أحدث المقالات
رونمایی از سلاح ضدماهواره؛ نمایش قدرت فضایی هند
مؤسسه بینالمللی مطالعات استراتژیک آمریکا در یادداشتی نوشت: اولین سلاح ضد ماهواره یکی از سامانههای تسلیحاتی بود که هند به مناسبت 71 مین روز جمهوری این کشور در 26 ژانویه 2020 رونمایی کرد. معرفی این سلاح، نشانه ورود هند به باشگاه انحصاری است که تابهحال چهار عضو داشته است. اگرچه احتمالاً این تعداد ثابت نخواهد ماند. همچنان که هر نوع توافق احتمالی در آینده نزدیک درباره جلوگیری از مسلح سازی هرچه بیشتر فضا بعید به نظر میرسد.
سلاح موردنظر هند عبارت است از «موشک ضد ماهواره پریتوی مارک 2» (PDV Mk-II) که رونمایی از آن در ژانویه با آزمایش موفقیتآمیز آن در 27 مارس امسال، در قالب مأموریت شاکتی (Shakti) انجام شد. این سلاح، یک موشک اصلاح شده با تقویتکننده راکت سوخت جامد و یک وسیله منهدمکننده متحرک است که از مرکز «آزمایش برد یکپارچه» در ساحل اودیشا در هند پرتاب شد. این موشک پس از رسیدن به ارتفاع 280 کیلومتری، یک ماهواره کوچک 740 کیلوگرمی شناسایی هند (Microsat-R) را در مسیری نزولی و با شتاب 9.8 کیلومتر بر ثانیه رهگیری کرد. این ماهوارهی منهدم شده، اوایل امسال به مدار کم ارتفاع در فضا فرستاده شده بود.
نارندرا مودی، نخست وزیر هند، این آزمایش را بهعنوان «دستاوردی بیسابقه» ستود و اظهار کرد که «هند خود را بهعنوان یک قدرت فضایی اثبات کرده است». تنها آمریکا، روسیه و چین سلاح ضد ماهواره را آزمایش کرده و در آن، وسیله منهدمکننده متحرک به کار بردهاند. این توانایی نوپای هند بیانگر توسعه در تسلیحات ضد ماهواره در دهه اخیر و ورود این کشور به جمع قدرتهای بزرگ است.
پیمان فضای بیرونی 1967 بهطور مشخص استفاده از سلاح ضد ماهواره را منع نکرده است؛ اما طی جنگ سرد، هر دو کشور آمریکا و شوروی تصمیم گرفتند تا این سامانهها را علیرغم آزمایش تجهیزات هم-مدار (ماهوارههایی که در همان مدار فضاپیمای دشمن قرار داده میشود تا در مدار، سیستم اپتیکی یا الکترونیکی آن اختلال ایجاد کند) و وسایل منهدم کننده-حرکتی زمین-پایه مستقر نکنند.
برخلاف تجهیزات هم-مدار، عمده تجهیزات منهدمکننده متحرک، ازجمله موشک ضد ماهواره پریتوی مارک 2، بالاتر از موشکهای زمین-پایه با راهانداز متحرک یا ثابت قرار گرفته و اهداف خود را از طریق اصابت مستقیم یا با استفاده از سر جنگی همراه با فیوز مجاورتی، منهدم میکنند. همچنین، آمریکا و شوروی استفاده از هواپیماهای اصلاح شده بهعنوان سکوی پرتاب را آزمایش کردهاند.
پیشرفتهای اخیر، فنآوریهای منهدمکننده نرم و سخت را در سلاح ضد-ماهواره گنجانده بود، اما تجهیزات منهدمکننده متحرک به خاطر سهولت آن بسیار مورد توجه قرار گرفته و با توجه به مقدار چشمگیر آشغالهای فضایی، رهگیری موفقیتآمیزی را به همراه دارد. آشغالهای فضایی نزدیک به زمین مشکلی فزاینده و تهدیدی برای ماهوارهها و پرواز انسان به فضا محسوب میشود.
پیشرفت تسلیحات ضد-ماهواره چینی، روسی، هندی و آمریکایی بیانگر تأکید این کشورها بر فضا بهعنوان یک حوزه نظامی است. عملیات نظامی متعارف بهطور فزایندهای شامل تجهیزات فضا-پایه برای فرماندهی، کنترل، ارتباطات، کامپیوتر، اطلاعات، شناسایی و نظارتشده است. همچنین، سامانههای فضایی نقش مهمی در شبکههای ارتباطات، فرماندهی و کنترل بسیاری از کشورها، ازجمله حسگرهای هشدار زودهنگام برای مقابله با سناریوهای حمله هستهای ایفا میکند.
اگرچه مسلحسازی فضا اجتنابناپذیر نیست، تحولات راهبردها و دکترین نظامی و تصمیمات سیاسی از تغییر در چشمانداز سیاست فضایی در میان قدرتهای بزرگ حکایت میکند. بهعنوانمثال، دکترین نظامی 2014 روسیه بر فضا بهعنوان میدان جنگ آینده تأکید کرده و بهزعم منابع روسی، برتری در فضا، برای پیروزی در جنگهای آینده حیاتی است. به همین ترتیب، کتاب سفید دفاعی 2015 چین نیز فضا را رسماً حوزهای نظامی قلمداد کرده است. از سوی دیگر، آمریکا در سال 2019 یک نیروی فضایی مستقل تأسیس کرده و فرانسه نیز ایجاد فرماندهی فضایی را تصویب کرده است.
وابستگی فزاینده به سامانههای فضا-پایه آسیبپذیریهای بالقوه بزرگی با خود به همراه داشته و به این خطر دامن میزند که کشوری سامانههای مداری خود را در معرض خطر تلقی کرده و به اقدام پیشگیرانه دست بزند. در تنش بین دو قدرت همپایه، حمله توسط یک قدرت هستهای علیه داراییهای فضا-پایه دیگری میتواند تصمیمگیرندگان را به حالت جنگی سوق داده و به گرداب جنگ منجر شود.
طرحهای پیشنهادی محدودسازی تسلیحات ضد ماهواره تابهحال موفقیتآمیز نبودهاند. پیمان چین و روسیه در مورد «منع استقرار تسلیحات در فضای بیرونی، ممنوعیت تهدید یا استفاده از سلاح علیه اشیاء فضای بیرونی» که در کنفرانس خلع سلاح مطرح شد، در سال 2015 توسط آمریکا رد شد، زیرا این طرح، سلاح ضد ماهواره زمین-پایه را ممنوع نکرده و مکانیسمی برای ارزیابی و تضمین پایبندی نداشت. همچنین، پیشنهاد اتحادیه اروپا برای پیروی از قانون فضا، مصوب شده در 2008 و اصلاح شده در 2011 و 2014، پیشرفت چندانی نداشته است. همچنین، تصمیم اخیر فرانسه به ایجاد فرماندهی ملی فضایی نیز بیانگر فقدان توافق و هماهنگی در میان کشورهای اتحادیه اروپا در مورد چگونگی قوانین فضاست.
اگرچه مسلح سازی بیشازپیش فضا اجتنابناپذیر نیست اما رفتار چین، روسیه و آمریکا احتمالاً آن را اجتنابناپذیر خواهد کرد. در کوتاهمدت، رفتار اصولی و حاکمیت نقشه راه (مثلاً، توافق در مورد حداقل فاصله ماهوارههای مانوری با دیگر ماهوارهها) و شفافیت بیشتر احتمالاً بهترین اقدام واقعگرایانه باشد.
0 Comments