کشته شدن سفیر پوتین چه معنا و عواقبی دارد؟
سفیر روسیه در حمله ای در آنکارا هدف چنیدن گلوله قرار گرفت. آیا این اقدام شکافی بین مسکو و آنکارا ایجاد می کند؟ به پرسش ها در این باره پاسخ داده می شود.
قتل آندری کارلوف، سفیر روسیه در آنکارا، می تواند به شدت بر جنگ در سوریه تاثیر بگذارد. موقعیت ترکیه در این درگیری نزد همسایگان جنوبی آن تضعیف خواهد شد، در حالی که روسیه به احتمال زیاد بر حمایت بیشتر از سوی آنکارا اصرار خواهد کرد.
چه اتفاقی افتاد؟
هنگامی که یک مرد جوان با صورت سه تیغه اصلاح کرده و کت و شلوار سیاه مرتب در روز دوشنبه وارد مرکز هنرهای معاصر در آنکارا، پایتخت ترکیه شد و خود را به عنوان یک افسر پلیس معرفی کرد، هیچ کس به وی مشکوک نشد. این جوان ٢٢ ساله واقعا یک مامور پلیس بود. اما او برای محافظت از مردم به آنجا نیامده بود، بلکه به منظور ارتکاب قتل به این مکان آمده بود.
قرار بود آندری کارلوف، سفیر روسیه از این مرکز بازدید کند، به همین علت ماموران پلیس حاضر در محل بر این گمان بودند که همکار جوان آنها که بعدها به عنوان مراد (مرت) آلتین تاش شناسایی شد، یک محافظ شخصی بوده است. هنگامی که کارلوف وارد این محل شده و سخنرانی خود به مناسبت افتتاحیه نمایشگاه را آغاز کرد آلتین تاش اسلحه خود را بیرون آورد و چندین بار از پشت به سفیر شلیک کرد.
آلتین تاش فریاد می زد: ” الله اکبر “، در حالی که کارلوف بی حرکت بر روی زمین افتاده بود و مهمانان نمایشگاه با وحشت از گالری فرار می کردند. یک دوربین تلویزیون که قرار بود سخنرانی سفیر را ضبط کند، از این صحنه وحشتناک فیلم گرفت. مرد جوان به زبان ترکی می گفت: “حلب را به یاد داشته باشید، سوریه را فراموش نکنید. تا زمانی که شهرهای ما امن نیستند، شما نیز در امینت نخواهید بود.”
آیا پلیس شکست خورده است؟
او اسلحه را در دست راست خود نگه داشته و انگشت سبابه دست چپ را بالا آورده بود – نشانه ای که مخصوص به اسلام گرایان افراطی است. این مرد مسلح گفت: “شما فقط خواهید توانست جسد مرا از این محل بیرون بیاورید.” کمی بعد آلتین تاش به دست یک پلیس وظیفه به ضرب گلوله کشته شد. فقط یک عکس از جسد خونین وی وجود دارد. کارلوف که هدف هشت گلوله قرار گرفته بود، در بیمارستان درگذشت.
حتی در حالی که پزشکان به تلاش بیهوده خود برای نجات جان این دیپلمات مشغول بودند، گمانه زنی ها در مورد چگونگی وقوع چنین حمله ای آغاز شده بود. آلتین تاش یک مقام رسمی از واحد پلیس های تخصصی آنکارا بود و به همین علت ظاهرا توانست بدون هیچ مانعی به سفیر نزدیک شود. رسانه های ترکیه گزارش دادند آلتین تاش حتی نیازی به ارائه مدارک شناسایی خود نداشت.
با این حال مقامات مسئول باید آگاه می بودند که دیپلمات های روسی در ترکیه در حال حاضر به شدت آسیب پذیر و در معرض خطر هستند. از روزها پیش تظاهراتی علیه نماینده روسیه در این کشور برای اعتراض به سیاست های مسکو در سوریه برگزار می شد. رئیس جمهور ولادیمیر پوتین از مهم ترین حامیان بشار اسد، رئیس دولت سوریه بوده و از سال گذشته از نیروی هوایی خود برای حمله به مواضع شورشیان در سوریه و – به گفته ناظران – اهداف غیر نظامی استفاده می کند.
این ترور چه تاثیری بر موضع آنکارا در رابطه با درگیری های سوریه خواهد داشت؟
از دید دولت ترکیه این حمله در زمان بسیار حساسی رخ داده است. سیاستمداران ترکیه، روسیه و ایران می خواهند جلسه ای مشترک برگزار کنند تا در مورد سوریه صحبت کنند. پس از ماه ها بحران که در نتیجه حمله به جت جنگنده روسیه توسط نیروی هوایی ترکیه در مرز سوریه در سال گذشته ایجاد شده بود، روابط ترکیه و روسیه به تازگی در حال بهبود بود.
با وجود مواضع مخالف و گاه متناقض در درگیری های سوریه، آنکارا و مسکو در حال حاضر بار دیگر با یکدیگر همکاری دارند. بر اساس برخی گزارش های تأیید نشده، دولت روسیه مداخله نظامی ترکیه در سوریه طی ماه اوت را بدون مخالفت چندانی پذیرفت، در حالی که رجب طیب اردوغان نیز از انتقاد درباره اقدامات روسیه در حلب خودداری کرد. اردوغان همکاری نزدیک تر با روسیه را به عنوان جایگزینی برای تلاش های ترکیه به منظور پیوستن به اتحادیه اروپا ارائه کرده است. روسیه تامین کننده اصلی گاز طبیعی برای ترکیه است که از این منبع محروم می باشد.
