به ندرت یک دیپلمات از پشت صحنه های مذاکراتی که هنوز در جریان است، تعریف می کند. این چیزی است که ماریا خدینسکیا – گلینشچوا به تازگی انجام داده است. این دیپلمات ارشد در هیئت دائمی فدراسیون روسیه در سازمان ملل متحد در ژنو، نقش مهمی را در مذاکراتی که هدف آن دست یابی به توافق سیاسی در سوریه است، ایفاء می کند. او که دارای مدرک دکتری در رشته جغرافیای سیاسی و کارشناس زبان عربی است، تا کنون چندین کتاب نگاشته است. در کتاب «حلب، جنگ و دیپلماسی» دیدگاه خود را درباره یکی از جنجالی ترین درگیری سوریه ارائه می دهد.

تریبون دو ژنو – شما در رأس مذاکرات در ژنو بودید. چرا نیاز به نوشتن کتاب را احساس کردید؟
ماریا خدینسکیا – گلینشچوا : برای شهادت دادن. آنچه که در حلب روی داد، موجب جنگ خبری بی سابقه ای شد. تصرف دوباره شهر به عملیات نظامی ارتش سوریه به کمک نیروی هوایی روسیه خلاصه نمی شود. در طول این رویداد، مذاکرات سیاسی بسیار مهمی از سوی روسیه و آمریکا با ترکیه، قطر، عربستان سعودی و ایران انجام شد.

چرا بازپس گیری حلب یک نقطه عطف است؟ توافق به دست آمده با ترکیه و پذیرش ایران برای تخلیه شورشیان از حلب شرقی همچون نقطه آغاز بود. این امر راه را برای روند آستانه و توافق های مهم تر برای بازگرداندن صلح به سوریه گشود. اکنون ایجاد مناطق عاری از خشونت به تقویت تلاش ها در چارچوب گفتگوهای ژنو تحت نظارت سازمان ملل متحد و میانجی گر آن استفان دو میستورا کمک می کند. اما آستانه نشان داد که جامعه بین المللی دچار اختلاف زیادی شده است…
ماریا خدینسکیا – گلینشچوا : نهم سپتامبر ۲۰۱۶ توافق بسیار مهمی وجود داشت. روسیه پذیرفت که شرق حلب تحت کنترل شورشیان بماند، به شرط این که آمریکا جبهه النصره را از آن حذف کند. اما گروه فشار نظامی آمریکا آنچه را که دیپلمات ها توانستند به آن دست یابند، رد کرد. اگر این توافق رعایت شده بود، صفحه جدیدی از تاریخ در روابط بین الملل گشوده شده بود. پس از این شکست، ما چاره ای نداشتیم جز این که به سوی بازیگران منطقه ای که گروه های درگیر در محل را کنترل می کنند، بازگردیم. این چیده مانی است که موثر واقع شد. کشورهایی همچون فرانسه نظریه های عجیبی را پیشنهاد کردند: شکل جدیدی از گروه ۵ بدون ایران.

اما توضیح می دهید چگونه می توان مشکل سوریه را بدون ایران حل کرد؟ احساس می کنیم که نقش آمریکایی ها در پرونده سوریه شما را نگران می کند. آیا ورود دونالد ترامپ اوضاع را تغییر داده است؟
ماریا خدینسکیا – گلینشچوا : در مورد روابط ما با دولت جدید آمریکا خوش بین هستم، زیرا اولویت اصلی دونالد ترامپ مبارزه با داعش و تروریسم است. این یک نقطه مشترک است. اما در مورد شهر دیرالزور برای مثال ما گفتگوی آشکار و موثری با آنها داریم.

و با اروپایی ها چطور؟
ماریا خدینسکیا – گلینشچوا :  ما با نگرش غرب و به ویژه اتحادیه اروپا که نمی خواهد تا زمانی که راه حل سیاسی وجود نداشته باشد، به بازسازی سوریه کمک کند. بازسازی مدارس و بیمارستان ها را رد می کند، زیرا خواستار خروج بشار اسد است، این کاملاً وقیحانه است. اروپا که همواره از حقوق بشر صحبت می کند، به ویژه شگفت آور است. کودکان به مدارس نخواهند رفت فقط برای این که پاریس و لندن بشار اسد را نمی خواهند.

جنگ هیچ گاه شرافتمندانه نیست. آیا روسیه به اشتباهی اذعان کرده است؟ آیا حملاتی وجود نداشت که می توانست از آن اجتناب کند؟  
ماریا خدینسکیا – گلینشچوا : احتمالاً شما به بمباران آخرین بیمارستان حلب اشاره می کنید که چندین بار اعلام شد. تا چه اندازه از آخرین بیمارستان حلب وجود داشت؟ این تبلیغات بود. نیروی هوایی روسیه بسیار حرفه ای است، بمب ها را تصادفی رها نمی کند. تعیین موقعیت ها از قبل انجام شده است

نظام سازمان ملل متحد قادر نیست مانع از جنگ در سوریه شود. اکنون تلاش می کند تا صلح را بازگرداند. این شکست را به چه چیزی نسبت می دهید؟
ماریا خدینسکیا – گلینشچوا : سازمان ملل متحد یک نهاد تمام و کمال نیست. کشورها این سازمان را تشکیل می دهند و اگر این کشورها با یکدیگر توافق نداشته باشند، سازمان ملل متحد نمی تواند به طور موثر عمل کند. استفان دی میستورا به واقع تلاش کرد این مشکل را حل کند. اما درون سازمان ملل متحد همه نقش مثبتی را ایفاء نمی کنند. برخی سازمان های بشردوستانه تبلیغات را جایگزین کرده اند و مسایل را تحریف می کنند.

کدام تبلیغ؟
ماریا خدینسکیا – گلینشچوا : برای مثال به کلاه سفیدها می اندیشم که سازمانی وابسته به القاعده است. عبدالعزیز مغربی، رهبر محلی النصره، شاخه عملیاتی را در شرق حلب تشکیل داد. سازمان ملل متحد و نهادهای وابسته به آن اطلاعاتی را تکرار می کنند که از این سازمان و سازمان های غیردولتی دیگری که در سرزمین هایی فعالیت می کنند که تحت کنترل گروه های مسلح یا سازمان های مشکوک دریافت می کنند، مانند دیده بان حقوق بشر مستقر در لندن است.

آیا سفر اخیر شاه سلمان  به روسیه می تواند به تسریع گفتگوهای ژنو کمک کند؟
ماریا خدینسکیا-گلینشچوا : شاه سلمان وعده داد که گروه ریاض( گروهی از مخالفان اسد که در ریاض مستقر هستند) را حذف کند . تا کنون این گروه فقط گفتگوها را بر هم زده است. برخی از اعضایش از اخوان المسلمین حقوق دریافت می کنند. آنها بازیچه دست هستند. اگر این افراد از امتیاز سوری هایی که می خواهند واقعاً کشور خود را بازسازی کنند، حذف شوند، احتمال دارد اوضاع تغییر کند.

منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی