محمد عبدوهاب در یادداشتی برای اندیشکده استراتفور نوشت: ترکیه با راهاندازی یک پایگاه نظامی جدید در سومالی در تلاش است تا ارتباطاتش را با کشورهای شرق آفریقا توسعه دهد و دسترسیاش به عنوان یک قدرت منطقهای گسترش دهد.
انتظار میرود بزودی(در ماه جاری میلادی) نیروهای ترکیه در پایگاهی در شرق آفریقا که حدود دو سال است در دست ساخت است، مستقر شوند.
ورود نیروهای ترکیه در پایگاهی در شرق آفریقا در فاصله کوتاهی پس از استقرار تعدادی از سربازان این کشور در پایگاهی بزرگتر در قطر صورت میگیرد. در حالی که آنکارا از تاسیسات نظامی در شمال عراق استفاده میکند و از این پایگاه عملیات انجام میدهد، پایگاههای این کشور در قطر و سومالی جزو اولین تاسیسات نظامی است که توسط کشورهای متحد آن میزبانی میشود. بدون تردید تلاش ترکیه برای پیشبرد منافع خود در سراسر منطقه با منافع کشورهای همسویی همچون امارات تقابل پیدا خواهد کرد.
پایگاه ترکیه در موگادیشو برخلاف پایگاه این کشور در قطر عمدتاً برای آموزش نظامی و به ویژه آموزش سربازان سومالی مورد استفاده قرار خواهد گرفت. برنامههای دولت ترکیه شامل بکارگیری و استقرار نیروهای آموزشدهنده ارتش این کشور در پایگاه مذکور است. این نیروها فقط به آموزش دیگر نیروها میپردازند و در عملیات رزمی شرکت نمیکنند. حدود 200 سرباز ارتش ترکیه در کمپ نظامی در سومالی مستقر میشوند تا 10 هزار سرباز ارتش ملی سومالی را آموزش دهند.
مناسبات بلندمدت آنکارا و موگادیشو صرفاً مبتنیبر اقدامات خیرخواهانه ترکیه نخواهد بود. سازمانهای کمککننده ترکیه از جمله بیمارستان این کشور در موگادیشو و فرصتهای تحصیلی – آموزشی برای جوانان سومالی، موقعیت و جایگاه ویژهای به ترکیه در موگادیشو دادهاست. مناسبات ترکیه – سومالی بشدت با منافع اقتصادی موسسات و شرکتهای ترک گره خورده که به دنبال توسعه و مدیریت زیرساختها در سومالی هستند. به عنوان مثال شرکت البیرک ترکیه مدیریت بندر موگادیشو را به عهده دارد و دیگر شرکتهای ترک پیشنهاداتی برای مدیریت بندر کیسمایو در جنوب سومالی ارائه کردهاند.
البته ترکیه تنها کشوری نیست که به دنبال این نوع از مناسبات با سومالی است، بلکه امارات روابط مشابهی با سومالی را دنبال کردهاست. هم ترکیه و هم امارات میدانند که سومالی موقعیت جغرافیایی بسیار مهمی دارد و در کنار خطوط عمده کشتیرانی بینالمللی واقع شدهاست. از این رو، دو کشور یادشده به دنبال فرصتهایی برای ساخت بنادر و دیگر زیرساختارهای حمل و نقلی هستند. این مولفهها و همچنین نیاز دولت سومالی به کمکهای خارجی، این کشور را به هدفی مناسب برای حضور کشورهای خارجی ازجمله امارات تبدیل کردهاست. به عنوان مثال شرکت اماراتی اسکا اِر و لجستیک (SKA Air and Logistics ) مدیریت فرودگاه موگادیشو را بعهده دارد و دیگر شرکتهای اماراتی برای توسعه بندر و فرودگاه شهر کیسمایو در جنوب سومالی با شرکتهایی از دیگر کشورها ازجمله ترکیه رقابت میکنند. امارات در سومالی از ترکیه پیشی گرفتهاست و از سال 2015 دارای تاسیسات آموزش نظامی در موگادیشو بودهاست. نیروهای سومالی که توسط ارتش امارات آموزش دیدهاند مطمئنترین نیروها در ارتش ملی سومالی بشمار میروند و به همین واسطه چند ماه پیش مسئولیت امنیت شهر موگادیشو به این نیرو سپرده شدهاست.
البته رقابت بین ترکیه و امارات محدود به سومالی نمیشود. ترکیه با استقرار 250 نفر از نیروهای ارتش و 30 دستگاه خودرو زرهی و ادوات توپخانهای در قطر توانستهاست در بحران منطقهای که شورای همکاری خلیج فارس را در بر گرفتهاست، نقش ایفا کند. ترکیه برای دستیابی به موقعیت مسلط در منطقه با کشورهای عربی خلیج فارس رقابت دارد. آنکارا با استقرار نیروی نظامی در قطر، از این کشور عربی در جریان تحریم کشورهای عربستان، امارات، مصر و بحرین علیه دوحه حمایت کرده و پشتیبانی اقتصادی قابل توجهی از آن بعمل آوردهاست. اگرچه استقرار نیروهای ترکیه در قطر همچنان در مرحله آغازین قرار دارد، اما برخی از مقامات ترکیه گفتهاند که تعداد نیروهای نظامی این کشور در قطر به سطح 3000 نفر افزایش یافته و جنگنده و کشتی جنگی نیز به این کشور اعزام خواهد شد. اگر این امر محقق شود در آن صورت ترکیه ظرفیت و نیروی رزمی در خلیج فارس بدست خواهد آورد.
بلندپروازیهای امارات
در دیگر سوی عربستان یعنی در منطقه اطراف تنگه بابالمندب، امارات ساخت چندین پایگاه نظامی دائمی در سال گذشته را آغاز کردهاست. درگیری در یمن محرکه مهمی برای در پیش گرفتن رویکرد نظامیگری و اقدامات نظامی توسط امارات بودهاست. به عبارت دیگر جنگ در یمن موجب شده تا امارات از آن به عنوان بهانهای جهت پیشبرد رویکرد نظامیگری خود در منطقه استفاده کند. البته ظرفیت نظامی و نیروی انسانی امارات محدود است و به این دلیل این کشور در بلندمدت بیشتر بر موقعیت ژئوپلتیکی خود متمرکز خواهد بود و نه عملیات نظامی کوتاه مدت.
امارات از یک پایگاه در اریتره به عنوان مرکز لجستیکی برای پشتیبانی از نیروهای زمینی در یمن استفاده میکند. در این پایگاه تعدادی جنگنده وجود دارد و به زودی در کنار پایگاه یادشده، بندری برای پهلوگیری کشتیهای جنگی احداث خواهد شد. امارات همچنین ساخت تاسیسات مشابه در جزیره پریم در تنگه بابالمندب را در دستورکار دارد و طرحهایی برای ایجاد پایگاه در بربره در سومالیلند[1] وجود دارد.
به موازات تلاش امارات و ترکیه برای گسترش ارتباطات نظامی و اقتصادی در سراسر خاورمیانه و شرق آفریقا، رقابت نظامی و اقتصادی میان این دو کشور تشدید خواهد شد.
[1] – نامی است که قبایل پنج استان شمالی سومالی از ۱۹۹۱ به خود داده و از سومالی جدا شدهاند. پایتخت سومالیلند هرجیسا است. هنوز هیچ کشوری سومالیلند را به رسمیت نشناختهاست و در سطح بینالملل تنها به عنوان یک منطقه خودمختار از سومالی شناخته میشود.
0 Comments