جدیدترین مطالب
اشتباه محاسبات در روابط با همسایگان را جدی بگیریم
أحدث المقالات
روابط با اروپا اولویت روسیه؛ علیرغم رویکرد خصمانه اروپا
ایگور ایوانف در یادداشتی که وبسایت شورای امور بینالملل روسیه آن را منتشر کرد؛ نوشت: از زمان انتشار این کتاب 150 سال گذشته و دنیا تغییر کرده است. صرفنظر از دیدگاه مخالفان جهانیشدن، تحولات سریع در فناوریهای مدرن و کاربرد آنها در زندگی روزانه، ما را به ارزیابی مجدد بسیاری از باورهایمان در مورد روابط بین کشورها و ملتها سوق داده است. تبادل اطلاعات، دانش و اکتشافات علمی و اشتراکگذاری ثروت فرهنگی، کشورها را بیشازپیش به هم نزدیک ساخته و فرصتهایی برای توسعه گشوده است که قبلاً وجود نداشت. هوش مصنوعی هیچ مرزی نمیشناسد و فرقی بین کاربران ازلحاظ جنسیت یا ملیت قائل نمیشود. در کنار این فرصتهای جدید، جهان با مشکلات تازهای نیز مواجه شده است که بهطور فزایندهای ماهیت فراملی یافته و غلبه بر آنها مستلزم تلاش دستهجمعی است. همهگیری کرونا ویروس آخرین نمونه از این مشکلات به شمار میرود.
برخلاف این تغییرات سریع که بهوضوح پیامدهای خاصی خواهد داشت، گاهی همان نظریه به گوش میخورد که «موضع اروپا در قبال روسیه خصمانه است»، هرچند که دلایل امروزی در تائید این ادعا ظاهراً از دلایل نیکولای دانیلفسکی بسیار کمتر است.
بااینحال، قرار نیست که از این مسئله چشمپوشی شود زیرا نادیده گرفتن آن، ایجاد سیاست خارجی بلندمدت را، با توجه به نقش برجسته اروپا در امور جهانی، دشوار میسازد.
چرا اروپا باید دوست یا دشمن روسیه باشد؟ به چه دلیل باید باور کنیم که روسیه در قبال کشوری دیگر دارای احساسی (مثبت یا منفی) قوی است؟ اینها کلماتی هستند که برای توصیف روابط بین کشورها در دنیای مدرن و مستقل بکار میرود. مفاهیم سیاست خارجی روسیه بر تضمین امنیت این کشور، استقلال و حاکمیت ارضی آن و ایجاد شرایط بیرونی مطلوب برای توسعه روسیه متمرکز است.
روسیه و اروپا دارای تاریخی طولانی بوده و جنگها و دورههایی از همکاری سودمند متقابل را پشت سر گذاشتهاند. روسیه جزو لاینفک اروپاست و اروپا هم بدون روسیه «کامل» نیست. ازاینرو، ضروری است که پتانسیل فکری خود را بهجای هدایت به سمت ویرانگری، به سمت آرایش نوع جدیدی از روابط سوق دهیم که بازتابی از واقعیتهای جدید باشد.
در آغاز قرن 21 ام، برای هرکسی روشن بود که روسیه به دلایل مربوط به اهداف ایدئولوژیک خود، نمیتواند عضو تمامعیار سازمانهای اقتصادی، سیاسی و نظامی موجود در اروپای آن زمان، یعنی اتحادیه اروپا و ناتو، باشد. به همین خاطر، برای کمک به ایجاد روابط بین طرفین و همکاری در حوزههای مختلف مکانیسمهایی ایجاد شد. درنتیجه، روابط متقابل تنها در عرض چند سال توسعه چشمگیری یافت. اتحادیه اروپا به مهمترین شریک اقتصادی خارجی روسیه تبدیل شد و کانالهایی برای همکاری متقابل سازنده در بسیاری از حوزهها به وجود آمد.
بااینحال، روابط روسیه-اتحادیه اروپا در سالهای اخیر به بنبست خورده است. واقعیت این است که بسیاری از پیشرفتهای قبلی در روابط فیمابین اکنون سیر نزولی به خود گرفته است؛ اما احساس منفی یا مثبت طرفین در این کار دخیل نبوده و این سیر نزولی بدین خاطر است که هر دو طرف فاقد دیدگاه راهبردی از روابط متقابل آتی در این دنیای متغیر هستند.
ولادیمیر پوتین، رئیسجمهور روسیه، در «مجمع جهانی اقتصاد در داووس» اظهار کرد که روسیه بخشی از اروپاست و به لحاظ فرهنگی، روسیه و اروپا یک تمدن محسوب میشوند. سیاست خارجی روسیه در روابط با اروپا نیز باید بر همین فرض اساسی استوار باشد (اساسی که بر احساسات استوار نیست). در این زمینه، دیدار اخیر نماینده ارشد اتحادیه اروپا از مسکو گامی بسیار ضروری در مسیر درست بوده است (علیرغم انتقاد اروپا از این اقدام). با توجه به عمق زیاد خصومتها و سوءتفاهمهای بین طرفین، هیچکس انتظار نداشت که این دیدار «گشایشی» ایجاد کند؛ اما این نوع دیدارها و تماسها باید به هنجار تبدیل شود زیرا بدون آنها هیچ پیشرفت واقعی در روابط متقابل حاصل نمیشود.
در کنار مسائلی که در دستور کار طرفین قرار دارد، باید توجهات را به ارائه یک دیدگاه راهبردی از حوزههای منافع متقابل و چگونگی روابط روسیه-اتحادیه اروپا در آینده، متمرکز ساخت. بهعنوانمثال، روسیه و اروپا برای اولین بار موضوع سازگاری راهبردهای انرژی خود و پیامدهای احتمالی معرفی «انرژی سبز» در اروپا بر همکاری اقتصادی با روسیه را مطرح کردهاند.
نیکولای دانیلفسکی در کتاب خود ضمن اذعان به خدمات «پتر کبیر» برای روسیه، وی را سرزنش میکند که «میخواست روسیه را به هر قیمت اروپایی سازد». امروز هیچکس چنین اتهامی [به پترکبیر] وارد نمیکند. روسیه با اولویتها و منافع ملی خاص خویش، درصحنه بینالمللی یک بازیگر مستقل بوده و خواهد بود؛ اما تحقق کامل اولویتهای آن مستلزم پیروی از یک سیاست خارجی فعال است و روابط با اروپا نیز یکی از اولویتهای این سیاست محسوب میشود.
0 Comments