ابتکار جاده ابریشم جدید مشتمل بر مسیر خشکی (کمربند) و مسیر دریایی (راه) است. مسیر خشکی از چین شروع شده و با گذر از آسیای مرکزی به قلب اروپا می‌رسد. همچنین کمربند جاده ابریشم چهار منطقه آسیای مرکزی، آسیای غربی، آسیای جنوبی و شبه‌جزیره عرب را به هم وصل می‌کند. راه دریایی ابریشم نیز عمدتاً مشتمل بر کریدورهای اقتصادی چین-پاکستان، بنگلادش-چین-هند- میانمار است.
هدف نهایی ابتکار یک کمربند-یک راه ساختن جامعه‌ای با سرنوشت مشترک برای بشریت است که به‌عنوان یک سیستم جهانی جدید از وابستگی‌های متقابل اقتصادی، سیاسی و امنیتی با چین در مرکز تعریف می‌شود. به همین دلیل رهبران چین یک کمربند-یک راه را به‌عنوان استراتژی ملی با عناصر اقتصادی، سیاسی و دیپلماتیک توصیف می‌کنند.
ابتکار یک کمربند-یک راه در سال 2021
مشارکت و سرمایه‌گذاری مالی چین در کشورهای ابتکار یک کمربند-یک راه در سال 2021 میلادی 59.5 میلیارد دلار بوده که نسبت به سال قبل آن 1.6 درصد کاهش داشته، از این مشارکت حدود 13.9 میلیارد دلار از طریق سرمایه‌گذاری و 45.6 میلیارد دلار از طریق انعقاد قرارداد‌های مختلف بوده است؛ همچنین سرمایه‌گذاری چین در کشورهای خارج از این طرح 73 درصد نسبت سال 2020 رشد داشته و 35.58 میلیارد دلار بوده است.
داده‌های آماری بیانگر این امر است که کشورهای آسیایی بیشترین سهم را از این طرح داشته‌اند (حدود 35 درصد در سال 2021)، بااین‌حال کشورهای آفریقایی و خاورمیانه سهم بزرگی از مشارکت چین را به خود اختصاص داده‌اند (از 8 درصد در سال 2020 به حدود 38 درصد در سال 2021)؛ علاوه بر این سرمایه‌گذاری در کشورهای اروپایی نسبت به 6 ماه نخست سال 2020، 84 درصد کاهش یافته است؛ این سرمایه‌گذاری در کشورهای عربی و خاورمیانه نسبت به سال 2020 حدود 360 درصد افزایش یافته است.
کشور عراق بزرگ‌ترین ذینفع از این طرح اقتصادی است؛ این کشور در رتبه اول قرارداد ساخت‌وساز و تأمین مالی سرمایه‌گذاری از جانب چین قرار دارد (10.5 میلیارد دلار در سال 2021).
چالش‌های پیشبرد ابتکار یک کمربند-یک راه
بزرگ‌ترین چالش این ابر پروژه اقتصادی چین ناامنی و تنش در نظام بین‌الملل است، به‌عنوان‌مثال اوکراین یک موقعیت کلیدی در این طرح دارد. در تاریخ 6 ژوئن سال 2020 چین و اوکراین یک توافق‌نامه دولتی را برای گسترش همکاری مشترک در توسعه زیرساخت‌ها امضا کردند. اوکراین یکی از مهم‌ترین شرکای تجاری چین در اروپا بوده که در سال‌های اخیر تحت عنوان پروژه یک کمربند-یک راه، چین سرمایه‌گذاری‌های عظیم اقتصادی را در بندرها و زیرساخت‌های حمل‌ونقل آن انجام داده است.
گروه کافکو، غول کسب‌وکار کشاورزی چین 50 میلیون دلار درماریوپول، شهری در استان دونتسک که تحت تسلط مخالفان دولت مرکزی است سرمایه‌گذاری کرده‌اند. بحران اوکراین و رابطه متزلزل روسیه، بلاروس و اتحادیه اروپا در آینده باعث کند شدن روند سرمایه‌گذاری و یا پیشرفت اهداف برنامه‌ریزی‌شده چین در شرق اروپا خواهد شد.
علاوه بر آن افزایش نارضایتی‌های سازمان‌های زیست‌محیطی ملی و بین‌المللی موجب شده شرکت‌های چینی استاندارد‌های محیط زیستی دقیق‌تر و سخت‌گیرانه‌تری برای پروژه‌های زیرساختی تعریف کنند.
همچنین برخی از سیاستمداران و اقتصاددانان چین را متهم می‌کنند که با استفاده از تله بدهی سعی در گرفتن امتیاز و تسلط بر مناطق راهبردی کشورهای مختلف را دارد، برای مثال برخی کارشناسان معتقدند چین با استفاده از تله بدهی بندر هامبانتوتای سریلانکا را برای 99 سال اجاره کرده است.
سخن پایانی
ابتکار یک کمربند-یک راه چین اگرچه طرحی اقتصادی است، اما اجرای چنین طرحی، نفوذ راهبردی چین را در مناطق مختلف جهان گسترش خواهد داد، علاوه بر این چین با وابستگی متقابل اقتصادی و افزایش حجم تجارت خود با تمام کشورهای جهان باعث شده که در آینده کشورهای مختلف نتوانند، منافع اقتصادی خود با چین را نادیده بگیرد و بر فرض درگیری چین و آمریکا از آمریکا حمایت کنند.
سلام متشکر