به خاک چین سبب تقویت جایگاه چین در شرق آسیا و دریای جنوبی چین میشود.
از طرفی همانگونه که غرب از اوکراین در مقابل روسیه حمایت میکند به همان شکل از تایوان در مقابل چین نیز حمایت میکند. غرب در سالیان اخیر اقدام به مجهز کردن تایوان و اوکراین به سلاحهای پیشرفته و آموزش نیروهای نظامی آنها کرده است. بر این اساس برای مقامات پکن روشن است که اگر روسیه در تحقق اهداف خود در اوکراین موفق شود مسیر برای تسلط آنها بر تایوان هموارتر است و اگر روسیه شکست بخورد، کار برای چین سختتر و دشوارتر میگردد.
در راستای چنین ارزیابی بود که با آغاز حمله روسیه به اوکراین، چین آن را نه محکوم کرد و نه از آن حمایت نمود، به این امید که اگر روزی چین هم مجبور شد برای تسلط بر تایوان بهزور متوسل شود، مورد مخالفت روسیه قرار نگیرد. بر مبنای این ارزیابی اولیه، درس مطلوب و ایدهآل و نیز خواست مطلوب چین پیروزی روسیه در اوکراین است تا مقدمه تسلط چین بر تایوان فراهم شود. این خواست مطلوب در روزهای نخستین جنگ اوکراین بر فضای سیاسی – رسانهای پکن حاکم بود؛ اما به نظر میرسد چینیها از این رویکرد خوشبینانهی اولیه فاصله گرفتند و در روزهای بعدی جنگ موضع خود را کمی تعدیل کردند.
چین در مجمع عمومی سازمان ملل به قطعنامه علیه روسیه رأی ممتنع داد، برای اوکراین کمک مالی ارسال کرد و اگر پیشتر از عناوینی چون اقدام یا تهاجم برای بحران اوکراین استفاده میکرد درنهایت وزیر خارجه این کشور از واژه جنگ استفاده کرد. البته این بدین معنی نیست که موضع چینیها علیه روسیه تند شده است بلکه بدین معنی است که آنها از پیامدهای جنگ اوکراین برای اقتصاد خود مانند افزایش قیمت نفت بهشدت نگران هستند. به این خاطر چینیها خواهان توقف جنگ هستند. درواقع واکنش مبتنی بر تحریم غرب از یکسو و پیامدهای منفی جنگ اوکراین برای اقتصاد جهانی سبب شده که چین درسی دیگر از بحران اوکراین بگیرد.
درس مهمی که آنها از جنگ اوکراین برای تایوان گرفتهاند این بود که غرب منتظر فرصت است. اینکه کشورهای غربی طی 12 روز بیش از پنج هزار تحریم علیه روسیه وضع کردند و در کنار آمریکا 12 کشور اروپایی کمک تسلیحاتی به اوکراین انجام میدهند گویای این نکته است که جنگ اوکراین به فرصت و بهانهای برای غرب تبدیلشده است تا روسیه را بهشدت تضعیف کنند. چین بهخوبی میداند که آمریکا سیاست رسمی خود را مقابله با قدرتگیری چین تعریف کرده است، لذا در صورت توسل بهزور برای تسلط با تایوان با فشار منسجم آمریکا و متحدانش مواجه میشود. درواقع نه به این خاطر که ایالاتمتحده و متحدان آن به تایوان باور و اعتقاد دارند بلکه به این خاطر که تایوان به بهانهای برای تحریمهای اقتصادی گسترده علیه چین تبدیل خواهد شد و آمریکا از این فرصت برای تضعیف چین بهره میبرد. روشن است که تبعات منفی که جنگ اوکراین مانند آوارگان برای اروپا به دنبال داشت، بحران احتمالی تایوان در پی نخواهد داشت اما «بهانهسازی برای واقعیت سازی جدید» درسی است که چینیها احتمالاً فراگرفتهاند.
چینیها بهخوبی ملاحظه میکنند که کشورهای شرق آسیا مانند ژاپن، سنگاپور، کره جنوبی از تحریمهای غرب علیه روسیه حمایت میکنند به این منظور که روزی غرب نیز آنها را در تحریم احتمالی علیه چین همراهی کند. لذا مقامات چینی که در سالیان اخیر خویشتنداری و احتیاط خود در سیاست خارجی را نشان دادهاند به نظر نمیرسد خود را وارد تلهای بکنند که احتمالاً غرب برای روسیه پهن کرده بود و مسکو در آن گرفتار شد. به این خاطر، مقامات پکن از خوشبینی دو سه روز اولیه جنگ به احتیاط و خویشتنداری حاکم بر سیاست خارجی خود برگشتند و با اطمینان میتوان گفت تا زمانی که چین به جایگاهی بسیار بالاتر از جایگاه فعلی در سلسلهمراتب قدرت نظام بینالملل دست پیدا نکند، در خصوص تایوان به روشی که روسیه در مورد اوکراین متوسل شد، متوسل نخواهد شد. انسجام غرب در تحریم روسیه برای پکن آموزنده بود که غرب صرفاً بهانهای برای تضعیف رقبا و دشمنان خود به شکلی مشروع میخواهد.
0 Comments