جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
گزینه دشوار آمریکا در قبال پاکستان
واندا فِلباب براون در تحلیلی که اندیشکده آمریکایی بروکینگز منتشر کرد، نوشت: آمریکا مدتی طولانی است که میگوید از تعهد مداوم پاکستان به ایجاد پناهگاههای امن برای طالبان افغانستان و شاخه فاسد حقانی در پاکستان ناامید شده است. همچنین مدعی است پاکستان کمکهای مستقیم نظامی و اطلاعاتی را برای هر دو گروه فراهم کرده که باعث مرگ سربازان آمریکایی، پرسنل امنیتی افغانستان و غیرنظامیان و همچنین بیثباتی قابل توجه افغانستان شده است.
تلاشهای قبلی آمریکا پس از حملات 11 سپتامبر برای متقاعد کردن پاکستان جهت سرکوب – از طریق مساعدت نظامی و اقتصادی و همچنین اقدامات تنبیهی – ناکام مانده است. بسیاری از سیاستمداران آمریکا خوشحالند که سرانجام شاهد تدبیرهای شدیدتری در اعمال زور از سوی واشنگتن هستند.
اما با وجود شکایتهای آمریکا، تعلیق کمک نظامی و دیگر موارد احتمالیِ تهدیدهای فزاینده آمریکا، بعید است که پاکستان به طور اساسی رفتار خود را تغییر دهد.
منطق پاکستان
پاکستان به مدت طولانی همسایه اثرگذار بر افغانستان بوده و امیدوار است که نفوذ هند را در آنجا محدود نماید و گروههای افراطی را در افغانستان به عنوان دستنشانده تربیت کند. این هدف، بیثباتیِ افغانستان را با فراهم آوردن اطلاعات، سلاح و حمایت از طالبان افغانستان و شبکه حقانی افزایش داده است، اما سالها فشار آمریکا بر اسلامآباد و راولپندی نتوانسته که پاکستان را وادار به تغییر کند.
چرا پاکستان چنین عمل میکند؟ این کشور از یک افغانستان بیثبات که به پناهگاهی امن برای گروههای ستیزهجوی ضد پاکستان و زمین بازی خطرناکی برای قدرتهای خارجی تبدیل شود، میترسد. پاکستان براین باور است که طالبان قدرت قابل توجهی را در افغانستان حفظ خواهد کرد – و شاید حتی قدرت سیاسی رسمی بهدست آورد – و نمیخواهد از آن فاصله بگیرد. هرچه باشد، طالبان تنها متحد پاکستان در میان بازیگران سیاسی افغانستان است.
پاکستان همچنین ازاین نگران است که هدف قرار دادن گروههای ستیزهجوی طرفدار افغانستان، اقدامات تلافیجویانه را در منطقه اصلی پنجاب پاکستان تحریک کند. امتناع طولانی مدت پاکستان برای حمایت کامل ازاین گروهها، محصول عدم کنترل کامل پاکستان بر گروههای ستیزهجویی است که حامیآنها بوده است، هر چند که از پذیرفتن آن بیزار است. چنین افشای ضعف میتواند پرهزینه مانند تقلیل وجهه شکست ناپذیر دستگاه نظامی-اطلاعاتی پاکستان با توجه به تماشاگران متنوع داخلی، از جمله سیاستمداران مخالف، و تشویق بیشتر به سوء رفتار گروههای ستیزهجو باشد. اگرچه چنین افشاگری ممکن است تا حدودی فشار بینالمللی را بر پاکستان کاهش دهد، اما پاکستان را در چانهزنیهای بینالمللی تضعیف خواهد کرد.
پاکستان همچنین از یک دولت قوی و همسو با هند در افغانستان که بالقوه به محاصره پاکستان کمک میکند، وحشت دارد. ترامپ در سخنرانی خود در اوت 2017 در مورد افغانستان، متوسل به استفاده از کارت هند برای تحت فشار قرار دادن پاکستان شد و خواستار تقویت مشارکت هند در افغانستان گردید، هر چند سخنان خود را با حمایت بیشتر از مشارکت اقتصادی هند دراین کشور، تلطیف کرد. بعید است چنین سخنانی رفتار پاکستان را تعدیل بخشد. در عوض، میتواند موجب افزایش بیاعتمادی پاکستان نسبت به مداخله هند در افغانستان، از جمله حمایت از گروههای جداییطلب بلوچی در پاکستان شود. پس از سخنرانی ترامپ، مقامات ارشد آمریکا در صدد کاهش چنین ترسهایی برآمدند، منافع قانونی پاکستان را به رسمیت شناختند و اظهار داشتند که آمریکا خواستار بهبود روابط هند و پاکستان میباشد.
تعلیق کمکهای نظامی به پاکستان و شاید حتی قطع دائمی آن در آینده ، در صورتی که پاکستان رفتار خود را تغییر ندهد، مناسبترین ابزار قهری برای آمریکا بود.
اما جدا از خشم سیاسی که در پاکستانایجاد کرده، دردی را کهایجاد میکند، بسیار محدود است. بخشی از “صندوق حمایت از ائتلاف” که برای توان بخشیدن به پاکستان جهت تعقیب اهداف ضدتروریستی و گروههای ستیزهجو طراحی شده، به دلیل پشتیبانی مداوم پاکستان از گروه حقانی بهحالت تعلیق درآمده است.