اردوغان چگونه با این وضعیت دشوار برخورد خواهد کرد؟
به همین علت برخی از حامیان اردوغان مسئولیت مرگ سفیر را بلافاصله به گردن جنبش فتح الله گولن انداختند، واعظ اسلامی که اردوغان وی را عامل اصلی کودتا ژوئیه می داند. ملیح گویچک، از نزدیکان و طرفداران اردوغان و شهردار آنکارا، در توییتر خود نوشت قاتلان این دیپلمات همان افرادی هستند که سال گذشته به سمت هواپیمای روسی شلیک کرده بودند. شعارهای آلتین تاش در مورد روسیه و سوریه صرفا به منظور ایجاد سردرگمی و منحرف کردن توجه ها بود. در حقیقت، هدف اصلی، اخلال در روابط ترکیه و روسیه بوده است.
حتی رسانه های طرفدار دولت در ترکیه نیز به این قتل از همین زاویه می نگرند. اندکی پس از این حمله خبرگزاری دولتی آناتولی گزارش داد که سیاستمداران روسی اطمینان داده اند این اقدام خشونت آمیز بر روابط دو جانبه تاثیر نخواهد گذاشت. ابراهیم قره گل، سردبیر روزنامه “ینی شفق” وابسته به اردوغان از یافتن آثار و ردپای پیروان گولن و سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (CIA) خبر داد.
واکنش روسیه چه خواهد بود؟
اما احتمالا برای اردوغان که همان شب با همتای روسی خود پوتین تماس گرفت، توضیح دادن به مخاطب خود در مسکو درباره این وضعیت چندان آسان نخواهد بود. روسیه حداقل خواستار امنیت بیشتری برای دیپلمات ها و نماینده های خود در ترکیه و احتمالا امتیازات سیاسی خواهد شد.
امکان دارد موضوع حمایت ترکیه از گروه های شورشی سنی در سوریه نیز که از دیدگاه پوتین و اسد تروریست قلمداد می شوند، به میان آید. منتقدان اردوغان همانند عبدالله بزقورد، روزنامه نگار ترک که هم اکنون در تبعید به سر می برد، از مدت ها پیش اعلام کرده اند که آنکارا گروه های تندرو اسلام گرا را تقریبا به حال خود گذاشته است. بزقورد در توییتر خود نوشت سلیمان سویلو، وزیر کشور فعلی ترکیه حتی با یک نماینده از گروه رادیکال جبهه النصره عکس یادگاری انداخته بود.
آیا سیاست ترکیه در قبال سوریه اکنون تغییر خواهد کرد؟
هدف اردوغان مبنی بر ایجاد جای پایی برای ترکیه به عنوان یک بازیگر مستقل در درگیری های سوریه، پس از این قتل حتی سخت تر از گذشته نیز خواهد بود: آنکارا باید با در نظر گرفتن روابط خود با مسکو و واردات گاز روسیه، از هر آنچه که ممکن است موجب نارضایتی روسیه شود خودداری کند. پیشروی بیشتر نیروهای ارتش ترکیه و شورشیان متحد سوریه در شمال سوریه ممکن است به یک مسئله سیاسی بین آنکارا و مسکو تبدیل گردد.
به لحاظ سیاست داخلی، دولت اردوغان به احتمال زیاد با این پرسش روبرو خواهد شد که پس از شلیک به سوی جنگنده های روسیه، آیا عمدا تا اندازه ای به احساسات ضد روسی دامن زده که دیگر امکان کنار گذاشتن آنها وجود نداشته باشد. در ماه های بعد از این حادثه، دخالت روسیه در سوریه از سوی دولت و رسانه های وابسته به اردوغان به عنوان همدستی در قتل عام (مردم سوریه) جلوه داده شده بود.
این حمله جدید چه تاثیری بر وضعیت ترکیه خواهد داشت؟
علاوه بر این، ترکیه که طی ده روز گذشته دو انفجار خودروهای بمب گذاری با مجموع نزدیک به ۶٠ قربانی را تجربه کرده، بیش از پیش شبیه کشوری شده که در حال غرق شدن در گرداب خشونت است. افراط گرایان با وجود وضعیت اضطراری موجود در نتیجه کودتا مرتکب حملات خونین می شوند. دولت از دشمنان داخلی و خارجی صحبت می کند، اما همچنان قادر نیست این خشونت ها را متوقف کند. مناقشه سوریه اغلب به عنوان یک محرک بالقوه برای آتش گرفتن تمام منطقه خاورمیانه توصیف می شود – شعله های آن سرانجام به آنکارا رسید.
قتل سفیر کارلوف بعد جدیدی از این دایره خشونت را نمایان کرده است. تا کنون، حملات تروریستی به دست اسلام گرایان افراطی و کردها علیه نیروهای امنیتی یا گردشگران در ترکیه انجام می شد. در حال حاضر دیگر حتی دیپلمات های خارجی نیز در امان نیستند. آمریکا چندی پیش تمام اعضای خانواده های کارکنان کنسولگری خود در استانبول را از ترکیه خارج کرد.

منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی