جدیدترین مطالب
آیا مقدمات صلح پایدار در قفقاز فراهم می شود؟
أحدث المقالات
کلید استانبول به چه فردی میرسد؟
در استانبول شهر در تصرف تبلیغات انتخاباتی است. از همین حالا دولت اعلام کرده نوشیدن نوشیدنیهای الکلی برای روز یکشنبه ممنوع است و پلیس بر سر این موضوع با کسی شوخی ندارد. حکمی که نشان میدهد دولت نگران درگیریهایی است که امکان دارد میان هواداران گروههای مختلف در بگیرد. به ویژه آنکه در روزهای اخیر ویدیویی از مهاجران کرد و ترک تبار ترکیه در بلژیک منتشر شد که نشان میداد طرفداران دو طرف منتظر یک جرقه هستند.
نظامهای سیاسی و اقتصادی و چالشهای بحران کرونا
دکتر مجید محمد شریفی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه اپیدمی کرونا در سطح جهانی نشان داد که همچنان دولت بازیگر اصلی در نظام بینالملل است و باقی خواهد ماند، خاطرنشان کرد: بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که از این به بعد دولتها که در جریان مبارزه با این بیماری درواقع خود را هم تقویت کردهاند، شکل ملیگرایانه به خود میگیرند و به هر آنچه فقط برای خودشان اهمیت دارد، میپردازند و کمتر به موضوعاتی که در سایر کشورها رخ میداد، توجه دارند.
وی با تأکید بر اینکه به نظر میرسد این بیماری تنشها را در روابط بین کشورها بسیار بالا میبرد و ماهیت مناقشه برانگیز نظام بینالملل همچنان تشدید خواهد شد، افزود: در بعد اقتصادی پیامد مهم شیوع بیماری کووید 19 این است که کشورها سعی میکنند تغییری را در الگوی اقتصادی خود ایجاد کنند که بیشتر متمرکز و متکی به داخل باشد. بههرحال بخشی از علل گسترش این بیماری به دلیل درهم تنیدگی نظام بینالملل است؛ بنابراین کشورها به سمت استقلال و ایجاد خوداتکایی اقتصادی و تمرکز بر اقتصادهای داخلی خود میروند تا از وقوع چنین رویدادهایی در آینده جلوگیری کنند.
محمد شریفی تلاش برای عدم وابستگی در حوزه کالاهای استراتژیک را از دیگر تحولات دنیای پساکرونا دانست و درعینحال گفت: برخی معتقدند این مسئله فقط در کوتاه مدت رخ خواهد داد و در هم تنیدگی و وابستگی متقابل اقتصادی کشورها آنقدر قوی است که امکان گسست آن وجود ندارد. ممکن است بیماری کووید 19 برای دورهای بتواند این روند را متوقف کند، اما نمیتواند آن را از بین ببرد. دولتها ناچارند دوباره به چرخه وابستگی متقابل اقتصادی بازگردند اما این بار ممکن است با یکسری شیوهنامههای جدیدی وارد همکاری با یکدیگر شوند.
تشدید رقابتهای چین و آمریکا مهمترین پیامد بحران کرونا
این کارشناس مسائل بینالملل با اشاره به برخی دیدگاهها که همهگیری بیماری کرونا اتفاق بسیار مهمی را در اقتصاد جهانی رقم خواهد زد و نقطه اتکای اقتصاد جهانی را از آمریکا به چین منتقل خواهد کرد، افزود: مهمترین پیامد این بحران در نظام بینالملل تشدید رقابتهای چین و آمریکا خواهد بود و باید بررسی کرد که اگر چنین گزینهای پیش روی آمریکا باشد دنیا به کدام سمت حرکت خواهد کرد.
وی توضیح داد: برخی معتقدند با تحولات ناشی از همهگیری بیماری کووید 19 آمریکاییها به این نتیجه رسیدهاند که حمایت از تجارت جهانی و اقتصاد سرمایهداری جهانی و آنچه بعد از جنگ جهانی دوم پیگیری کردند آنها را به سمت ضرر و زیانهایی میبرد و این فضا باعث شده برخی کشورها مانند چین و برخی اقتصادهای نوظهور دیگر سر برآورند و قدرت آمریکا را به چالش بکشند، بنابراین باید به سمت سیاستهای ملیگرایانه و اقتصاد داخلیشان برگردند.
محمد شریفی ادامه داد: در مقابل، چینیها به این نتیجه رسیدهاند که دورانی که از آن با عنوان «حقارت چینی» یاد میکنند، یعنی سالهای بین 1842 تا 1949، حاصل انزوا از نظام بینالملل بوده و نتیجه مثبت خروج از پیلهشان را امروز میبینند. این شکوفایی، اندیشمندان چینی را به این نتیجه رسانده که اتفاقاً حضور بیشتر در نظام بینالملل به نفعشان است؛ بنابراین این حضور بیشتر در نظام بینالملل به معنای شکلگیری نهادهایی با محوریت چین و مناطق اقتصادی و نهادهای مالی با محوریت این کشور خواهد بود که باعث نوعی چرخش از نهادهای آمریکا محور به سمت نهادهای چین محور میشود.
