جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
سناریوهای زمانی برای پشت سرگذاشتن رکود اقتصادی کرونایی
صندوق بینالمللی پول به تازگی درباره ورود جهان به دوره جدیدی از رکود اقتصادی هشدار داده است. سههفته پس از همهگیری کرونا، شاخص سهام در ایالات متحده به اندازه 32 درصد افت کرد در حالی که در طی بحران مالی سال 2008، فقط به اندازه 24 درصد کاهش یافته بود. گذشته از این مقایسه، ابهام درباره مدت زمان لازم برای غلبه کامل بر بحران کرونا و مدیریت پیامدهای اقتصادی آن، بر میزان نگرانی درباره طول مدت و عمق «رکود کرونایی» میافزاید.
رکودهای پیشین جهانی از یک یا چند اقتصاد بزرگ به دیگر اقتصادها سرایت کردند، اما نکته متمایز رکود کرونایی این است که علاوه بر اثر سرریز رکود از یک کشور به کشور دیگر، بهویژه در اقتصاد شبکهای امروزی، هر کشور به طور مجزا نیز دست به گریبان این رکود خواهد بود و از این روی، بسته به حجم مبادلات خارجی و اهمیت کشورها در تجارت جهانی، چرخههایی از سرایت رکود به گردش میافتد.
در مثالی دیگر، پس از شیوع سارس در سال 2003، حملات 11 سپتامبر و بحران مالی 2008، قیمت نفت خام به اندازه 12 درصد تنزل کرد، اما در اولین روزهای همهگیری جهانی کرونا و تلافی روسیه به تحریم نفتی آمریکا در عدم همکاری با کاهش عرضه نفت، سههفته پس از شروع بحران کرونا، قیمت نفت خام به اندازه 58 درصد پایین آمد. این در حالی است که در جریان بحران مالی 2008، پس از دو ماه قیمت نفت به این میزان کاهش یافته بود!
در حال حاضر، قیمت نفت ایران به 14 دلار رسیده است در حالی که در بودجه سال 99، صادرات روزانه یک میلیون بشکه به قیمت هر بشکه 50 دلار پیشبینی شده بود. گذشته از این، فعالان بخش خدماتی مهمترین قربانیان بحران کرونا هستند و پیشبینی میشود که بالغ بر یکششم از افراد شاغل در این بخشها، شغل خود را از دست بدهند. شیوع کرونا در مهمترین فصل گردشگری در ایران موجب شد تا صنعت گردشگری، حملونقل زمینی و هوایی، هتلداری، سرگرمی و سایر فعالیتهای وابسته به آنها به شدت زیان ببینند و دامنه رکود کرونایی به بخش مسکن نیز کشیده شده است.
ارقام بالا نشان میدهد که تهدید «رکود کرونایی» بسیار جدی است و در مقایسه با بحران بزرگ 1929، میتواند برای اقتصادهای جهان پیامدهای وخیمی به دنبال داشته باشد. الگوی تجارت خارجی، نقش دولت در اقتصاد، رشتهفعالیتهای پیشرو در اقتصاد و موتور محرکه رشد اقتصادی هر کشور از مهمترین عواملی است که میتواند روی شدت این بحران اثر بگذارد و از طرف دیگر، قدرت هماهنگی اقتصادی و اطمینانآفرینی، بنیه تولیدی، درجه تنوع و پیوند بین فعالیتهای اقتصادی درون اقتصاد ملی نیز از عواملی است که میتواند مدت زمان عبور از بحران و بازیابی اقتصاد و بهبود را مشخص کند.
برای این منظور لازم است تا خوشبینانهترین و بدبینانهترین سناریوها ارزیابی و پیشرانهای هر کدام از آنها مشخص شود. در یک تصویر کلی، سه سناریوی بهبودی سریع در اوایل تابستان 99، بازیابی در اواخر تابستان و بازیابی در اواسط پاییز متصور است. احتمال تحقق هر سناریو به شدت اجرای طرحهای قرنطینه یا فاصلهگذاری اجتماعی، مدیریت بحران و کمک به کسبوکارهای آسیبدیده و همکاری تمامی شهروندان در قطع زنجیره انتقال ویروس بستگی دارد.
در صورت بازیابی سریع که با کنترل شدید و جدی انتشار ویروس و موفقیت در برنامه فاصلهگذاری اجتماعی میسر میشود، بازگشت به فعالیت کسبوکارهای نیمهتعطیل تسریع میشود و میزان رکود نیز کمتر خواهد بود. در صورت بازیابی اواسط تابستان، انقباض اقتصادی شدیدتر خواهد بود و در صورت بازیابی از اواسط پاییز، عمیقترین انقباض تجربه خواهد شد.
برای اقتصاد ایران، تحریم بینالمللی و عدم دسترسی به منابع بینالمللی، تهدیدی است که اثر رکود کرونایی را عمیقتر میکند و هزینههای انسانی و اجتماعی بالایی را به دنبال خواهد داشت. شرایط کنونی نشان میدهد که دستکم تا پایان دوره کنونی ریاستجمهوری ترامپ در ایالات متحده و صرفنظر از اینکه پیروز دور بعدی انتخابات چه کسی باشد، احتمال برداشته شدن تحریمها و محدودیتهای بینالمللی مبادلات خارجی برای ایران نزدیک به صفر باشد.
بنابراین، شدنیترین رویکرد، الگوگیری از عامل موفقیت ویروس کرونا در همهگیری جهانی آن است که عبارت است از الگوی سیمرغ. یعنی ویروس کرونا بدون توجه به نژاد، ملیت، طبقه و سایر عوامل، هر فردی را گرفتار میکند و این ویروسها در سراسر جهان یک سیمرغ تشکیل دادهاند. الگوی سیمرغ در مدیریت بحران اقتصادی ناشی از کرونا بدین معناست که در کنار اقدامات مفیدی مانند دادن مهلت به کسبوکارهای متضرر از بحران کرونا، در فضایی آکنده از اطمینان بنگاهها به اقدامات حمایتی لازم، فضایی رقابتی و بدون تبعیض و نبود فساد، بنگاههای تولیدی هر یک از مناطق به صورت زنجیروار به یکدیگر وصل شده و نیازهای یکدیگر را رفع کنند. دولت میتواند با سیاستهای ارشادی و تشویقی، تولید محصولات مهمتر و دارای پیوند عمیقتر با دیگر بخشها را حمایت کند تا محرکی قوی برای خروج از بحران کرونا باشد.
0 Comments