بحران روی بحران
ابراهیم باقری در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی بابیان اینکه با توجه به ماهیت بحران گازی و تلاش اروپا برای متنوعسازی منابع انرژی موردنیاز خود، نمیتوان به بحرانهای گازی اروپا نگاه صفر و صدی داشت که اروپا کاملاً بر آن فائق میشود و یا شکست میخورد، تصریح کرد به دلیل اینکه اروپا در واردات انرژی تنوعبخشی خوبی نداشته و حدود 40 درصد نیاز گاز و 25 درصد نیاز نفتش از طریق روسیه تأمین میشده، در کوتاهمدت تحتفشار زیادی خواهد بود و جبران کردن این حجم از وابستگی در کوتاهمدت بسیار دشوار خواهد بود و پیامدهای متعدد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و نهادی خواهد داشت.
ایجاد دودستگی میان کشورهای شمال و جنوب اروپا
وی بابیان اینکه بحران گازی اروپا در بلندمدت به ضرر روسیه خواهد بود، چراکه 85 درصد تولید گاز روسیه به اروپا صادر میشود، افزود: کاهش عرضه و افزایش قیمت گاز در اروپا نوعی دودستگی میان کشورهای شمال و جنوب اروپا ایجاد کرده است. کشورهایی مانند اسپانیا، پرتغال و یونان نسبت به درخواستها برای افزایش صرفهجویی 15 درصدی در مصرف گاز معترضاند و عنوان میکنند که چرا باید فدای جاهطلبیهای آلمان شویم که این قاره را وابسته به گاز روسیه کرده است و با هر تصمیمی که از سوی کمیسیون اروپا برای کاهش مصرف و ریاضت انرژی مطرح میشود، مخالفت میکنند.
این کارشناس مسائل اروپا گفت: کشورهای شمال اروپا معتقدند که با رعایت توصیههای نهادهای اروپایی و حفظ اتحاد میتوانیم از این مرحله عبور کنیم. کشورهای شمال اروپا با ذکر تجربه بحرانهای مالی و مهاجرت و همچنین تجربه موفق در غلبه بر کرونا معتقدند که با همراهی کشورهای جنوب و شرق اروپا میتوان از بحران گازی زمستان 2022 عبور کرد.
باقری بابیان اینکه اکثر اندیشکدههای انرژی اروپایی و آمریکایی معتقدند اروپا زمستان بحرانی پیش رو دارد، ادامه داد: بحران گازی زمستان 2022، به بحران یورو در دهه ۲۰۱۰ و بحران مهاجرت در سال 2015 تشبیه میشود که بهشدت وحدت اتحادیه اروپا را متزلزل کرد و شکافها میان کشورها و مناطق مختلف اروپایی را بهطور بیسابقهای افزایش داد.
وی با تأکید بر اینکه بحران انرژی تنها یک بحران اقتصادی نیست و پیامدهای متعددی دارد، اضافه کرد: افزایش 10 درصدی تورم، رکود اقتصادی، کاهش رشد اقتصادی، افزایش بیکاری و افزایش قیمت سوخت و غذا ازجمله پیامدهای اقتصادی است که برای اروپا پیشبینیشده است. بااینحال این تنها پیامد بحران گازی اروپا نخواهد بود. فارین پالیسی در گزارشی به این مسئله میپردازد که درصورتیکه اروپا نتواند ذخایر گازی خود تا شروع فصل سرما (اکتبر و نوامبر) به 80 درصد که حداقل نیاز اروپا برای گذار از بحران گازی 2022 است، برساند احتمالاً بخشی از مردم مجبور باشند میان گرم شدن و غذا خوردن یکی را انتخاب کنند. این مسئله منجر به تشدید ناآرامیها، اعتراضها و اعتصابات در سراسر این قاره خواهد شد، چراکه خانوادهها با رشد هزینههای زندگی و فشارهای تورمی مواجه خواهند شد. برخی از این نارضایتیها نیز اثرات آسیبآفرینی در بازار انرژی داشته است. بهعنوانمثال در نروژ، بزرگترین تأمینکننده گاز طبیعی اتحادیه اروپا پس از روسیه، اعتصابات گسترده در صنایع نفت و گاز در هفتههای گذشته، شرکتها را مجبور به توقف تولید کرد و شوک گستردهای را در سراسر اروپا به دنبال داشت.
