شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: مصر و ترکیه روابط رو به پیشرفتی را طی میکنند. در 7 ماه گذشته، شاهد دو «تحول مهم» در مناسبات ترکیه و مصر بودهایم؛ نخست سفر اردوغان به مصر (۱۴ فوریه ۲۰۲۴ / ۲۵ بهمن ۱۴۰۲) که برای نخستین بار بعد از حوادث سال 2013 مصر و برکنار مرسی از قدرت انجام شد. دوم، سفر اخیر سیسی، رئیس جمهور مصر به ترکیه (14 شهریور 1403) که بعد از 12 سال انجام شد و میتوان آن را بسیار مهم و آغاز مرحله جدیدی در روابط مصر و ترکیه عنوان کرد.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: در بحبوحه جنایات رژیم صهیونیستی در نوار غزه، کرانه باختری نیز «اوضاع ناپایداری» را تجربه میکند، بهطوریکه در ماههای اخیر و به موازت تشدید حملات صهیونیستی علیه غزه، تنشها در این منطقه حساس، روند تصاعدی یافته و «تهدیدهای امنیتی» علیه رژیم صهیونیستی چنان اوج گرفته که محافل امنیتی و اطلاعاتی آن را بهشدت نگران کرده است.
شورای راهبردی آنلاین – گفتگو: یک کارشناس مسائل اروپا گفت: اخیرا، وزارت بازرگانی چین نسبت به اعمال تعرفههای اضافی از سوی اتحادیه اروپا بر خودروهای برقی چینی به سازمان تجارت جهانی (WTO) شکایت کرد. به گفته وزارت بازرگانی چین، این اقدام اروپا، قوانین سازمان تجارت جهانی (WTO) را به شدت نقض کرده و همکاریهای جهانی در زمینه تغییرات اقلیمی را به چالش میکشد. پکن از اتحادیه اروپا خواسته تا به سرعت اقدامات غلط خود را اصلاح و با همکاری یکدیگر هم از ثبات همکاریهای اقتصادی و تجاری چین – اتحادیه اروپا و هم از زنجیره صنعتی و تامین خودروهای برقی محافظت کنند.
شورای راهبردی آنلاین-رصد: دونالد ترامپ در طول دوران ریاست جمهوری خود در سال های 2016-2020 از مهار فزاینده چین حمایت کرد. لفاظیهای ضد چینی ترامپ با اقداماتی محدودکننده علیه پکن همراه شد. در واقع اقدام علیه پکن هم توسط قوه مجریه و هم توسط کنگره انجام شد. در دوران ریاست جمهوری جو بایدن، سیاست ضد چین معتدلتر شد اما دامنه آن همچنان گسترش یافت. نتیجه انتخابات ریاست جمهوری پیش رو در آمریکا بر ماهیت سیاست ایالات متحده در قبال چین تأثیری نخواهد داشت. با این حال، پیروزی ترامپ میتواند وخامت روابط دوجانبه را تسریع کند.
شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: مصر و ترکیه روابط رو به پیشرفتی را طی میکنند. در 7 ماه گذشته، شاهد دو «تحول مهم» در مناسبات ترکیه و مصر بودهایم؛ نخست سفر اردوغان به مصر (۱۴ فوریه ۲۰۲۴ / ۲۵ بهمن ۱۴۰۲) که برای نخستین بار بعد از حوادث سال 2013 مصر و برکنار مرسی از قدرت انجام شد. دوم، سفر اخیر سیسی، رئیس جمهور مصر به ترکیه (14 شهریور 1403) که بعد از 12 سال انجام شد و میتوان آن را بسیار مهم و آغاز مرحله جدیدی در روابط مصر و ترکیه عنوان کرد.
ابتکار جاده ابریشم جدید مشتمل بر مسیر خشکی (کمربند) و مسیر دریایی (راه) است. مسیر خشکی از چین شروع شده و با گذر از آسیای مرکزی به قلب اروپا میرسد. همچنین کمربند جاده ابریشم چهار منطقه آسیای مرکزی، آسیای غربی، آسیای جنوبی و شبهجزیره عرب را به هم وصل میکند. راه دریایی ابریشم نیز عمدتاً مشتمل بر کریدورهای اقتصادی چین-پاکستان، بنگلادش-چین-هند- میانمار است.