کمک نظامیآمریکا به پاکستان بین سالهای 2010 و 2017 به میزان 60 درصد کاهش یافته، بدون آن که تأثیر قابل توجهی بر رفتار پاکستان داشته باشد. علاوه براین، پاکستان میتواند از دیگران کمک بگیرد: روسیه همیشه بهدنبال فرصتهایی است که آمریکا را تحت فشار قرار دهد، گرچه همکاری مستقیم نظامیبا پاکستان خطر فاصله گرفتن از هند را افزایش میدهد – که هزینه قابل توجهی برای روسیه دارد. روسیه دیگر طالبان افغانستان را دشمن اصلی در افغانستان نمیداند. پاکستان همچنین میتواند از متحد دیرینه و پایدار خود یعنی چین، درخواست کمک نظامی کند. گرچه چین نمیخواهد شاهد بیثباتی بیشتر افغانستان باشد، اما مایل نیست اقدامات تنبیهی علیه حمایت پاکستان از گروه حقانی و طالبان افغانستان بهعمل آورد. در آخراین که پاکستان میتواند از کمکهای اعطایی عربستان استقبال کند. بنابراین پاکستان بهراحتی میتواند معتقد باشد که میتواند تنشها را با آمریکا تحمل کند.
آمریکا همچنین میتواند درگیر حملات نظامیفزاینده علیه طالبان و رهبران شبکه حقانی در پاکستان شود، به لقب پاکستان بهعنوان یک شریک استراتژیک غیرناتو پایان دهد، پاکستان را یک دولت حامیتروریسم بنامد و فعالیتهای هند را در افغانستان بیشتر تشویق کند.
اما در قدرت قهرآمیز آمریکا دربرابر پاکستان محدودیت وجود دارد. آمریکا منافع بسیاری در پاکستان دارد: تضمین کنترل پایدار سلاحهای هستهای پاکستان، وادار کردن پاکستان به کنار آمدن با گسترش تسلیحات هستهای تاکتیکی، منصرف کردن پاکستان از فعالیتهای گسترش هستهای، جلوگیری از یک جنگ بزرگ بین پاکستان و هند و ممانعت از حملات تروریستی تحت حمایت پاکستان در هند.
بنابراین، در پاسخ به فشار آمریکا، پاکستان میتواند هر یک ازاین منافع رامورد تهدید قرار دهد. برای مثال، میتواند همکاری در مورد مسائل مربوط بهایمنی هستهای، یا اقدامات اعتماد سازی هستهای پاکستان و هند را متوقف کند، بیثباتی مرزی در پنجاب را تحریک کند و مرز زمینیوهوایی افغانستان و پاکستان را برای تدارکات نظامیآمریکا ببندد.
بنابراین بعید است که حتی فشارهای شدید آمریکا، پاکستان را به قطع کامل حمایت و کنترل شبکه حقانی و طالبان افغانستان تشویق کند، هرچند که میتواند به طور موقت موجب کاهش حمایت ازاین گروهها شود. به احتمال زیاد، پاکستان ادعا خواهد کرد که از گروههای ستیزهجوی و تروریستی در افغانستان حمایت نمیکند و بهطور موقت سطح حمایت خود را کاهش میدهد.
امکان سه سناریو و تا حدودی مرتبط با هم وجود دارد که بهموجب آنها پاکستان میتواند انگیزهای برای کاهش یا قطع حمایت از طالبان و شبکههای حقانی و حتی شروع هدف قرار دادن شبکههای آنها در پاکستان دارد:
روابط پاکستان و هند بهبود یابد؛ دستگاه اطلاعاتی ارتش، قدرت خود را در حکومت پاکستان از دست بدهد و تابع یک رهبری غیرنظامی روشنفکر، توانا و پاسخگو گردد.این بدان معنی است که ارتش پاکستان و سیاستمداران غیرنظامیکشور تحت دگرگونی شدید قرارگیرند؛ و پاکستان منابع سیاسی و فیزیکی را گسترش دهد و بدینوسیله از عهده گروههای تروریستی برآید.
آمریکا تا حدی میتواند با کمک به پاکستان در توسعه راهبردهای ضدتروریستی و متمرکز بر گروههای نگرانکننده منطقهای و جهانی ضد پاکستان، بهانجام آخرین سناریو کمک کند.
اما توانایی آمریکا برای تشویق دو سناریوی اول بسیار محدود است. تلاشهای آمریکا درایجاد روابط نزدیک بین پاکستان و هند و در عین حال خنثی کردن بحرانهای شدید، تاثیر ماندگاری کمی بههمراه داشته است، چرا که هندوستان پیوسته ایفای چنین نقشی از سوی آمریکا را رد کرده و پاکستان هیچگاه انتظارات را برآورده نکرده است.
ظرفیت آمریکا برای ترویج تغییر نظاممند در ترتیبات سیاسی و قدرت در پاکستان بسیار محدود است، هرچند واشنگتن میتواند و باید از توسعه جامعه مدنی، یک طبقه فنسالار و نهادهای اجراکننده قانون، به صورت پایدار و صبورانه حمایت کند. علاوه براین، واشنگتن میتواند با تشویق رشد در منافع جدید اقتصادی در پاکستان که از روابط صلحآمیزتر با هند و افغانستان سود میبرد، حمایت کند. بااین حال، هرگونه تحول مثبت احتمالا دهها سال طول خواهد کشید تا توزیع قدرت داخلی و محاسبات استراتژیک پاکستان را بهطور اساسی تغییر دهد.
0 Comments