جدیدترین مطالب

تهدید هوش مصنوعی علیه ۸ میلیون شغل در انگلیس

“موسسه پژوهش سیاست‌های عمومی” در انگلیس (Institute for Public Policy Research) در گزارشی برآورد کرد با سیاست‌های جاری دولت انگلیس، فناوری هوش مصنوعی، حدود ۸ میلیون شغل را در این کشور تهدید می‌کند.

شمار شهدای غزه به ۳۲ هزار و ۵۵۲ نفر رسید

وزارت بهداشت حماس پنجشنبه اعلام کرد شمار شهدای فلسطینی از آغاز جنگ بین اسرائیل و حماس در نوار غزه به ۳۲ هزار و ۵۵۲ نفر رسید.
بنا بر اعلام وزارت بهداشت حماس، در ۲۴ ساعت گذشته، ۶۲ فلسطینی دیگر به شهادت رسیدند.

Loading

أحدث المقالات

استعفای اعتراضی در وزارت خارجه آمریکا بر سر جنگ غزه / افزایش مخالفت با جنگ در آمریکا

وزارت خارجه آمریکا کناره‌گیری یکی از کارمندان خود در اعتراض به آن‌چه که او «انفعال» ایالات متحده در قبال جنگ غزه نامیده بود، را ناشی از وجود «تنوع گسترده دیدگاه‌ها و نظرات» دانسته است.

Loading

افغانستان بستری مناسب برای ریشه‌دواندن داعش

۱۳۹۷/۰۱/۲۲ | دفاعی و امنیتی

شورای راهبردی آنلاین- رسانه ها:کمتر کسی بر این باور بوده که داعش می‌تواند قدرتی همپای طالبان در افغانستان به دست آورد، اما هرچند داعش به بازیگر اصلی در افغانستان تبدیل نشود، باید در نظر داشت که این امکان را دارد که عامل کشتار مردم در این کشور باشد و تا به حال نیز مسئولیت بسیاری از عملیات‌های تروریستی را در این کشور به‌عهده گرفته است.

بازپسگیری تدریجی مناطق تحتتصرف داعش در عراق و سوریه به خلافت خودخوانده اسلامی پایان داد. بااینوجود، آیا بیرونراندن داعش از مناطق اشغالی به معنای پاکشدن منطقه از شر این عنصر شوم است؟ واقعیت تلخ این بوده که گرچه خطر گسترشطلبی ارضی این گروه در سوریه و عراق دفع شده، ولی هنوز منطقه از جانب آنها در معرض تهدید است. عناصر داعش در عراق، سوریه و بسیاری دیگر از کشورهای منطقه و خارج از منطقه، زندگی و همچنان به طور مخفی به فعالیتهای خود ادامه می‌دهند.

تلاشهای ائتلاف غرب و مهمتر از آن، برنامههای روسیه و ایران توانست تا حد زیادی خطر داعش را دفع کند، اما هنوز محو نشده است. داعش 30 ولایت مختلف را در قسمتهای مختلف جهان تحتکنترل خود دارد که 20 ولایت در عراق و سوریه و 10 ولایت دیگر خارج از این دو کشور است (1). به همین دلیل امکان سربرآوردن این گروه از کشورهای مستعد افراطیگری وجود دارد. کشورهایی مانند افغانستان به دلیل ضعف قدرت مرکزی و ویژگیهای فرهنگی و جغرافیایی میتوانند میزبان جدید داعش باشند.

داعش؛ پیشینه حضور در افغانستان

داعش در افغانستان ولایتی با نام خراسان پایهگذاری کرده است. این ولایت در 26 ژانویه 2015م تأسیس گردید و بعد از مراسم سوگند، «حافظ سعیدخان» به عنوان والی و «عبدالرئوف» به عنوان معاون او تعیین گردیدند. خراسان به لحاظ تاریخی شامل افغانستان، پاکستان و دیگر سرزمین‌های مجاور آن است. در 9 فوریه 2015م ملاعبدالرئوف در حمله نیروهای ناتو کشته شد (2). براساس گزارشهای واصله به رویترز در ژوئن 2015م برخی روستاهای استان ننگرهار توسط طرفداران داعش از طالبان گرفته شد (3). در 10 جولای 2015م حافظ سعیدخان، امیر امارت خراسان، طی حمله پهپاد آمریکایی‌ها در افغانستان شرقی کشته شد (4). پس از آن عبدالحسیب لوگری، دومین رهبر داعش در افغانستان، انتخاب شد که در ولسوالی اچین ننگرهار بر اثر حملات هوایی کشته و دولت افغانستان و وزارت دفاع آمریکا این خبر را تأیید کردند. سپس، ابوسعید، برادر حافظ سعید، به عنوان رهبر جدید این گروه در افغانستان تعیین شد.