این تحلیلگر مسائل اروپا ضمن اشاره به پیامدهای نهادی بحران انرژی بر وحدت اروپا خاطرنشان کرد: با نزدیک شدن به زمستان دودستگی ایجادشده میان کشورهای اروپایی، تشدید خواهد شد. ازجمله اینکه مجارستان، آلمان، ایتالیا و فرانسه عنوان میکنند که باید بهنوعی به نگرانیهای امنیتی روسیه در خصوص اوکراین توجه کرد و با نشان دادن انعطاف در این مسئله حداقل بخشی از گاز روسیه به اروپا تا پیدا کردن بازارهای جدید و ایجاد تأسیسات و زیرساختهای جدید، جریان داشته باشد، اما بسیاری از کشورهای شرق اروپا که بهشدت در تنگنای امنیتی هستند و برخی کشورهای حوزه بالکان و انگلیس، برخورد جدی با روسیه و حمایت کامل از اوکراین را خواستارند.
باقری افزود: برخی کشورهای اروپایی سعی میکنند با نشان دادن انعطاف در موضوع اوکراین، حساسیت روسیه را بالا نبرند. دلیل این مسئله این است که اکنون 55 درصد حجم مخازن گازی اروپا پُر است (این مسئله برای برخی کشورهای اروپایی از جمله هلند و دانمارک بهمراتب پایینتر است)، درحالیکه عنوان میشود اگر تا ماه نوامبر این میزان به 80 درصد که حداقل میزان موردنیاز اروپا برای زمستان است، نرسد اروپا با مشکل مواجه خواهد شد، البته اروپا خرید گاز مایع از آمریکا را سه برابر گذشته کرده و رایزنیهایی با کشورهای دیگر برای افزایش ذخایر گازی داشته است که میتواند تا حدی از شدت این بحران بکاهد.
قدرت گرفتن احزاب راست افراطی در اروپا
باقری بهاحتمال قدرت گرفتن راست افراطی در اروپا که خواستار تنشزدایی با روسیه است، اشاره کرد و گفت: در سه ماه گذشته شاهد سقوط دولتهای سه کشور در اروپا بودهایم؛ گرچه دلیل عمده آن بحران اوکراین و بحران گازی نبوده است، اما احزاب راست افراطی احتمالا با استفاده از اعتراضات و نارضایتیهای ایجادشده در پی بحران گازی، افزایش قیمت گاز و بالا رفتن تورم، آلترناتیوهای جذابی را برای شهروندان اروپایی ارائه خواهند داد که در نبود یک دولت قوی، احتمال به قدرت رسیدن آنها را افزایش خواهد داد، حتی پیشبینیهایی مطرحشده که ممکن است با فرارسیدن زمستان، دولتهای بیشتری در اروپا با بحرانهای اقتصادی و اعتراضات مردمی، سقوط کنند و راست افراطی از این شرایط استفاده خواهد کرد.
به گفته این کارشناس مسائل اروپا؛ اگر اتحادیه اروپا نتواند از طریق مکانیسم بازار واحد اروپایی گاز را بهصورت عادلانه توزیع کرده و قیمتها را کنترل کند، وحدت اروپا و نهاد اتحادیه اروپا ضربه زیادی خواهد خورد. این مسئله به لحاظ اقتصادی برای اروپا مسئلهای حیثیتی است و به لحاظ سیاسی و نهادی، اتحادیه اروپا در بوته آزمایش قرار گرفته است.
0 Comments