بازاندیشی در نگاه کلاسیک به استراتژی کلان
هلن بِلَک وِل در مطلبی که موسسه بین المللی مطالعات استراتژیک منتشر کرد، نوشت: در میان بیصبری فزاینده چین نسبت به ناامنی مستمر در امتداد کریدور اقتصادی چین – پاکستان موسوم به سی پک، مقابله و مبارزه با تروریسم مجدداً به اولویت اسلام آباد تبدیل شده است. این پروژه توسعه اقتصادی که شامل کارخانجات با سوخت زغال سنگ، بزرگراهها، مناطق اقتصادی ویژه، حمل و نقل مدرن و تاسیسات آب است موضوع کنکاش و بررسی بوده است. با توجه به چالشهای فعلی پاکستان و اهمیت سرمایهگذاریهای چین، اسلام آباد گامهای مهم و قابل توجهی برای مقابله با فعالیتهای تروریستی برداشته است که این قبیل فعالیتهای تروریستی ممکن است کریدور اقتصادی چین – پاکستان را هدف قرار دهد. استراتژی پاکستان برای مقابله با تروریسم دو وجهی است:
الف) تشکیل واحد امنیتی برای حفاظت از کریدور اقتصادی چین – پاکستان
ب) افزایش تخصیص اعتبار مالی به مناطق کمترتوسعهیافته کشور که پروژههای سی پک در آنجا وجود دارد.
کریدور اقتصادی چین – پاکستان بخش تثبیتشده ابتکار یک کمربند یک راه است که تاکنون 19 میلیارد دلار در آن سرمایهگذاری شده است و 42 پروژه زیرساختی برای آن پیشبینی شده که از این تعداد، 11 پروژه تکمیل شده و 11 پروژه در دست اجرا است. سی پک عمدتاً توسط سرمایههای شرکتهای چینی و وام بانکهای این کشور و وامهای دولتی (چین) تامین اعتبار میشود. اتباع چینی بخش عمده نیروی کار کریدور اقتصادی چین – پاکستان را تشکیل میدهند و از 30 هزار اتباع چین در پاکستان 10 هزار نفر در سی پک مشغول به کار هستند. این امر به طور اساسی حضور اتباع چینی را در نواحی مختلف پاکستان همچون بلوچستان که پروژههای سیپک در آنجا وجود دارد، افزایش داده است.
در بلوچستان که پروژههای انرژی و زیرساختی به عنوان زیر مجموعه کریدور اقتصادی چین – پاکستان وجود دارند، نارضایتیهای قبلی مربوط به فقدان فرصتهای اقتصادی تشدید شده است و پروژههای سیپک را تهدیدی برای زندگی سنتی قلمداد کردهاند. در رسانههای اجتماعی جداییطلبان بلوچ بارها تهدید به خشونت علیه سیپک میکنند. تنها در طول دو سال گذشته پنج حمله تروریستی علیه حضور چینیها در پاکستان صورت گرفته است. جدیدترین نمونه حملات تروریستی در می 2019، به هتل کنتینانتال پرل در بندر گوادر انجام شد که در این حمله، تروریستها هتل ساخت چین را مورد حمله قرار داده و 5 نفر از کارکنان هتل را کشتند. با توجه به اینکه سیپک برای چین و پاکستان اهمیت زیادی دارد، مقابله با چنین حملات تروریستی اولویت عمده است.
دلایل اهمیت سیپک برای چین و پاکستان
از دید چین، سیپک بخش مهم و کلیدی از ابتکار یک کمربند یک راه به شمار میرود. چین در این کریدور اقتصادی سرمایهگذاری سنگینی انجام داده و پروژهها اهمیت ژئوپلتیکی دارند، چراکه مسیرهای موجود، به چین دسترسی به اقیانوس هند میدهد. علیرغم تهدیدهای امنیتی علیه کریدور اقتصادی چین – پاکستان، همکاری اقتصادی ادامه یافته و چین اعلام کرده است که به ظرفیت و توانایی پاکستان برای مقابله با تهدیدهای امنیتی اطمینان و اعتماد دارد.
البته شواهدی دال بر بیصبری فزاینده چین نسبت به هدف قرار گرفتن اتباع این کشور در پاکستان توسط گروههای تروریستی وجود دارد. این امر احتمالاً مولفهای است که بیان میدارد که چرا بعد از چهار سال مخالفتها با تلاشها جهت اعمال تحریمهای شورای امنیت سازمان ملل متحد علیه مسعود اظهر، رهبر گروه تروریستی جیش محمد به عنوان مسئول حمله به نیروهای امنیتی هند در پولواما (شهری در هند)، چین سرانجام با تحریم مسعود اظهر در مه 2019، موافقت کرد.