در آوریل 2017م آمریکا اعلام کرد که 700 داعشی در افغانستان مشغول به فعالیت هستند و برای نابودی هسته مرکزی آنها «مادر بمبها» را که از بزرگترین بمبهای غیرهسته ای جهان است به سمت مخفیگاههای آنها در افغانستان شلیک کرد. 3 ماه بعد ارتش آمریکا اعلام کرد که ابوسعید، والی خراسان، در یک حمله هوایی کشته شده است. در آن زمان، سخنگوی کاخ سفید اعلام کرد: «ما به طور چشمگیری برنامه گروههای تروریستی که توانسته بودند حضور خود در افغانستان را گسترش دهند، نقش بر آب کردیم.» (5). چند ماهی از این ادعا نگذشته، داعش با منفجرکردن یک مرکز فرهنگی شیعی در کابل که منجر به کشتهشدن 41 نفر و زخمیشدن 80 تن دیگر شد، نشان داد نه تنها هنوز در این کشور حضور دارد، بلکه به قدری قدرتمند شده که قادر به انجام عملیات در پایتخت این کشور هم هست. البته، پس از آن عملیات دیگری در نزدیکی مرکزی اطلاعاتی در کابل منجر به کشتن 6 نفر شد. همچنین، هجوم 18 مسلح داعشی به مرکز اطلاعاتی دیگری در کابل ادامه قدرت و نفوذ این گروه در افغانستان را نشان داد. نیکیتا مندکویچ، کارشناس مرکز مطالعات افغانستان، در مورد تداوم فعالیت داعش در افغانستان می گوید: جنگجویان تحت پرچم داعش در بسیاری از نقاط افغانستان از جمله استان ننگرهار و برخی مناطق شمالی این کشور مانند قندوز فعال شده‌اند (6).

 تعداد نیروهای داعش در افغانستان

داعش از زمان آغاز به کار در افغانستان تعداد زیادی از مبارزان خود را در حملات هوایی آمریکا، جنگ با نیروهای افغان و درگیریها با طالبان از دست داده است. در مورد تعداد جنگجویان داعش در افغانستان آمار مختلفی وجود دارد. ژنرال جان نیکلسون، فرمانده نیروهای آمریکایی و ناتو در افغانستان، معتقد است که حدود هزار تا هزاروپانصد جنگجوی داعشی در افغانستان مشغول به فعالیت هستند. او معتقد است زمانی این رقم به سه هزار نفر هم میرسید، اما به واسطه عملیاتهای نظامی علیه داعش در سال گذشته این رقم به طور تقریبی به نصف تقلیل یافت. همچنین، اضافه نمود 70 درصد این جنگجویان از شاخه طالبان پاکستان به داعش پیوستهاند. همراستا، مقامات افغان تاکید دارند پاکستانیان 80 درصد نیروهای داعش افغانستان را تشکیل میدهند. مابقی اعضای داعش، افرادی از جنبش اسلامی ازبکستان -گروهی متمرکز در آسیای مرکزی- و نیروهای جداشده از طالبان و اعضای جدید هستند (7).

چرا افغانستان؟

چرا حضور عناصر داعش در افغانستان میتواند به خطری جدی تبدیل شود؟ چه مشترکاتی منجر به این شده که این گروه بتواند بعد از عراق و سوریه در افغانستان فعالترین شاخه را داشته باشد؟

