احتمال دارد رقه که پایگاه اصلی گروه شبه نظامی دولت اسلامی به شمار می رود، به زودی سقوط کند. ممکن است ١۶٠ هزار نفر در بین دو جبهه و همچنین مناقشه بین متحدان آمریکا و روسیه گرفتار شوند.
جنگجویان کرد یگان های مدافع خلق و شبه نظامیان عرب متحد با آنان، روز دوشنبه به پای دیوارهای شهر باستانی رقه رسیدند. ابوجعفر منصور، دومین خلیفه عباسی و بنیانگذار بغداد، در سال ٧٧٢ میلادی این دیوارها را تقویت و مستحکم کرده بود. او می خواست این شهر را به دومین پایتخت سلطنت خود تبدیل کند. اگرچه جهادی های دولت اسلامی (IS) فقط توانستند به فاصله ٣٠ کیلومتری بغداد برسند، اما موفق شدند رقه را در ژانویه ٢٠١۴ تصرف کنند. در اوایل سپتامبر ٢٠١٣، آنها شورشیان میانه رو از جمله ارتش آزاد سوریه را از این شهر بیرون راندند. بدین ترتیب، این شهر که در سوریه امروزی اهمیت چندانی ندارد، در دره بسیار غنی و سرسبز ساحل رود فرات به پایتخت خلافت تروریستی ابوبکر بغدادی تبدیل شد، خلافتی که شش ماه بعدتر در مسجد نوری شهر باستانی موصل در عراق علنا اعلام گردید.
امروزه در میان دیوارهای شهر رقه، ساختمان های تجاری بتنی و چند طبقه ای که مقر ستاد و بوروکراسی داعش در آن قرار دارند، دیده می شوند. تخمین زده می شود بین ٢۵٠٠ تا ۵ هزار مبارز دولت اسلامی در اینجا حضور داشته باشند. سازمان های اطلاعاتی غربی وقوع جنگ داخلی شهری سختی مشابه وقایع غرب موصل را پیش بینی می کنند. بنا به آمار سازمان ملل متحد، ١۶٠ هزار غیرنظامی در رقه گرفتار هستند. آنها بیش از پیش قربانی حملات هوایی که روز به روز شدیدتر می شوند، می باشند. اخیرا ادعاهایی مبنی بر استفاده آمریکا از سلاح های مجهز به فسفر سفید برای حمله به این شهر مطرح شده است. بر اساس قوانین بین المللی می توان از این ماده برای روشن کردن میدان جنگ و ایجاد مه استفاده کرد، اما نه در مناطق مسکونی. در چنین مکان هایی فسفر به مانند یک بمب آتش زا عمل کرده و می تواند به آسیب های جدی منجر شود.
هنگامی که دولت اسلامی رقه و موصل را از دست بدهد، “خلافت” نابود خواهد شد
شبه نظامیان سوری تحت حمایت سربازان آمریکا به نام نیروهای دموکراتیک سوریه (SDF)، از ماه ها پیش شهر رقه را محاصره کرده اند. آنها بخش شمالی تقویت شده شهر را دور زده و از سمت غرب و شرق وارد شهر شدند. در اوایل ماه ژوئن این حمله به طور رسمی آغاز شد – اقدامی که باعث نارضایتی ترکیه بود، زیرا این کشور با مشارکت یگان های مدافع خلق مخالف است. آنکارا این گروه را به عنوان زیرشاخه ای از پ ک ک و در نتیجه به عنوان یک سازمان تروریستی می داند. اگر رقه و سپس موصل نیز سقوط کند ، خلافت دو پایگاه بسیار مهم خود را از دست خواهد داد. در آن صورت، دیگر پایان کار این نهاد شبه دولتی به سر خواهد آمد ، حتی اگر در عراق و سوریه هنوز هم مناطقی باشند که تحت کنترل مبارزان داعش قرار دارند.
نمونه بارز چنین مناطقی در سوریه، در درجه اول دره فرات در جنوب شرقی شهر رقه است. در دیر الزور، داعش بیش از ٢٠٠ هزار غیرنظامی را در یک منطقه تحت کنترل دولت محاصره کرده است. اما بنا به گزارش سرویس های اطلاعاتی غربی، رهبران مهم داعش از رقه خارج شده و به همراه ۵ هزار تا ٨ هزار مبارز به منطقه ای میان المیادین و ابوکمال رفته اند؛ آنها هسته اصلی گروه داعش در نظر گرفته می شوند. آنها از طریق مسیرهای قاچاقچیان قدیمی در بیابان ها با نیروهای خود در آن سوی مرز و در استان عراقی انبار مرتبط هستند.
در دره فرات و اطراف دیر التمر، مرکز شهری در جنوب شرقی سوریه، نبرد بعدی در آستانه آغاز قرار دارد. این نبرد نه تنها در روند مبارزه با داعش بسیار مهم خواهد بود، بلکه به احتمال زیاد تاثیر فراوانی بر آینده سوریه و ادامه جنگ داخلی خواهد داشت. احتمال دارد در این مکان به زودی شورشیان و واحدهای شبه نظامی تحت حمایت آمریکایی ها و انگلیسی ها با سربازان رژیم بشار اسد و همچنین سپاه پاسداران ایران، نیروهای روسی و حزب الله برخورد و درگیر شوند. در حال حاضر دو طرف در حال رقابت بر سر مناطق تحت تسلط داعش هستند – اولین درگیری های مسلحانه هم اکنون رخ داده اند.
پیش از این، در اواسط ماه مه جت های جنگنده آمریکا به سربازان دولت سوریه و جنگجویان حزب الله که به یک اردوگاه نظامی آمریکا در منطقه الطنف، واقع در چند کیلومتری مرز عراق در سرزمین سوریه نزدیک می شدند، حمله کردند. در این منطقه که از سوی روس ها و آمریکایی ها منطقه پرواز ممنوع تعیین شده بود، جت های رادار گریز آمریکایی یک جنگنده بمب افکن سوریه را سرنگون کردند. نیروهای ویژه آمریکایی و انگلیسی در منطقه الطنف، گروه مقاویر الثوره را برای مبارزه با داعش آموزش و تعلیم می دهند. با این حال، به احتمال زیاد این گروه همانند ارتش آزاد سوریه قصد دارد مناطق آزاد شده از دست داعش را به رژیم یا حامیان ایرانی آن واگذار کند.
هفته گذشته بار دیگر یک کاروان شامل تانک ها و جنگ افزارهای ضد توپخانه و ضد هوایی به منطقه ممنوعه نزدیک شدند. آمریکایی ها از طریق خط تماس اضطراری خود با مقر فرماندهی روس ها در سوریه به این کاروان هشدار دادند – امری که در نهایت نتیجه ای نداشت. پس از آن جنگنده های آمریکایی این تانک و اسلحه ها را نابود کردند. آنها همچنین به دو هواپیمای بدون سرنشین ایرانی نیز شلیک کردند. یکی از این دو هواپیما به نظارت و جاسوسی از اردوگاه پرداخته و دیگری موشک شلیک کرده بود. گفته می شود در حمله به پایگاه زمینی جنگجویان حزب الله، دو تکنسین ایران مجروح شده اند.
سرگئی لاورف، وزیر امور خارجه روسیه این حمله را “یک عمل تجاوزکارانه” خواند و از آن انتقاد کرد و با رکس تیلرسون، همتای آمریکایی خود در این باره گفتگویی تلفنی داشت. یک ایستگاه تلویزیونی متعلق به وزارت دفاع روسیه در اواخر ماه مه تصاویری از هلیکوپتر جنگی روسیه را منتشر کرد که در منطقه ای نزدیک مثلث مرزی عراق و اردن و ظاهرا در حمایت از شبه نظامیانی که هدف بمباران جت های آمریکایی قرار گرفته بودند، پرواز می کرد.
برای بشار اسد، رئیس جمهور سوریه این جبهه شرقی در حال حاضر از اولویت بالایی برخوردار است: نیروهای وی برای اولین بار از سال ٢٠١۵ به سمت شمال الطنف در مرز با عراق پیشروی کرده و در نتیجه مسیر آمریکایی ها و متحدان آن را بستند؛ بخش دیگری از نیروها نیز از حلب به سمت دیر الزور حرکت کردند. ایران در تلاش است تا در جنوب موصل یک پل زمینی به سوریه برای ایجاد مسیر رفت و آمدی برای حزب الله در لبنان، به وجود آورد. تصویری از قاسم سلیمانی، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران نیز در این منطقه مرزی با سربازان منتشر شده است. احتمالا این امر موجب نگرانی شدید اسرائیل می شود. در ماه های اخیر اسرائیل چندین بار اهدافی را در سوریه بمباران کرده است. گفته می شود این اهداف کاروان های ارسال سلاح به حزب الله بودند.
علاوه بر این دونالد ترامپ، رئیس جمهور آمریکا اعلام کرده با تلاش های ایران برای نفوذ بیشتر در منطقه مقابله خواهد کرد. در شرق سوریه مشخص خواهد شد که آیا این سخنان عملی خواهند شد یا خیر. در پنتاگون، این وضعیت به عنوان نوعی آزمون برای سنجش میزان آمادگی و تمایل مسکو برای حمایت از جاه طلبی های ایران (و همچنین اسد) در نظر گرفته می شود. جیمز ماتیس، وزیر دفاع آمریکا اظهار داشت که روسیه تلاش کرده تا از تاخت و تاز نیروهای ایران و سوریه به پایگاه نظامی آمریکا جلوگیری کند. البته هنوز مشخص نیست آیا این اقدام صرفا یک تصمیم تاکتیکی بوده یا می توان بر اساس آن در مورد استراتژی روسیه نتیجه گیری کرد.

منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت فرهنگ وارشاداسلامی