وب سایت شورای امور بین الملل روسیه در یادداشتی نوشت: واقعیت این است که سیاست آمریکا در خاورمیانه مثل همیشه مبهم خواهد بود. دولت جدید یقینا برخی از اقدامات دولت قبلی، نظیر خروج از توافق هسته‌ای ایران، قرار دادن حوثی ها در لیست تروریستی، تعلیق کمک به فلسطین و غیره را حذف خواهد کرد.

اولویت های دولت بایدن

نخست آنکه، دولت جدید وقت زیادی را صرف حل و فصل مسائل داخلی میراث دوره ترامپ خواهد کرد که دودستگی سیاسی جامعه، مشکلات اقتصادی، پیامدهای همه گیری کووید-19 از جمله ی آنهاست.

دوم آنکه، در حوزه سیاست خارجی، برای کاخ سفید روابط آمریکا با اروپا، چین و روسیه در مقایسه با خاورمیانه اهمیت بیشتری داشته و خاورمیانه در سیاست خارجی آمریکا در حاشیه خواهد بود.

سوم آنکه، بایدن در برخی مسائل سیاسی خاورمیانه از جمله توافق هسته‌ای ایران، مناقشه اسرائیل- فلسطین، تحریم ها و نظایر آن با مخالفت داخلی مواجه خواهد شد.

و در نهایت، متحدان آمریکا در این منطقه (عربستان، اسرائیل، ترکیه و امارات) با توجه به دیدگاه ها، رویکردها و منطق متفاوت، ممکن است با برخی برنامه های دولت جدید آمریکا مخالفت کنند.

از این رو، نباید انتظار داشت که خاورمیانه برای دستور کار سیاست خارجی آمریکا اهمیت زیادی داشته باشد. همچنین باید انتظارات از موفقیت در مسائل مورد توجه آمریکا نظیر برجام، مساله کردهای سوریه، آشتی با ترکیه،  موضوع لیبی و پیشبرد روابط اسرائیل و فلسطین را پایین آورد.

سوریه اولویت بایدن نیست

سوریه در سیاست خارجی آمریکا هرگز اولویت نداشته و در دولت بایدن نیز احتمالا در اولویت دوم قرار خواهد داشت. این رویکرد کم و بیش در دولت اوباما و ترامپ یکسان بوده و بر مداخلات محدود، مبارزه با تروریسم و حمایت از متحدان منطقه‌ای متمرکز بوده است.

در حال حاضر، برنامه های دولت بایدن تغییری در این رویکرد ثابت آمریکا ایجاد نکرده و تنها به برخی از مسائل سیاسی پرداخته است که در دوره ترامپ با انتقادات زیادی همراه بوده است، ازجمله خروج از برجام، افزایش حمایت از کردهای سوریه، تعلیق کمک به فلسطین و غیره.

سوریه موضوع جداگانه‌ای برای سیاست خارجی آمریکا نبوده بلکه عمدتا در بستر سیاست های آمریکا در قبال ایران، روسیه و ترکیه جای دارد. تا به حال، واشنگتن سیاستی برای مساله سوریه طرح نکرده است.

مسکو نگران سیاست آمریکا در سوریه

حضور نظامی آمریکا در سوریه جزو نگرانی های مهم روسیه محسوب می‌شود. مسکو حضور آمریکا در سوریه را غیرمشروع و جزو موانع اتحاد مجدد این کشور قلمداد می‌کند. حمایت آمریکا از «نیروهای دموکراتیک سوریه» (عمدتا کردهای سوری) مانع از توافق آن‌ها با دمشق می‌شود که برای احیای تمامیت ارضی این کشور و کنترل دولت بر مناطق تحت کنترل آن‌ها ضروری است، غالب میادین نفتی، منابع آب (رود فرات) و حدود 40 درصد از اراضی کشاورزی سوریه در این مناطق تحت کنترل کردها واقع است.

آمریکا در سوریه دارای منافع و اهدافی است که چشم پوشی از آن‌ها ساده نخواهد بود. اولا و مهمتر از همه، حضور نظامی آمریکا در سوریه در برابر نیروهای دولت سوریه و شبه نظامیان وفادار به آن و همچنین در برابر فعالیت های روسیه، ایران و ترکیه بازدارندگی ایجاد می‌کند. ثانیا، توانایی آمریکا در افزایش چشمگیر حضور نظامی خود در سوریه در مواقع مورد نیاز و در زمان کوتاه، واشنگتن را در موقعیتی قرار داده است تا در هر نوع توافق یا طرح های نظامی یا سیاسی/ دیپلماتیکی روسیه، ایران، دولت سوریه و ترکیه، یک بازیگر بالقوه باشد. ثالثا، حضور آمریکا در خاک سوریه امکان مبارزه با بقایای داعش و تروریسم را امکانپذیر می‌سازد. و آخر اینکه، آمریکا می‌خواهد توانایی خود برای نفوذ در فرایند سیاسی سوریه را حفظ کرده و یک عامل مهم در حل و فصل این جنگ به شمار رود.

از سوی دیگر، افزایش فشار بر آنکارا یا کمک به حل نگرانی های آن به آمریکا امکان می‌دهد تا در ترکیه و سیاست این کشور در سوریه نفوذ داشته باشد. همین امر در مورد سیاست آمریکا در قبال ایران و احیای برجام نیز صدق می‌کند. آمریکا می‌خواهد که توافق هسته‌ای را به سایر موضوعات از جمله برنامه موشکی بالستیک ایران یا فعالیت های این کشور در منطقه و ازجمله در سوریه پیوند دهد. این رویکرد آمریکا به دنبال آن است تا احیای برجام و لغو تحریم ها را به تغییر رفتار ایران در سوریه منوط سازد.

می توان گفت که سیاست آمریکا در قبال ایران یا سیاست آن در قبال کردهای سوریه، ترکیه و روسیه، تاثیر قابل توجهی در شرایط سوریه و مسیر جنگ این کشور خواهد داشت. بنابراین، سوریه به احتمال زیاد همچنان بخشی از سیاست منطقه‌ای آمریکا را تشکیل داده و تابعی از چگونگی تعامل آمریکا با ایران، ترکیه و روسیه خواهد بود. نتایج گفتگوهای آمریکا-ایران، آمریکا-ترکیه و آمریکا-روسیه تاثیر چشمگیری در شرایط سوریه خواهد داشت.

نمی توان انتظار داشت که دولت جدید آمریکا تغییری اساسی در رویکرد این کشور در جنگ سوریه ایجاد کند اما امید است که نتایج مثبت دیپلماسی جدید آمریکا بیش از پیامدهای منفی آن باشد.