به علاوه، در جریان بازدید ونگ چی شان، معاون رئیس جمهور چین از پاکستان دو هفته بعد از حمله گوادر، وی مصرانه از پاکستان خواست تضمینهای امنیتی موثر برای حفاظت از کریدور اقتصادی چین – پاکستان بدهد. این قبیل اقدامات از ناحیه چین غیرمعمول و بیسابقه است که به طور کلی از انتقاد آشکارا از پاکستان خودداری میکند.
از دید پاکستان سرمایهگذاری اقتصادی که سیپک وارد این کشور میکند برای وضعیت اقتصادی نامناسب آن حیاتی است. چین همچنین قادر خواهد بود در جریان ریاستش بر گروه ویژه اقدام مالی به عنوان دیدهبان پولشویی و تروریسم مالی بر وضعیت اقتصادی پاکستان تاثیر بگذارد. در نشست مقدماتی اکتبر 2019، گروه ویژه اقدام مالی تصمیم خواهد گرفت که آیا پاکستان در فهرست خاکستری این گروه باقی خواهد ماند یا به فهرست سیاه منتقل خواهد شد که اسلام آباد برآورد کرده است سالیانه 10 میلیارد دلار برایش هزینه دارد. برای حصول اطمینان نسبت به تضمین تصمیمات مثبت چین در قبال پاکستان، برای اسلام آباد ضروری است آن دسته از حملات تروریستی را که اتباع و امکانات چین را هدف قرار میدهد متوقف سازد.
اقدامات مقابله با تروریسم
تلاشهای ضدتروریستی قبلی پاکستان در امتداد کریدور اقتصادی چین – پاکستان مبتنیبر اقدامات ارتش بوده است. در سال 2016، واحد امنیتی ویژه متشکل از 15 هزار پرسنل از نیروهای شبهنظامی جهت حفاظت از پروژههای سیپک تشکیل شد. البته حمله به بندر گوادر نشان داد که اقدامات جاری ممکن است کافی نباشد، همانطور که مردان مسلح توانستند به ناحیه شدیداً نظامی برای انجام حملات تروریستی نفوذ کنند.
متعاقب حمله به گوادر، ارتش پاکستان که حفاظت از سیپک را اولویت اصلی خود قرار داد اعلام کرد واحد دیگری برای حفاظت از کریدور اقتصادی چین – پاکستان تشکیل خواهد داد که بعداً در بودجه این کشور پیشبینی شد. ممکن است این امر بخشی از برنامه موجود قبلی بوده باشد. انتظار میرود جزئیات بیشتری اعلام شود و تشکیل واحد جدید زمانبر خواهد بود. دولت چین بیان میدارد که پاکستان کمیته ویژای برای امنیت پروژههای سیپک و پرسنل چینی در پاکستان تشکیل داده است.
علاوهبر این اقدامات، ارتش پاکستان کاهش دواطلبانه بودجه را اعلام کرد که این امر به رهایی از بحران اقتصادی کشور کمک خواهد کرد. عمران خان، نخستوزیر پاکستان اعلام کرد اعتبار فوقالعادهای برای توسعه بلوچستان و مناطق قبیلهای اختصاص خواهد یافت. چند هفته بعد، بودجه سال 2020- 2019، منتشر شد و کل مبلغ اختصاصیافته برای توسعه از 3 میلیارد دلار به 3/5 میلیارد دلار افزایش یافته است. این امر تلاش های پاکستان را برای تمرکز مجدد سیپک بر توسعه را تکمیل میکند.
با توجه به اشتیاق و علاقه جدی پاکستان برای کاهش نارضایتیهای اقتصادی در مناطق یادشده، توجه بیشتر به بلوچستان هدف ویژه در بستر سیپک را تامین میکند. آصف غفور، سخنگوی ارتش اعلام داشته است که ایجاد بستر لازم برای رفاه و سعادتمندی اقتصادی انگیزه برای حملات تروریستی را کاهش میدهد. توسعه اقتصادی در مناطقی که نارضایتیهای اقتصادی انگیزه اقدامات تروریستی است، تقویت افکار کمپین ضدتروریستی خواهد بود. نقش ارتش پاکستان احتمالاً در کمپین ضدتروریستی و مقابله با حملات علیه کریدور اقتصادی چین – پاکستان کانونی و محوری باقی خواهد ماند و واحد امنیتی حفاظت از سیپک اقدام ملموسی برای کاهش دغدغههای امنیتی چین خواهد بود.
0 Comments