1) شرایط جغرافیایی: افغانستان از طرفی به دلیل کوهستانیبودن میتواند پناهگاهی دنج برای گروههای تروریستی باشد. از طرف دیگر، این کشور دارای منابع کانی مانند اورانیوم است که به شدت برای داعش وسوسهانگیز می باشد. علاوهبراین، داعش به خوبی میداند که همانطور که توانست از ناامنی عراق و سوریه به نفع خود سود ببرد، میتواند از ناتوانی دولتهای افغانستان و پاکستان در تامین امنیت خود استفاده و شبکههایی زیرزمینی در این دو کشور برپا کند. در کنار این موارد، افغانستان میتواند برای داعش دروازه ورود به آسیای مرکزی باشد. در واقع، داعش درصدد است تا از این طریق جاهطلبیهای ارضی خود را نیز تامین کند. آسیای مرکزی با حدود 70 میلیون جمعیت و نظامهای نهچندان قوی، ظرفیت بالایی برای سربازگیری داعش دارد. بهویژه در این مناطق جمعیت مسلمانان در فقر و کمبود امکانات زندگی مینمایند که زمینه را برای پیوستن آنها به داعش تسریع میکند. در همین زمینه، نماینده ویژه ریاستجهوری روسیه در امور افغانستان، زمیر کابولوف، هشدار داد دولت اسلامی در حال گردآوری نیروهای خود در شمال افغانستان است تا خود را برای حمله به آسیای مرکزی و روسیه آماده سازد (8).

2) شرایط اقتصادی: گرچه دست داعش از منابع نفتی سوریه و عراق کوتاه شد، معادن افغانستان میتوانند منبع درآمدی خوبی برای داعش در این کشور باشند. کشت خشخاش و تجارت مواد مخدر هم عامل محرک دیگری بوده که توجه داعش را به سوی افغانستان جلب کرده است.

3) شرایط اجتماعی: در افغانستان به دلیل سطح پایین سواد همواره گروههای ایدئولوژیک -افراطگرا نزد بسیاری از مردم جاذبه خاصی دارند. بهخصوص از آنجا که مردم این کشور سالهاست که در رنج، فقر و جنگ به سر میبرند شعارهایی با مضامین شهادتطلبانه و یا وعده پول برای آنها بسیار فریبنده است. بنابه گفته سازمان ملل 40 درصد از مردم این کشور با بیکاری روبرو هستند که این مساله بستر بسیار مناسبی برای فعالیت داعش در این کشور فراهم میکند.

4) شرایط سیاسی: افغانستان هنوز درگیر گروه طالبان و تفکرات طالبانی است. بسیاری از افراد طالبان قابلیت جذب در گروه داعش را دارند. بهخصوص اینکه عناصر افراطیتر طالبان که از اقدامات این گروه در مذاکره با دولت افغانستان ناراضی هستند، ممکن است داعش را با تفکرات خود همراستاتر بیایند و جذب این گروه شوند. افزونبراین، گروههای تروریستی به شکل طبیعی تمایل زیادی به رویش در کشورهایی دارند که دچار ضعف و خلل سیاسی باشند. به همین دلیل افغانستان زمینه بسیار مناسبی برای فعالیت گروههای تروریستی از جمله داعش و طالبان فراهم آورده است.

 داعش در افغانستان؛ نتایج حضور

1- با توجه به اختلاف شدیدی که بین داعش و طالبان وجود دارد، ادامه حضور این گروه در افغانستان میتواند منجر به درگیریهای بیشتری بین این دو گروه و کشتهشدن شمار زیادی از اهالی ساکن در مناطق درگیری گردد. 2- حضور داعش در افغانستان منجر به سرگرمشدن نیروهای نظامی افغانستان به این گروه و غفلت از طالبان خواهد شد که این امر منجر به تقویت مجدد طالبان در این کشور میشود. 3- داعش برای ایجاد بستری مناسب جهت جذب نیرو و تداوم حیات خود در افغانستان نیاز به دامنزدن بر اختلافات فرقهای شیعه و سنی دارد و به همین دلیل برای رسیدن به هدف خود شروع به حمله به مناطق و مراکز شیعی کرده است. به شکل پیشگفته، حمله به مرکزی شیعی در کابل در همین راستا بود. هیچ بعید نیست که در آینده رویدادهای شبیه حمله به مسجد باقرالعلوم کابل یا مسجد جوادیه شهر هرات در دیگر نقاط افغانستان اتفاق افتد. چنین رویدادهایی منجر به بروز کدورتهای مذهبی شیعیان و سنیان افغانستان خواهد شد که خود خشونتهایی را بههمراه خواهد آورد. 4- از دلایلی که داعش افغانستان را به عنوان کشور جایگزین سوریه و عراق انتخاب کرده، این بوده که افغانستان دروازه ورود به حیاط خلوت روسیه و هممرز با ایران است و داعش دل خوشی از هر دو کشور ندارد. در نتیجه، به دنبال این است تا بتواند شکستهای خود در روسیه و عراق را که در زیر سایه ایران و روسیه رخ داد، تلافی کند. تداوم حضور این گروه تروریستی در مرزهای ایران و آسیای مرکزی و قفقاز میتواند زمینهساز بروز حملات تروریستی و یارگیری این گروه در داخل کشورهای این مناطق باشد. 5- حضور داعش در افغانستان و تشدید فعالیتهای آن، در نهایت، منجر به بروز جنگی نیابتی در افغانستان خواهد شد و با توجه به درگیریهای موجود یمن و سوریه، بروز جنگ جدید افغانستان میتواند منجر به صفبندی کشورهای منطقه علیه یکدیگر شده و پیامدهای وخیمی را بههمراه داشته باشد.

