جدیدترین مطالب
اشتباه محاسبات در روابط با همسایگان را جدی بگیریم
أحدث المقالات
با تداوم یکجانبهگرایی ترامپ
آمریکا، روسیه و چین در آستانه رقابت تسلیحاتی نگران کننده در فضا
کمتر از سه ماه پیش بود که «جان ریموند»، ژنرال چهار ستارهی ایالات متحده آمریکا که فرماندهی نیروی فضایی این کشور را بر عهده دارد، بر ضرورت همکاری کشورهای عضو ناتو در فضا و در مدار زمین اشاره و تاکید کرد که «ما با همدیگر قویتر هستیم». در این میان اگر چه وی و همچنین «ینس استولتنبرگ» دبیر کل ناتو تاکید کردند که این سازمان قصد نظامی کردن فضا را ندارد، اما روزنامه راسیسکایا گازتا چاپ مسکو در خبری مدعی شد که در پاییز امسال این ژنرال آمریکایی در جلسه کمیته نظامی ناتو شرکت کرده و برای نخستین بار در تاریخ این سازمان سندی پنهانی برای فعالیتهای نظامی ناتو در فضا به امضا رسیده است.
نهایتا ناتو اعلام کرد که این سازمان از بیستم نوامبر ۲۰۱۹ فضای بیرونی کرهی زمین را به عنوان یک منطقهی عملیاتی به شمار میآورد؛ در واکنش به این موضوع «ماریا زاخاروا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه اعلام کرد که برنامهریزیهای ناتو برای دستیابی به برتری در تمامی حوزهها به واسطهی بهرهگیری از نظامیگری منجر به افزایش تنشها خواهد شد.
اما از سوی دیگر آندره لاناتا، رئیس فرماندهی استراتژیک ناتو بر این باور است که عملیات مشترک روسیه و چین در فضا خطرناک است، چرا که این عملیاتها را در نزدیکی ماهوارههای کشورهای غربی انجام میدهند.
با وجود آنکه هر یک از طرفین در سیاستهای اعلانی خود اقدامات طرف مقابل را خطرناک میدانند، اما به نظر میرسد در حالی که سیاستهای اعلامی کرملین مبتنی بر این رویکرد جنبه ایجابی دارد رویکرد ناتو بیشتر جنبه سلبی دارد؛ چرا که مسکو تاکید دارد که نظامی کردن فضا و تبدیل آن به یک کارزار درگیری به سود منافع امنیتی هیچ کدام از طرفین نیست و آثار رقابتهای تسلیحاتی در فضا بسیار منفی و بر هم زنندهی امنیت راهبردی خواهد بود. این در حالی است که مقامات ناتو (هم اکنون ۶۵ درصد ماهوارههای فضایی متعلق به کشورهای این سازمان است) نیز در سیاستهای اعلامی خود اگرچه از یک سو تاکید دارند که قصدی برای استقرار تسلیحات نظامی در فضای بیرونی ندارند، اما از سوی دیگر با تهدید خواندن فعالیتهای روسیه و چین به دنبال آن هستند که فرآیند تصمیمگیری را معطوف به رویکردهای آمریکایی سازمان پیمان آتلانتیک شمالی کنند. شاید بتوان گفت که این فرآیند تصمیمسازی نشات گرفته از سیاستگذاری «دونالد ترامپ» رئیسجمهور ایالات متحده آمریکا است که در ژوئن ۲۰۱۸ دستور ایجاد نیروهای فضایی را صادر کرد.
بدیهی است به واسطهی شناسایی فضای بیرونی به عنوان پنجمین حوزه فعالیتهای ناتو و تلاش برای اتحاد همهی کشورها حول محور ایالات متحده با هدف تقابل با تهدیدهای روسیه و چین در فضا (فارغ از اینکه این گزاره تا چه میزان میتواند به واقعیت نزدیک و یا از آن دور باشد) دور جدیدی از رقابتها در سیستم چند قطبی نظام بینالملل شکل گرفته است که لاجرم نظم کنونی جهانی در همکاریهای فضایی را با تغییراتی مواجه خواهد کرد. همچنین به دنبال سیاستهای مطلقگرایانهی آمریکا طی سالهای ریاست جمهوری ترامپ به نظر میرسد که فرآیند این تصمیمسازیها ممکن است تاثیری فراتر از برهم زدن نظم همکاریهای فضایی داشته باشد؛ چرا که به دنبال خروج آمریکا از پیمان منع موشکهای هستهای میانبرد (INF) از یک سو و زمزمههایی برای شکننده شدن پیمان استارت ۳ و پیمان آسمانهای باز از سوی دیگر ممکن است یک رقابت تسلیحاتی و نظامی چند جانبه و چند لایه که از پیچیدگیهای منحصربهفردی نسبت به گذشته برخوردار است، شکل بگیرد؛ در همین راستا سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه معتقد است که ناتو بازی بسیار خطرناکی را در فضای خارج از زمین و همچنین فضای سایبری شروع کرده است که به نظر میرسد با هدف تحقق رویای آمریکا برای بازگشت به دوران هژمونی این کشور و دنیای تک قطبی پس از پایان جنگ سرد است که این مسئله به شدت ساختار ثبات راهبردی جهان را با تهدید روبرو کرده است.
برآیند این موضوعات نشان میدهد که مولفههای رقابت نسبت به قدرت همکاری میان ابربازیگران نظام بینالملل دست بالاتری به خود گرفته است و در صورت تداوم رویه خروج یکجانبه ایالات متحده از قراردادها و پیمانهای بینالمللی و سیاستگذاری مبتنی بر واگرایی با قدرتهای فرامنطقهای شرق (روسیه و چین)، گذار مهمی در نظم کنونی نظام بینالملل رخ خواهد داد.
0 Comments