محتوای توافق
بر اساس توافق صلح که در ۶ بند و دو ضمیمه تنظیم شد، رژیم صهیونیستی متعهد به پرداخت ۲۰ میلیون دلار به خانواده های قربانیان کشتی مرمره پس از یک ماه از امضای توافقنامه شده است و در مقابل ترکیه ملزم به لغو پیگردها و دادخواست های قضایی علیه مسئولان و افسران ارتش اسرائیل و سربازان متعرض به کشتی مرمره و تصویب قانونی در پارلمان ترکیه در این خصوص شده است. هم چنین دو طرف درباره تبادل سفرا و عادی سازی روابط دیپلملتیک توافق نمودند.
اما این توافق موفق به تحقق درخواست ترکیه مبنی بر لغو محاصره نوار غزه نشد، اگرچه این توافق باعث کاهش حلقه محاصره و فراهم نمودن زمینه برای ترکیه برای ارائه کمک و صادرات کالاها به نواز غزه از طریق بندر اسرائیلی اشدود شد.
هم چنین این توافق به ترکیه اجازه داد، چندین طرح را در نوار غزه اجرایی نماید و در صورتی که این طرح ها عملی شود، دامنه محاصره نوار غزه را کمتر خواهد نمود و شرایط و سطح زندگی فلسطینی ها را بهبود خواهد بخشید.
این طرح ها شامل ساخت نیروگاه تولید برق با همکاری آلمان، ایستگاه تصفیه آب دریا، ساخت مسجد، تعمیر و بازسازی منازل و مساجد آسیب دیده از تجاوز اخیر اسرائیل به نوار غزه و بازسازی آن، ارایه طرح های مسکونی، وارد کردن پول به نوار غزه از طریق بانک های فعال در آنجا، اجرای بسیاری از پروژه های اقتصادی ترکیه در نوار غزه و کرانه باختری از جمله تأسیس منطقه صنعتی در جنین میباشد.
اما دو ضمیمه توافق در اصل بخشی از مذاکرات میان دو طرف نبوده است و اسرائیل این دو ضمیمه را در دوره اخیر مذاکرات در توافق وارد نمود.
ضمیمه اول به فعالیت جنبش حماس در ترکیه پرداخته و ترکیه ملزم شده در زمان انجام فعالیت سیاسی و دیپلماتیک جنبش حماس در ترکیه، این جنبش را از هرگونه برنامه ریزی و یا انجام فعالیت نظامی علیه اسرائیل از سرزمین های ترکیه منع نماید.
ضمیمه دوم به موضوع جسد دو سرباز اسرائیلی که در جنگ اخیر اسرائیل علیه نوار غزه کشته شدند و در آنجا باقی ماندند، و نیز به موضوع دو گمشده غیرنظامی اسیر نزد جنبش حماس پرداخت. ترکیه وعده داده که تمام تلاش خود را نزد جنبش حماس برای ایجاد راه حلی برای این مسأله به کارگیرد.
تأثیرآشتی ترکیه و رژیم صهیونیستی بر روابط ناتو با این رژیم
در خصوص تأثیر آشتی ترکیه و رژیم صهیونیستی بر روابط ناتو با این رژیم باید گفت طبق توافق اخیر، دو طرف توافق کردند که ترکیه به مخالفت با همکاری میان ناتو و اسرائیل پایان دهد. در این باره باید یادآور شد که ترکیه در پی تعرض اسرائیل به کشتی مرمره با هرگونه همکاری میان ناتو و اسرائیل مخالفت نموده بود و در نتیجه این وتوی ترکیه مانع همکاری در زمینه های نظامی زیادی شده بود، چرا که بر اساس آییننامه داخلی پیمان ناتو، همکاری ناتو با هر غیرعضو به موافقت تمامی اعضای ناتو نیاز دارد. بر این اساس مشارکت اسرائیل در مانورهای نظامی و بسیاری از طرح های مشترک میان اسرائیل و ناتو به حال تعلیق درآمده بود.
