شورای راهبردی آنلاین – یادداشت: سخنگوی وزارت امور خارجه روسیه، به تازگی اعلام کرده است که روسیه برای حذف و کنار گذاشتهشدن از سوئیفت آماده میشود. این سخن وی واکنشی در قبال صدور قطعنامه پارلمان اروپا برای قطع ارتباط روسیه از سوئیفت در صورت ادامه تجاوز روسیه به اوکراین بوده است. اکنون سوال این است که این اقدام روسیه چقدر شدنی است؟ چه آثاری برای سوئیفت و تجارت بینالمللی دارد؟ ریشههای این تصمیم چیست و چقدر ممکن است کشورهای درگیر با سوئیفت سراغ گزینه تحریم و ترک سوئیفت بروند؟
رضا مجیدزاده - پژوهشگر اقتصاد سیاسی توسعه
سوئیفت، به معنای جامعه جهانی ارتباطات مالی بین بانکی است که با هدف جایگزینی روشهای غیراستاندارد ارتباطات کاغذی با یک روش استاندارد جهانی، ایجاد شده است. حدود 209 کشور در سوئیفت عضویت دارند و بالغ بر 30 میلیون پیام روزانه در آن، رد و بدل میشود. بنابراین، اگر کشوری بخواهد از سیستم سوئیفت خارج یا دسترسی آن به سوئیفت قطع شود، بدین معناست که باید بتواند شرکای مهم تجاری خود در این 209 کشور را به مبادلاتی بیرون از سیستم سوئیفت، ترغیب کند. در واقع، معنای دیگر این سخن، ترغیب شرکای تجاری به انجام مبادلات به روشهای سنتی و غیررسمی و فیزیکی خواهد بود که مهمترین مشخصه آن، افزایش ریسک مبادله در جابجایی ارز خواهد بود.
چین، آلمان، هلند، بلاروس و ایتالیا، از مهمترین شرکای تجاری روسیه هستند. حجم تجارت خارجی روسیه با چین به بیش از 110 میلیارد دلار در سال میرسد که حدود نیمی از آن واردات روسیه از چین و نیمی دیگر، صادرات روسیه به چین است. اما مبادلات تجاری روسیه با آلمان، در حدود نیمی از مبادلات آن با چین است. با توجه به جایگاه آلمان و ایتالیا و هلند در اتحادیه اروپا، به نظر میرسد که اگر روسیه بخواهد از سوئیفت خارج یا دسترسی آن، قطع شود آنگاه سه شریک تجاری اصلی خود یعنی آلمان، هلند و ایتالیا را از دست خواهد داد؛ یعنی بیش از 130 میلیارد دلار تجارت خارجی که بسیار بیشتر از تجارت این کشور با چین است. هرچند که این ارقام، به معنای زیان سه کشور پیشگفته در از دست دادن یک بازار برای کالاهای صادراتی نیز هست و دایمیبودن امکان اخراج را مورد تردید قرار میدهد یا میتواند به معنای تهدیدی معتبر برای تجدیدنظر روسیه در قبال رابطه این کشور با اوکراین باشد؛ موضوعی که از سال 2006 و به خاطر قطع جریان گاز روسیه به اروپا از مسیر اوکراین، کشورهای اروپایی را به این رابطه، به شدت حساس کرده است.
اگر تمرکز روسیه فقط روی چین باشد نیز چین هم با همین معادلات رویاروست با این تفاوت که چین تجارت گستردهای با ایالات متحده دارد و رقابت اقتصادی این کشور با ایالات متحده، با خروج این کشور از سازوکار سوئیفت، سازگاری ندارد. بنابراین، میتوان این موضع وزارت خارجه روسیه را به مثابه یک هشدار تلقی کرد تا یک خبر! با توجه به رقابت جدی در عرصه بینالمللی، خروج یک کشور از یک سازوکار مبادلاتی گسترده مانند سوئیفت به معنای فرصتی بینظیر برای اقتصادهای رقیب است تا جایگاه این کشور را تصاحب کنند و بازگشت به این جایگاه نیز به آسانی میسر نیست. هرچند که احتمال دارد کشورهای دیگری نیز به این فکر بیفتند اما تجربه عملی چند سال گذشته در هشدارهایهای ارسالی روسیه و چین به قصد آنها در حذف سوئیفت یا جایگزینی آن در عین عملینکردن این سخنان، نشان میدهد که خروج از سازوکار سوئیفت، بیشتر یک تهدید متقابل از جانب روسیه باشد و در بستر کنونی نظام مبادلات اقتصادی-مالی، چنین امکانی وجود ندارد؛ مگر اینکه کشوری هزینه خروج از این سیستم را تحمل کند.
0 Comments