جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
کارشناس صهيونيست بررسی کرد
تلاش هستهای عربستان
دکتر جیمز ام. دورسی در گزارشی که مرکز صهیونیستی مطالعات راهبردی بگین سادات منتشر کرد، نوشت: انتقال احتمالی این فنآوری ممکن است رقابت تسلیحاتی جدیدی در خاورمیانه به راه اندازد و توجیهی است برای آنکه چرا پاسخهای عربستان به اقدام دونالد ترامپ در به رسمیت شناختن بیتالمقدس به عنوان پایتخت اسرائیل، خاموش و محدود به اظهاراتی لفظی بود.
تصمیم دونالد ترامپ برای به رسمیت شناختن بیت المقدس به عنوان پایتخت اسرائیل شاید برای سعودیها که انتظار میرفت به عنوان خادم حرمین شریفین نقش برجستهای در حفاظت از جایگاه بیت المقدس که میزبان سومین مکان مقدس اسلام است، ایفا کنند، خیلی چالشبرانگیز بود. عربستان عادل الجبیر، وزیر امور خارجهاش و نه پادشاه، ولیعهد یا هر مقام عالیرتبه دیگری از خانواده حاکم را به نشست کشورهای اسلامی در استانبول فرستاد که بیتالمقدس را به عنوان پایتخت فلسطین به رسمیت شناخته است.
مشکل سعودیها فقط همکاری نزدیک آنها با اسرائیل نیست، بلکه تمایلشان به اشاره علنی به چیزی است که مدتها رابطهای سری بوده است. در همین حال، جایگاه آنها به عنوان نزدیکترین دوست آمریکا در جهان عرب – دوستی که ظاهرا تمایل داشته از طرح آمریکا برای صلح اسرائیل-فلسطین که نتوانسته حداقل درخواستهای فلسطینیها و افکار عمومی جهان عرب را برآورده سازد، حمایت کند – نیز مشکل آنها محسوب میشود.
با وجود انتقاد آمریکا از مداخله نظامی سعودی در یمن، ریاض با حمایت ترامپ از تلاشهای سعودی برای مقابله با نفوذ ایران در باریکهای که از آسیا تا سواحل اقیانوس اطلس در آفریقا کشیده شده، از حفظ روابط نزدیکش با واشنگتن نفع زیادی میبرد. در حالی که ریاض با اعلامیه ترامپ در خصوص بیتالمقدس در موقعیت دشواری قرار گرفته، اما محکومیت بینالمللی این اقدام باعث افزایش یافتن اهرم های سعودی شده است.
حمایت ترامپ از عربستان و رویکرد معامله گرایانهاش در قبال سیاست خارجی که هدفش پیشبرد منافع تجاری آمریکا است، وعده میدهد که توازن قدرت نظامی خاورمیانه را به نفع عربستان حفظ کند.
در آخرین اقدام رییس جمهور آمریکا، دولت ترامپ، دادن مجوز غنیسازی اورانیوم به عربستان را به عنوان بخشی از یک معامله بررسی میکند که اطمینان میدهد تلاشهای وستینگهاوس الکتریک و دیگر شرکتهای آمریکایی برای ساخت راکتورهای هستهای در عربستان موفقیتآمیز خواهد بود. اکراه پیشین آمریکا به حمایت از غنیسازی و بازفراوری اورانیوم در عربستان باعث میشود که تامینکنندگان فنآوری هستهای آمریکا در وضعیت نامساعدی قرار گیرند.
عربستان در سال 2008 با آمریکا توافق کرد که غنی سازی و بازفرآوری را دنبال نکند، اما از آن زمان به بعد از آن وعده عقب نشینی کرده است. مکس برگمان، دستیار ویژه سابق معاون وزیر امور خارجه در امور کنترل تسلیحات و امنیت بین الملل در این باره گفت: آنها متعهد نمیشوند و این یک مانع است.
کریستوفر فورد، مدیر عالی رتبه تسلیحات کشتار جمعی و منع اشاعه در شورای امنیت ملی آمریکا در جلسه شهادت در برابر کنگره در ماه نوامبر 2017 از متعهد کردن دولت ترامپ به محدودیتهای آمریکا خودداری کرد. فورد گفت: این محدودیتها «یک الزام حقوقی نیست، یک نتیجه مطلوب است». وی افزود که در توافق بین المللی سال 2015 با ایران که برنامه هستهای جمهوری اسلامی را حداقل برای مدت یک دهه به شدت محدود کرد، اصرار بر محدود کردن قابلیتهای غنیسازی دیگر کشورها را برای آمریکا دشوارتر ساخت.
عربستان قصد دارد 16 راکتور هستهای با هزینه تقریبی 100 میلیارد دلار را تا سال 2030 بسازد. این کشور برق هستهای را راهی برای آزاد ساختن میزان بیشتری نفت برای صادرات در این کشور که مصرف داخلی آن به شدت افزایش یافته و نیز راهی برای متنوعسازی اقتصادش میداند. عربستان همچنین اقدامات ریاض برای اطمینان یافتن از برابری با ایران در زمینه توان غنیسازی اورانیوم و تلاش برای تبدیل شدن به قدرت حاکم خاورمیانه در بلندمدت را افزایش خواهد داد.
ریاض از ذخائر بزرگ اورانیوم برخوردار است. این کشور که مقدمات برگزاری مناقصههایی برای برنامه هستهایاش را فراهم میکند در ماه اکتبر از آمریکا، فرانسه، کره جنوبی، روسیه و چین اطلاعات مقدماتی را خواستار شد. در سالهای اخیر، عربستان تعدادی یادداشت تفاهم را نه تنها با آمریکا بلکه با چین، فرانسه، پاکستان، روسیه ، کره جنوبی و آرژانتین منعقد کرده است.
تمایل ظاهری ترامپ به رفع محدودیتهای آمریکا در راستای وعده انتخاباتی او برای احیا و جان بخشیدن به صنعت هستهای آمریکا و رقابت با روسیه و چین است. توافقهای عربستان برای وستینگهاوس، از پیشگامان فنآوری هستهای که از تخصصش در بیش از نیمی از نیروگاههای برق هستهای دنیا استفاده میشود، امری بسیار مهم است. وستینگهاوس در ماه مارس 2017 به دلیل تاخیرهایی در دو پروژه آمریکا اعلام ورشکستگی کرد.
یک توافق که بتواند محدودیتهای آمریکا را در ازای دستیابی به فن آوری آمریکایی رفع کند، میتواند عربستان را در دام مبارزات سیاسی داخلی تلختری که در واشنگتن در خصوص مداخله نسبت داده شده به روسیه در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا مطرح است، گرفتار کند. مایکل فلین، دستیار جنجالی ترامپ در کمپین انتخاباتی که مشاور امنیت ملی او برای دورهای کوتاه بود، در صدد بود به عنوان بخشی از تلاش هایش برای ارتقای منافع هستهای روسیه در خاورمیانه، اسرائیل را به پذیرش برنامه هستهای عربستان متقاعد کند.
این تمایل ترامپ در پس زمینه تردیدها در خصوص آمادگی او برای حفظ پایبندی آمریکا به توافق 2015 با ایران میتواند به وقوع رقابت تسلیحاتی در خاورمیانه وشمال آفریقا منجر شود. ترامپ اخیرا از تایید پایبندی ایران به این توافق در کنگره خودداری کرد.
رفع محدودیتها در خصوص غنیسازی عربستان نه تنها میتواند به رقابت سعودی – ایران در منطقه دامن زند، بلکه دیگر دریافتکنندگان فنآوری هستهای آمریکا را به تقاضای داشتن حقوقی مشابه ترغیب میکند. امارات و مصر در توافقهای هستهای با شرکتهای آمریکایی محدودیت هایی را در خصوص غنی سازی مادامی پذیرفته اند که آن محدودیتها بر تمامی کشورهای خاورمیانه اعمال شود.
از مدتها قبل این گمان مطرح بود که عربستان میخواهد اطمینان داشته باشد از توان توسعه قابلیت هستهای نظامی در صورتی که به آن نیاز داشته باشد، برخوردار است. همکاری عربستان با پاکستان به مدت چند دهه منبع فرضیههایی درباره جاهطلبی ریاض بوده است.
حسین حقانی، سفیر پیشین پاکستان در آمریکا گفته است که روابط نزدیک عربستان با نیروی نظامی و اطلاعاتی پاکستان در دوران جهاد علیه اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان در دهه 80 میلادی امکان دسترسی عربستان به قابلیتهای هستهای این کشور را فراهم کرد.
حقانی در یک مصاحبه گفت: در دهه 80 سفیر عربستان مهمان همیشگی عبدالقدیر خان بود.
همچنین فیروز حسن خان، ژنرال بازنشسته پاکستانی و نویسنده تاریخ نیمه رسمی برنامه هستهای پاکستان در خصوص علاقه عربستان به این موضوع تردیدی ندارد. او در مصاحبه دیگری گفت: «عربستان حمایت مالی سخاوتمندانهای به پاکستان ارائه کرد که برنامه هستهای این کشور را به ویژه وقتی کشور در تحریم به سر میبرد، قادر به ادامه ساخت.» حسن خان به تحریمهای آمریکا در سال 1998 اشاره داشت که به دلیل توسعه قابلیت تسلیحات هستهای در پاکستان بر این کشور اعمال شد. او خاطر نشان کرد که پاکستان در زمان بحران اقتصادی با کمک عربستان قادر شد «هزینههای بالای فن آوریهای گران قیمت را پرداخت کند».
موسسه علوم و امنیت بین الملل در واشنگتن (ISIS) سال گذشته در گزارشی اعلام کرد که از مدرکی سرپوش برداشته دال بر این که «همکاری (آتی پاکستان) شامل تامین سلاح یا تسلیحات هستهای عربستان توسط پاکستان نخواهد بود، با این حال ممکن است پاکستان در مسیرهای مهم دیگری نظیر تامین تجهیزات، مواد و دانش حساس به کار رفته در غنی سازی یا بازفرآوری کمک کند.»
در این گزارش آمده است که مشخص نیست آیا «امکان همکاری پاکستان و عربستان در فنآوریهای حساس پاکستان وجود دارد یا خیر. در یک مورد استثنایی ممکن است عربستان تامین مالی یک تاسیسات غنی سازی اورانیوم حفاظت نشده در پاکستان را برای استفاده در آینده چه به صورت یک برنامه نظامی یا غیر نظامی را به عهده داشته باشد یا به عهده بگیرد.»
این گزارش این طور نتیجه میگیرد که توافق هستهای با ایران (برجام) «تمایل عربستان به قابلیتهای تسلیحات هستهای و حتی تسلیحات هستهای را از بین نبرده است… دلیل اندکی برای تردید در این باره وجود دارد که عربستان به شکلی جدیتر به دنبال قابلیتهای تسلیحات هستهای است.»
این گزارش پیشبینی میکند که عربستان در حال حاضر به جای کار کردن روی یک برنامه مخفیانه بر تقویت زیرساخت هستهای غیرنظامی و نیز مهندسی هستهای و نیروی کار علمی متمرکز میشود. این کار به این کشور اجازه میدهد فرماندهی همه وجوه چرخه سوخت هستهای را در زمانی در آینده به دست گیرد.
0 Comments