داعش مسئولیت حمله با چاقو در روز شنبه نوزدهم ماه اوت در سورگوت را به عهده گرفت. اما چرا مسکو از صحبت کردن درباره این حمله خودداری می کند؟ آرنود دوبین، مدیر مرکز دیده بان فرانسه – روسیه به آن پاسخ می دهد.
حمله به سنت پترزبورگ در روسیه هنوز در خاطرات وجود دارد. بمبی که در سوم آوریل ٢٠١٧ در ایستگاه مترو منفجر شد و ١۴ کشته و ۵٣ مجروح به جای گذاشت. مسئولیت این حمله را القاعده به عهده گرفت و رسانه های روسیه خبر این حمله را منتشر کردند.
روز شنبه نوزدهم اوت، یک مهاجم با چاقو به رهگذران در سورگوت، در سیبری غربی حمله و ٨ نفر را زخمی کرد. چند ساعت بعد داعش مسئولیت این حمله را به عهده گرفت. اما سازمان های روسی تمایلی ندارند این سر نخ تروریستی را مطرح کنند.
به غیر از حملات در مقیاس وسیع که رسانه های بین المللی به آن می پردازند، روسیه تمایلی ندارد چنین حملاتی را حمله بنامد. چرا این کلمه روس ها را نگران می کند؟ آرنود دوبین، مدیر دیده بان فرانسه- روسیه و محقق وابسته به موسسه روابط بین المللی و راهبردی به آن پاسخ می دهد.
مجله نوول ابزرواتور- چرا با وجود ادعای داعش، روسیه حمله سورگوت را به عنوان حمله تلقی نمی کند؟
آرنود دوبین- احتمال دارد درباره مشخصات و انگیزه های مهاجم تردید وجود داشته باشد. وانگهی نوع عملیات-حمله با چاقو- در روسیه نسبتاً جدید است. این بدین معنی است که داعش در قفقاز شمالی بسیار فعال است. باری، مرد جوانی که توسط پلیس در سورگوت کشته شد، اهل داغستان است، جایی که تا کنون داعش حملاتی را در آنجا انجام داده است. بدین ترتیب این فرضیه قوی است اما در این مرحله قطعیت وجود ندارد. در ضمن بررسی تمام سرنخ ها به مقامات امکان می دهد تا عناصر زبان و راهبرد ارتباطات بعدی خود را در نظر بگیرند. زیرا بعید نیست که در این جا در طول چند روز این سرنخ تروریستی مد نظر قرار گیرد و شناسایی شود. بنابراین لزوماً تمایل به کتمان از سوی روسیه مطرح نیست.
چرا این حمله به شیوه بسیار حاشیه ای در رسانه ها و خبرگزاری ها مطرح شد؟
درست است که این حمله در رسانه ها چندان مطرح نشد، در حالی که حملات دیگر مانند منفجر شدن ایرباس روسی بر فراز سینا در سال ٢٠١۵ یا حمله به متروی سنت پترزبورگ در مارس گذشته بازتاب وسیعی داشت. اما با شبکه های اجتماعی این خبر منتشر شد و روس ها از آنچه که در سنت پترزبورگ روی داده بود، اطلاع یافتند؛ اکثر آنها متقاعد شده اند که این کار اسلامگرایان است.
باید یک واقعیت را یادآوری کرد: شفافیت اولویت نخست مقامات روسیه نیست. با توجه به این که حمله خونین جدید نقص دستگاه امنیتی ملی را آشکار ساخت. باری، مشروعیت دولت کنونی و ولادیمیر پوتین به ویژه تا حدودی با توانایی وی در برقراری نظم و ریشه کن کردن تروریسم ایجاد می شود. از سوی دیگر درباره پوشش خبری درگیری در چچن بسیار مورد حمایت قرار گرفت.
بعد جغرافیایی نیز اهمیت دارد. سورگوت سیبری غربی است و با قفقاز بسیار فاصله دارد. پذیرفتن سر نخ تروریستی بدین معنی است که اکنون تهدید اسلامی فراتر از سنگرهای شناخته شده است. به طور کلی این امر چندان هم شگفت انگیز نیست. مدیر سازمان فدرال امنیتی در ماه های اخیر اعلام کرده بود که کانون های داعش در ساخالین در شرق دور از بین رفته اند. این اظهارات به علت رخ ندادن حملات چندان مورد توجه قرار نگرفت.
آیا از نظر روسیه اعتراف به وقوع حمله در خاک این کشور نشانه ضعف است؟
قطعاً اعتراف به شکست یادآوری آسیب پذیری بزرگ است. احتمالاً ناراحتی مقامات روسیه در این ماجرا با نزدیک شدن دو مهلت مهم یعنی انتخابات ریاست جمهوری در ماه مارس ٢٠١٨ و جام جهانی فوتبال در تابستان آینده قابل توجیه است. حملات جدید تاثیر مناسبی برای وجهه ولادیمیر پوتین و روسیه به طور کلی نخواهد داشت.
به درستی تهدیدات تروریستی که روس ها باید با آنها مقابله کنند، کدامند؟
سه عرصه مهم یعنی قفقاز، آسیای میانه (از جمله افغانستان) و خاورمیانه وجود دارد که تهدید تروریستی علیه روسیه را افزایش می دهد. در چچن وضعیت به ظاهر «عادی شده است»: مسکو سرکوب مخالفان و تروریست ها را به رمضان قدیروف، رئیس جمهور چچن واگذار کرده است و او از آزادی عمل کامل در این زمینه و حمایت های بی دریغ مسکو برخوردار است. اما اوضاع متزلزل است: پس از سقوط احتمالی رقه و دیرالزور، بسیاری از جوانانی که به سوریه رفته اند، در صدد بازگشت به کشور هستند. داغستان بی ثبات و در معرض خطر است.
دومین خطر برای روسیه مربوط به حضور احتمالی عناصر تندرو در بین کارگران مهاجر آسیای میانه –قرقیزی ها، ازبک ها و تاجیک ها- در خاک روسیه است. در نهایت داعش به روسیه در خاورمیانه حمله کرده است یا در صدد حمله خواهد بود. مصر و ترکیه، مقصد گردشگران روسی، اهداف نسبتاً آشکاری هستند. زیرا داعش مداخله نظامی روسیه را به شدت محکوم می کند.
زمانی که منافع روسیه از بین برود، واکنش آن چگونه خواهد بود؟
روسیه با توجه به صحنه های مربوط به عملیات پاسخ می دهد. در قفقاز شمالی در قلمرو خود حضور دارد. بعد سرکوب در آن جا بسیار شدید است. در آسیای میانه اندکی متفاوت است؛ توافقنامه های همکاری با کشورهای منطقه مانند ازبکستان و قرقیزستان وجود دارد. مسکو همچنین پایگاه هایی در منطقه دارد. در سوریه، روسیه در برابر داعش از لحاظ نظامی واکنش نشان می دهد. روسیه همکاری نظامی بسیار نزدیکی را با سازمان های اطلاعاتی کشورهای منطقه، به ویژه ایران، عراق، اردن و مصر دارد . در نهایت واکنش های روسیه نسبتاً متعارف است اما با زمینه های مربوطه خود را وفق می دهد.

منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت فرهنگ