 جمعبندی

کمتر کسی بر این باور بوده که داعش میتواند قدرتی همپای طالبان در افغانستان به دست آورد، اما هرچند داعش به بازیگر اصلی در افغانستان تبدیل نشود، باید در نظر داشت که این امکان را دارد عامل کشتارهای زیادی در این کشور گردد؛ همچنانکه تا به حال نیز مسئولیت بسیاری از عملیاتهای تروریستی را در این کشور بهعهده گرفته است. هزاران داوطلب پیوسته به داعش از آسیای مرکزی، اگر اینک بعد از پاشیدهشدن بساط این گروه در عراق و سوریه به داعش در افغانستان بپیوندند، مشکلی بزرگ برای منطقه بههمراه خواهند آورد. داعش با توجه به اینکه بر پایه رادیکالیسم افراطی سنی متکی است، سعی دارد اقلیت شیعه افغانستان را تحتفشار قرار داده و با دامنزدن به اختلافات شیعه و سنی برای حضور خود در این کشور فلسفه وجودی و نیرو دستوپا کند. افغانستانی لبریز از جنگ و کشمکشهای داخلی و فرقهای میتواند بهشتی امن برای نیروهای داعش باشد که این مساله نه تنها باعث کشتار مردم افغانستان، بلکه امنیت منطقه را نیز به خطر میاندازد. چنانچه افغانستان به پایگاه جدید این گروه تبدیل شود، به دلیل شرایط جغرافیایی- اجتماعی این کشور مقابله با آنها بسیار سخت خواهد بود و به دلیل مرزهای طولانی وغیرقابلکنترل زمینی با همسایگان فرصتی استثنایی جهت جذب نیرو، نفوذ و انجام عملیات تروریستی در این کشورها خواهد داشت.

منابع

1- Micallef, joseph , The Middle East after ISIS, huffingtonpost,4 march2016,access to https://www.huffingtonpost.com/joseph-v-micallef/the-middle-east-after-isi_b_9603946.html.

2-Afghanistan drone strike kills IS commander Abdul Rauf,bbc,9february2015,access to http://www.bbc.com/news/world-asia-31290147.

3-shalizi,hamid, Exclusive: In turf war with Afghan Taliban, Islamic State loyalists gain ground,29 june 2015, access to https://www.reuters.com/article/us-afghanistan-islamic-state/exclusive-in-turf-war-with-afghan-taliban-islamic-state-loyalists-gain-ground-idUSKCN0P91EN20150629.

4- Raghavan ,sudarsan, Officials: Top Islamic State leader killed in Afghanistan strike,11 july 2015, access to https://www.washingtonpost.com/world/suspected-us-drone-strike-kills-top-isis-leader-in-afghanistan/2015/07/11/90dc9bf6-5ff4-4472-84f8-8a059eaed501_story.html?utm_term=.4dedf5b3766a.

5- kalamur krishnadev, ISIS in Afghanistan Is Like a Balloon That Won’t Pop,the atlantic, 28 december 2017, access to https://www.theatlantic.com/international/archive/2017/12/afghanistan-isis/549311/.

6-Falvey, dan, ISIS could be preparing to form new home in Afghanistan after losing war in Iraq and Syria,express,12 december 2017,access to https://www.express.co.uk/news/world/891155/isis-news-terrorism-syria-iraq-afghanistan-new-home-extremist-terror-attack.

7- IS in Afghanistan: How successful has the group been?,bbc,25 february2017,access to http://www.bbc.com/news/world-asia-39031000.

8- Kucera, Joshua , Kremlin Talks Up ISIS Threat To Central Asia, Russia, eurasianet,6 jan 2015, access to https://eurasianet.org/node/71531.

منبع: شبکه مطالعات سیاستگذاری عمومی

0 Comments

یک دیدگاه بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *