در اقدامی متقابل، دولت ژاپن در 11 مردادماه 98 (2 اوت 2019 میلادی) اعلام کرد بر اساس تصمیم مجلس نمایندگان، کره جنوبی از فهرست شرکای مورد اعتماد (موافقت‌نامه ترجیحی) حذف خواهد شد و این قانون از 28 اوت سال جاری میلادی اجرایی می‌شود. رئیس‌جمهور کره جنوبی نیز در پاسخ به اقدام دولت شینزو آبه اظهار داشته است: «این تصمیمی بی‌پروا است که اوضاع بین دو کشور را بیش‌ازپیش بدتر خواهد کرد و مسئولیت افزایش تنش‌ها با دولت ژاپن است». با توجه به ابعاد این اختلافات، به جرآت می‌توان گفت تنش جدید پس از جنگ تجاری چین و آمریکا، دومین ضربه شدید به تجارت جهانی طی سه سال اخیر است و به‌طور حتم شرایط شمال شرق آسیا و در ادامه نظام بین‌الملل را دچار تحولات جدید خواهد کرد.

بر اساس موافقت‌نامه ترجیحی بین ژاپن و کره جنوبی، تجار کره‌ای قادر بودند با دریافت مجوز بااعتبار 3 ساله، اقلام سیلیکونی شامل قطعات نیمه‌هادی و چیپ‌های الکترونیکی از ژاپن وارد نمایند که با لغو این معافیت‌ها، صادرات ژاپن به کره جنوبی بدون امتیاز ویژه صورت خواهد گرفت و مشکلات زیادی برای شرکت‌های بزرگ کره‌ای مانند ال جی و سامسونگ به وجود خواهد آورد. علی‌رغم اینکه ارزش صادرات این محصولات به کره جنوبی بالغ‌بر 11 میلیارد دلار است که یک‌پنجم کل صادرات ژاپن را تشکیل می‌دهد، سکو، وزیر صنعت ژاپن در این خصوص اعلام کرده است حذف کره جنوبی هیچ‌گونه تأثیری درروند کاری شرکت‌های ژاپنی نمی‌گذارد و مسئولان این شرکت‌ها نیز با این تصمیم موافق هستند.

وزارت صنعت و تجارت ژاپن دلایل این تصمیم را مواردی مانند مدیریت، نظارت و نگهداری نامناسب از مواد اولیه نیمه‌هادی، عدم تطابق سیستم مدیریت تجاری کره جنوبی با استانداردهای ژاپن، عدم وجود قوانین سختگیرانه جهت جلوگیری از خریدوفروش سلاح‌های جنگی و ناکافی بودن مذاکره و تبادل‌نظر بین مقامات دو کشور اعلام نموده است. علاوه بر آن، وزارت صنعت و اقتصاد ژاپن، یکی دیگر از دلایل توجیه اقدام خود را نظرسنجی صورت گرفته از مردم این کشور اعلام کرده است. طبق نتایج این نظرسنجی، 95 درصد از شرکت‌کنندگان، با حذف کره جنوبی از این لیست 27 کشوری موافق بوده‌اند.

درحالی‌که با توجه به تنش‌های پایان‌ناپذیر و موارد اتهامی دولت ترامپ به پکن در خصوص کسری تجاری، دست‌کاری ارزش یوان، عدم رعایت قوانین حقوق مالکیت معنوی و همچنین تلاش چین در دستیابی به فناوری 5G، هیچ تصویر روشنی از آینده روابط اقتصادی بین دو قدرت برتر اقتصادی جهان وجود ندارد، تنش اقتصادی جدید علاوه بر اثرات مخرب بر ساختار تجارت جهانی و ضربه زدن به شرکت‌های چندملیتی، محیط استراتژیک شمال شرق آسیا را نیز دچار پیچیدگی‌های بیشتر خواهد نمود.

در شرایط جدید، با توجه به همکاری اطلاعاتی و امنیتی توکیو و سئول در رصد اقدامات کره شمالی به‌ویژه در موضوع آزمایش موشکی طی سال‌های گذشته، تنش در روابط اقتصادی به روابط سیاسی و امنیتی تسری خواهد یافت. این در حالی است که دولت آمریکا با توجه به سیاست‌های اعمالی ترامپ، نه‌تنها تلاشی برای کاهش تنش بین متحدان اصلی خود ندارد، بلکه درخواست پرداخت هزینه‌های تأمین امنیت را نیز مرتباً تکرار نموده است؛ لذا در شرایط جدید، تنش بین ژاپن و کره جنوبی، فرصتی مهم برای چین و روسیه در افزایش قدرت مانور فراهم می‌کند؛ کما اینکه در اوایل مردادماه 98، با گشت هوایی مشترک چین و روسیه در منطقه دریای ژاپن و دریای شرق چین نشانه‌های این همپوشانی مشاهده شده است.

پس از پایان جنگ جهانی دوم، بر پایه قراردادهای امنیتی دوجانبه فی‌مابین ایالات‌متحده آمریکا با کشورهای حوزه شرق آسیا، ازجمله کره جنوبی، ژاپن، استرالیا، فیلیپین، اندونزی و غیره، نظام امنیتی موسوم به چرخ‌پره‌ای شکل‌گرفته است که همواره از موارد نگرانی دولت‌های چین و روسیه محسوب می‌شود. با توجه به تنش‌های اخیر و به‌نوعی عدم تمایل آمریکا برای پرداخت هزینه‌های حضور فیزیکی جهت تأمین ثبات و امنیت در منطقه، شرایط بسیار مناسبی برای چین به وجود آورده است که با بهره‌برداری مناسب، تفسیر آشکار خود از نظام امنیتی چرخ پره‌ای بر پایه همکاری اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی با محوریت ایده کمربند- راه را تقویت نموده و یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌های امنیتی خود را به فرصت تبدیل کند.

به‌عنوان جمع‌بندی باید اذعان نمود در شرایط اعلام روسیه و چین به‌عنوان مهم‌ترین تهدیدات امنیتی آمریکا در سند امنیت ملی این کشور، گسترش اختلافات تجاری و اقتصادی بین اقتصادهای نئولیبرال فرصت مغتنمی برای روسیه و چین خواهد بود که علی‌رغم اختلاف‌نظرها در برخی موارد و همچنین رقابت تنگاتنگ و مخفی در آسیای مرکزی، با توجه به روابط راهبردی، نفوذ بین‌المللی خود را افزایش داده و قدرت آمریکا در نظام بین‌الملل را به چالش بکشند.

بر این نکته تأکید می‌شود، اولاً شرایط جدید در منطقه شمال شرق آسیا حاکی از آن است که اتحاد میان آمریکا، کره جنوبی و ژاپن دچار خدشه شده و این اختلافات امکان تسری به سایر موضوعات را دارد. ثانیاً ایجاد شکاف میان متحدان آمریکا و افزایش توان رقابتی چین و روسیه با این کشور، فرصت را برای جمهوری اسلامی ایران برای به شکست کشاندن تلاش آمریکا آریمکا برای شکل‌دهی ائتلاف بین‌المللی علیه خود فراهم خواهد کرد.