بازاندیشی در نگاه کلاسیک به استراتژی کلان
کمیته تحقیقاتی روسیه در تلگرام اعلام کرد: نتایج ابتدایی تحقیقات میتواند ماهیت برنامهریزی شده این اقدامات تروریستی، آمادهسازیهای دقیق و حمایت مالی از آنها را تایید کند. نتیجه همکاری با تروریستهای دستگیر شده، بررسی دستگاههای فنی ضبط شده و تحلیل اطلاعات تراکنشات مالی، شواهدی مبنی بر ارتباط با اتباع اوکراینی به دست آمده است.
در گزارش سالانه این اندیشکده که به تازگی منتشر شده (برای دریافت، روی این لینک کلیک کنید)، آمده است که هر 9 کشور یا رژیم دارای سلاح هستهای مشغول افزایش یا ارتقای زرادخانههای خود هستند.
روسیه با 5977 و آمریکا با 5428 کلاهک هستهای همچنان حدود 90 درصد کلاهکهای نظامی اتمی جهان را در اختیار دارند. سال گذشته میلادی تعداد کلاهکهای اتمی در هر دو کشور رو به کاهش گذاشت، اما دلیل اصلی آن برچیدن کلاهکهای هستهای از رده خارجی بود که نیروهای مسلح این دو کشور سالها بود آنها را کنار گذاشته بودند.
ارزیابیها حکایت از آن دارد که حمله روسیه به اوکراین و حمایت غرب از کییف موجب تشدید تنش و همینطور تغییر ارزیابیهای نظامی 9 دولت دارای سلاح هستهای شده است.
این روند در حالی است که پنج عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل (انگلیس، آمریکا، روسیه، چین و فرانسه) سال 2021 در بیانیهای اعلام کرده بودند «جنگ هستهای نبردی نیست که پیروز داشته باشد و نباید هم چنین جنگی روی دهد». با این حال، اکنون در تناقضی آشکار با مواضع اعلامی، همه اعضای دائم شورای امنیت در حال توسعه یا مدرنیزاسیون زرادخانههای هستهای خود هستند.
انگلیس در حال حاضر حدود 195 کلاهک هستهای دارد که طبق برآورد فدراسیون دانشمندان آمریکایی 120 عدد از آنها عملیاتی هستند. در حالی که انگلیس، چین و روسیه را به فقدان شفافیت هستهای متهم ساخته، اما خودش هم اعلام کرده که دیگر به صورت علنی ارقام تسلیحات اتمی عملیاتی و مستقر خود را اعلام نخواهد کرد.
فرانسه هم اوایل سال 2021 به صورت رسمی برنامهای را برای توسعه نسل سوم موشک بالستیک زیردریایی با نیروی هستهای (SSBN) آغاز کرد. چین نیز با افزودن 300 موشک جدید به انبار تسلیحات هستهای خود در میانه راه توسعه ذخایر خود است. در همین حال، هند و پاکستان هم ظاهرا مشغول توسعه زرادخانههای اتمی خود هستند و هر دو کشور ایجاد یا توسعه انواع جدیدی از سامانههای پرتابی هستهای در سال 2021 را اعلام کردهاند. کره شمالی نیز روند مشابهی را در پیش گرفته است.
رژیم صهیونیستی که به صورت علنی اظهار نمیکند سلاح هستهای در اختیار دارد نیز از نگاه کارشناسان مشغول مدرنیزاسیون زرادخانه اتمی خود است.
سیپری اعلام کرد که تا زمانی که قدرتهای اتمی اقدام فوری برای مواجهه با این روند نداشته باشند، تعداد کلاهکهای هستهای در گستره جهانی در دهههای پیش رو، بر خلاف گذشته رو به افزایش خواهد گذاشت. دکتر ویلفرد وان، مدیر برنامه سلاح کشتار جمعی سیپری در سالنامه 2022 این اندیشکده آورده است: «همه دولتهای مسلح به سلاح اتمی مشغول افزایش یا ارتقای زرادخانههایشان هستند و بیشترشان لفاظی خود در این حوزه و نقش سلاح هستهای در راهبردهای نظامیشان را تشدید کردهاند. این روند بسیار نگرانکننده است.»
مواجه شدن با این روند نشان میدهد امیدهای عصر پساجنگسرد مبنی بر آنکه دارندگان سلاح هستهای از این سلاح کشتار جمعی دست میکشند، نقش بر آب شده و توافقنامهها برای محدودسازی نیروهای اتمی نیز روند معکوس در پیش گرفتهاند؛ برای نمونه شاهد بودیم که دونالد ترامپ، رئیس جمهور پیشین آمریکا چگونه کشورش را به صورت یکجانبه از توافقنامه نیروهای هستهای میانبرد خارج کرد.
شاید جنگ روسیه علیه اوکراین بیش از پیش نشاندهنده از بین رفتن نظام حقوقی بینالمللی در عصر حاضر باشد، اما باید در نظر داشت که سیاستهای تخاصمی و نه رقابتی میان قدرتهای بزرگ موجب بر هم خوردن پایههای روابط بینالملل پساجنگ جهانی دوم شده است و دیگر منشور ملل متحد از قداست سابق که هنوز داغ از دست رفتن جان میلیونها انسان تازه بود، برخوردار نیست.
با وجود صراحت ماده 6 معاهده منع اشاعه سلاح هستهای (NPT) که اعضا را متعهد به «مذاکرات در خصوص اقدامات موثر جهت توقف هر چه سریع تر مسابقات هسته ای و خلع سلاح هستهای» کرده است، وضعیت کنونی نشان میدهد نظام فعلی منع اشاعه سلاح هستهای نتوانسته است امنیت مطلوب را برای کشورهایی که داوطلبانه از سلاح هستهای صرفنظر کردهاند، تامین کند.
دلیل ناکارآمدی این معاهده آن است که از همان ابتدا بر مبنای تبعیض شکل گرفته و این تبعیض هر روز گستردهتر شده است؛ به طوری که حتی زمانی تلاش میشد از دستیابی کشورهایی همچون ایران به دانش غنیسازی اورانیوم جلوگیری شود. پس از سالها کشورهای فاقد سلاح هستهای عضو NPT و فعالان صلح و مخالفان سلاح هستهای امید داشتند با تصویب معاهده منع سلاحهای هستهای (TPNW) در سال 2017 و اجرایی شدن آن از سال 2021، دوباره سایه سیاه و مرگبار این سلاح کشتار جمعی بر سر بشریت افکنده نشود، اما در کمال تاسف شاهدیم روندهای جهانی به جایی رسیده است که نخبگان اوکراینی در آغاز جنگ روسیه علیه این کشور چقدر از تصمیم اتخاذ شده در دهه 1990 برای خلع سلاح هستهای کشورشان پس از اعلام استقلال ابراز ناخرسندی کردند.
بازگشت انگارههای جنگ سرد و بدتر از آن، رویکرد مغولوار به روابط بینالملل عصر حاضر توسط قدرتهای بزرگ، مجال تنفس را از پایبندی به اصول حقوق بینالملل خواهد گرفت و به همین خاطر است که باید برای شکلگیری نظام چندقطبی که در آن حاکمیت برابر دولتها در عمل اجرایی شود، تلاش کرد.
0 Comments