تأثیر توافق بر روابط دو جانبه
رژیم صهیونیستی در مذاکرات خود با ترکیه بر این خواسته خود تأکید نمود که توافق میان دو طرف تنها به عادی سازی روابط در زمینه های رسمی محدود نشود و این رژیم درخواست نمود، این توافق باعث گسترش تمامی روابط میان دو طرف در زمینه های مختلف شود. این در حالی است که تحلیلگران بر این باورند که این روابط به سطح دهه پیش از رسیدن حزب عدالت و توسعه به قدرت در ترکیه که در آن زمان روابط قوی و برجسته ای میان دو طرف در زمینه های مختلف و به ویژه در زمینه های نظامی و امنیتی و نیز روابط اقتصادی و تجاری وجود داشت، نخواهد رسید.
بر این اساس در دوره کنونی انتظار نمی رود که عادی سازی روابط میان دو طرف باعث به وجود آمدن روابط گرم میان نهاد نظامی امنیتی ترکیه و همتای اسرائیلی آن همانند گذشته شود، چرا که نهاد نظامی و امنیتی ترکیه در دهه اخیر شاهد تغییراتی در رهبران و اولویت های آن بوده و با سیاست های دولت ترکیه هماهنگ تر شده است. بر این اساس بعید به نظر می رسد که ترکیه اقدام به خرید برخی از سلاحهای پیشرفته همچون هواپیماهای بدون سرنشین از اسرائیل نماید و اگر به چنین اقدامی دست بزند، به احتمال زیاد در هنگام خرید این سلاح ها شرط خواهد نمود که به فناوری و دانش مربوط به ساخت این هواپیماها در جهت پیشبرد صنعت نظامی خود دست یابد و این مسأله ای است که اسرائیل با محافظه کاری با آن برخورد خواهد نمود و این امر موانعی را در برابر امضای چنین قراردادهایی ایجاد خواهد کرد.
این در حالی است که انتظار می رود این توافق روابط اقتصادی و تجاری میان دو طرف را تا حد زیادی تقویت نماید.
در خصوص همکاری درباره صادرات گاز رژیم صهیونیستی به ترکیه، رژیم صهیونیستی ترکیه را بازار مهمی برای صادرات گاز خود به شمار می آورد و علاوه بر نیاز بلندمدت ترکیه به گاز، این کشور می تواند گذرگاهی برای صادرات گاز اسرائیل به اروپا باشد.
نتیجه گیری
توافق آشتی میان ترکیه و رژیم صهیونیستی زمینه های جدیدی برای روابط میان دو طرف به وجود خواهد آورد، اما سطح روابط دو طرف را به میزان دوره پیش از رسیدن حزب عدالت و توسعه به قدرت ارتقا نخواهد داد.
پیش بینی می شود که روابط میان دو طرف در موضوعات مربوط به منافع مشترک و به ویژه روابط اقتصادی و تجاری بهبود یابد.
پیشرفت روابط میان ترکیه و رژیم صهیونیستی بر دیدگاه هر یک به نقش و جایگاه خود در منطقه و مجموعه های از متغیرها و مسائل مورد اختلاف از جمله ادامه محاصره نوار غزه، سیاست خصمانه اسرائیل علیه مردم فلسطین به ویژه مسجد الاقصی، ادامه ساخت شهرک های یهودی نشین، روابط اسرائیل با کردها در شمال عراق، سوریه و ترکیه ، موضع اسرائیل در قبال قبرس و اختلاف درباره آینده سوریه (اسرائیل به دنبال تقسیم و تضعیف سوریه و مخالفت ترکیه با این مسأله) منوط است.
علاوه بر این توافق صلح میان ترکیه و رژیم صهیونیستی با سیاست این رژیم در برابر نوار غزه و جنبش حماس در تعارض است، چرا که از یک سو این توافق به ترکیه نقش بزرگی در تقویت زیرساخت و اقتصاد در نوار غزه و بالا بردن سطح زندگی مردم در آن داده است و از سوی دیگر رژیم صهیونیستی به محاصره نوار غزه ادامه می دهد.
0 Comments