وی با بیان اینکه در این شرایط آمریکا دو گزینه برای واکنش به این شرایط خواهد داشت، گفت: اول اینکه برای حفظ هژمونی خود در نظام بینالملل ناچار به رقابت شدید با چین هستند، رقابتی که با نام «رقابت با حاصل جمع صفر» از آن یاد میشود. دوم اینکه به این نتیجه برسند بدون ورود به چنین رقابتی روی رفاه و رشد داخلی خود متمرکز شوند که در این صورت ناچارند وارد نوعی همکاری با چین شوند و قدرت آن را بپذیرند. به نظر میرسد دیدگاه دوم عاقلانهتر باشد اما لزوماً به این معنا نیست که آمریکاییها این رویکرد را انتخاب کنند.
تقویت نوعی ملیگرایی در اردوگاه غرب
این استاد دانشگاه افزود: به نظر میرسد این بیماری در کوتاهمدت باعث تقویت نوعی ملیگرایی در اردوگاه غرب، آنها که مخالف چین هستند، میشود اما آنها با طی شدن این مرحله، مجدداً در راهبردهای کلان خود بازنگری خواهند کرد و به این نتیجه میرسند که باید دوباره نظام بینالملل غرب محوری که دارند را احیا کنند و در بلندمدت دوباره این دولتها، مخصوصاً دولتهای غربی، از لاک خود بیرون میآیند و به یک بینالملل گرایی جدیدی شکل میدهند که اتفاقاً عملگرایانه و حمایتی است. همانطور که پیش از جنگ جهانی دوم در بحران اقتصادی که دهه 1930 و 40 که در آمریکا رخ داد روزولت و کشورهای اروپایی چنین کاری را انجام دادند.
محمد شریفی گفت: برخی تحلیلگران با این رویکرد که «تاریخ را فاتحان بیماری کووید خواهند نوشت»، معتقدند رقابت بسیار شدیدی بر سر اینکه کدام دولت با چه ماهیت و شکلی دولتی کارآمد و قویتر است، وجود دارد. دولتهای اقتدارگرا و پوپولیستی دولتهای قویتری هستند و یا برعکس دولتهای دموکراتیک. چینیها تلاش میکنند نشان دهند نوع حکومتی که دارند در برخورد با بحرانها بسیار کاراتر است. به نظر میرسد شاهد جنگ روایتی هستیم که آمریکاییها سعی کردند نشان دهند نوع مواجهه کره جنوبی، تایوان و ژاپن در مقابل کووید 19 قویتر و کارآمدتر بود و آن را الگوی موفق میدانند و اتهامات زیادی ازجمله پنهانکاری و فریب دنیا به چین میزنند.
اروپا و گسترش روند واگرایی
وی همچنین در ارتباط با وضعیت احتمالی اروپا در دوره پسا کرونا نیز گفت: به نظر میرسد در اروپا شاهد گسترش روند واگرایی بیشتر و حتی خروج احتمالی از اتحادیه خواهیم بود؛ چراکه نوع واکنشی که کشورها در این زمان داشتند نشان میدهد چندان به هم اعتمادی ندارند.
این استاد دانشگاه در خصوص مسائلی که باید پسازاین بحران مدنظر دولتها قرار گیرد، اظهار کرد: در شرایطی که ما تهدید را تنها در مسائلی مانند اقتصاد و قدرت نظامی میدیدیم، این بیماری نشان داد اتفاقاً برخی مسائلی که ما به آن فکر نمیکردیم میتواند تبدیل به یک بحران شود. مسائلی مانند بیماریها و تغییرات اقلیمی؛ بنابراین باید سازوکاری را برای برخورد هماهنگ، مشترک و کارآمد با چنین بحرانهایی در نظر گرفت.
ضرورت خودکفایی در کالاهای استراتژیک
محمد شریفی اضافه کرد: باید بررسی کنیم که چگونه میتوانیم دستکم در هماهنگی با کشورهای همسایهمان، سازوکاری را ایجاد کنیم که علیرغم اختلافات و تضاد منافعی که وجود دارد، در برخورد با این بحرانها هماهنگتر، مشترک و منسجمتر عمل کنیم. اگر نوع روابطی که با کشورهای منطقه داریم فراتر از این بود، مثلاً با عربستان روابط قویتری داشتیم، پیدا کردن راهحل منطقهای و هماهنگتر برای برخورد با این بحران مطمئناً آسانتر بود.
وی همچنین با بیان اینکه به لحاظ اقتصادی دنیا حداقل در کوتاهمدت دچار بازنگریهایی خواهد شد و ما هم باید این بازنگریهایی را در این زمینهها داشته و دستکم در کالاهای استراتژیکمان کمتر وابسته باشیم، گفت: باید در برخورد با بحرانها به این سمت برویم که کمتر به دادههایی که از بیرون میرسد متکی باشیم. باید آمادگی اطلاعاتی و ذهنی داشته باشیم که دچار سردرگمی برای بحرانهای بعدی نشویم و سازوکاری فراهم شود که با اتکا به اطلاعات و داشته های داخلی خود با پدیده برخورد کنیم.
0 Comments