هدف نهایی ابتکار یک کمربند-یک راه ساختن جامعهای با سرنوشت مشترک برای بشریت است که بهعنوان یک سیستم جهانی جدید از وابستگیهای متقابل اقتصادی، سیاسی و امنیتی با چین در مرکز تعریف میشود. به همین دلیل رهبران چین یک کمربند-یک راه را بهعنوان استراتژی ملی با عناصر اقتصادی، سیاسی و دیپلماتیک توصیف میکنند.
ابتکار یک کمربند-یک راه در سال 2021
مشارکت و سرمایهگذاری مالی چین در کشورهای ابتکار یک کمربند-یک راه در سال 2021 میلادی 59.5 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال قبل آن 1.6 درصد کاهش داشته، از این مشارکت حدود 13.9 میلیارد دلار از طریق سرمایهگذاری و 45.6 میلیارد دلار از طریق انعقاد قراردادهای مختلف بوده است؛ همچنین سرمایهگذاری چین در کشورهای خارج از این طرح 73 درصد نسبت سال 2020 رشد داشته و 35.58 میلیارد دلار بوده است.
دادههای آماری بیانگر این امر است که کشورهای آسیایی بیشترین سهم را از این طرح داشتهاند (حدود 35 درصد در سال 2021)، بااینحال کشورهای آفریقایی و خاورمیانه سهم بزرگی از مشارکت چین را به خود اختصاص دادهاند (از 8 درصد در سال 2020 به حدود 38 درصد در سال 2021)؛ علاوه بر این سرمایهگذاری در کشورهای اروپایی نسبت به 6 ماه نخست سال 2020، 84 درصد کاهش یافته است؛ این سرمایهگذاری در کشورهای عربی و خاورمیانه نسبت به سال 2020 حدود 360 درصد افزایش یافته است.
کشور عراق بزرگترین ذینفع از این طرح اقتصادی است؛ این کشور در رتبه اول قرارداد ساختوساز و تأمین مالی سرمایهگذاری از جانب چین قرار دارد (10.5 میلیارد دلار در سال 2021).
چالشهای پیشبرد ابتکار یک کمربند-یک راه
بزرگترین چالش این ابر پروژه اقتصادی چین ناامنی و تنش در نظام بینالملل است، بهعنوانمثال اوکراین یک موقعیت کلیدی در این طرح دارد. در تاریخ 6 ژوئن سال 2020 چین و اوکراین یک توافقنامه دولتی را برای گسترش همکاری مشترک در توسعه زیرساختها امضا کردند. اوکراین یکی از مهمترین شرکای تجاری چین در اروپا بوده که در سالهای اخیر تحت عنوان پروژه یک کمربند-یک راه، چین سرمایهگذاریهای عظیم اقتصادی را در بندرها و زیرساختهای حملونقل آن انجام داده است.
گروه کافکو، غول کسبوکار کشاورزی چین 50 میلیون دلار درماریوپول، شهری در استان دونتسک که تحت تسلط مخالفان دولت مرکزی است سرمایهگذاری کردهاند. بحران اوکراین و رابطه متزلزل روسیه، بلاروس و اتحادیه اروپا در آینده باعث کند شدن روند سرمایهگذاری و یا پیشرفت اهداف برنامهریزیشده چین در شرق اروپا خواهد شد.
علاوه بر آن افزایش نارضایتیهای سازمانهای زیستمحیطی ملی و بینالمللی موجب شده شرکتهای چینی استانداردهای محیط زیستی دقیقتر و سختگیرانهتری برای پروژههای زیرساختی تعریف کنند.
همچنین برخی از سیاستمداران و اقتصاددانان چین را متهم میکنند که با استفاده از تله بدهی سعی در گرفتن امتیاز و تسلط بر مناطق راهبردی کشورهای مختلف را دارد، برای مثال برخی کارشناسان معتقدند چین با استفاده از تله بدهی بندر هامبانتوتای سریلانکا را برای 99 سال اجاره کرده است.
سخن پایانی
ابتکار یک کمربند-یک راه چین اگرچه طرحی اقتصادی است، اما اجرای چنین طرحی، نفوذ راهبردی چین را در مناطق مختلف جهان گسترش خواهد داد، علاوه بر این چین با وابستگی متقابل اقتصادی و افزایش حجم تجارت خود با تمام کشورهای جهان باعث شده که در آینده کشورهای مختلف نتوانند، منافع اقتصادی خود با چین را نادیده بگیرد و بر فرض درگیری چین و آمریکا از آمریکا حمایت کنند.
سلام متشکر