دولت وفاق ملی لیبی مردادماه 99 تفاهم‌نامه اقتصادی به ارزش 16 میلیارد دلار با ترکیه به امضا کرد که بر اساس آن تکمیل طرح‌های عظیم ساختمانی لیبی که به علت جنگ متوقف شده بود، از سر گرفته می‌شود. پیش از آن نیز رئیس دولت وقت وفاق ملی لیبی 6 آذرماه 98 در سفر به ترکیه دو قرارداد مهم را با آنکارا امضا کرد. به دنبال این توافق نظامی، مجلس ترکیه 12 دی‌ماه 98 با لایحه مجوز اعزام نیروی نظامی برای حمایت از دولت وفاق لیبی موافقت کرد. توافق ترکیه و لیبی با اعتراض دیگر کشورهای حوزه دریای مدیترانه روبه‌رو شد. یونان، قبرس، مصر و فرانسه توافق‌نامه ترسیم مرزهای دریایی لیبی – ترکیه را تهدیدی علیه ثبات و امنیت کشورهای حاشیه دریای مدیترانه می‌دانند.

دندیاس وزیر خارجه یونان که از حامیان شورای ریاستی لیبی است اخیراً به بنغازی سفر داشت. سفری که در آن خواستار اجرایی شدن «توافق‌نامه غیرقانونی ترکیه و لیبی» و اجتناب از هرگونه ابتکاری که موجب تیرگی در روابط دوجانبه و روابط لیبی با اتحادیه اروپا می‌شود، گردید. این سفر با هدف تقویت و تحکیم همکاری‌های دوجانبه در راستای دفاع از منافع قانونی یونان و حمایت از لیبی و تقویت روابط سیاسی، اقتصادی، تجاری و فرهنگی با این کشور، سه پیام صریح سیاسی داشت:

1- یونان در بازسازی لیبی مشارکت خواهد داشت.

2- حضور خود را در لیبی تقویت کرده و از تلاش‌های بین‌المللی حمایت می‌کند.

3- یونان به دنبال این است که اقدامی جهت اجرایی شدن «توافق‌نامه غیرقانونی و فاقد مبنای حقوقی» ترکیه و دولت وفاق ملی پیرامون تحدید مناطق دریایی انجام نشود.

به باور آتن این توافق با حقوق بین‌المللی دریاها سازگاری نداشته و توسط شورای اتحادیه اروپا محکوم شده است. اقدامات یک‌جانبه یا دوجانبه که حقوق بین‌المللی را نقض می‌کنند، جایگاهی نداشته و توسط جامعه بین‌المللی تقبیح می‌شوند.

وزیر خارجه یونان در جریان این سفر از موضع‌گیری صریح حسین القطرانی، معاون نخست‌وزیر دولت وحدت ملی لیبی علیه توافق‌نامه غیرقانونی امضا شده بین دولت وفاق ملی و ترکیه که مجلس نمایندگان لیبی آن را تصویب نکرد، قدردانی کرد. او همچنین از موضع لیبی در امضای یادداشت تفاهمی که دولت فائز السراج، نخست‌وزیر سابق آن را امضا کرده بود، تقدیر کرد. آتن به امضای توافقنامه دو کشور که انجام آن در خصوص ترسیم مرزهای دریایی دو کشور از سال 2010 متوقف شده، امیدوار است.

معاون نخست‌وزیر دولت وحدت ملی لیبی نیز مدعی است لیبی به تقویت روابط سیاسی و اقتصادی با یونان امید دارد. ‌همکاری میان دو کشور شامل مقابله با تروریسم، مهاجرت غیرقانونی و ترسیم مرزهای دریایی خواهد بود. رئیس مجلس لیبی نیز گفته بود هرگز مواضع یونان در حمایت از آنها را فراموش نخواهد شد و قرار نیست توافق‌نامه موردنظر در مجلس لیبی به تصویب برسد. دولت کنونی انتقالی و موقتی بوده و هدف اصلی آن برگزاری انتخابات در ماه دسامبر است.

نخست‌وزیر یونان نیز در سفر به لیبی از نخست‌وزیر دولت وحدت ملی لیبی خواست تفاهم‌نامه ترسیم مرزهای دریایی را که دولت سابق موسوم به دولت وفاق ملی لیبی در سال 2019 با ترکیه امضا کرده بود، لغو کند. یونان هم‌زمان از اقدام دولت وفاق ملی لیبی به امضای توافق‌نامه مقامات طرابلس با ترکیه در سال 2019 انتقاد و آن را بی‌اساس توصیف و مدعی شد این توافق بر روابط لیبی با یونان و اتحادیه اروپا سایه افکنده است. روابط بین یونان و لیبی از سال 2019 پس از امضای تفاهم‌نامه در خصوص مرزهای مناطق دریایی با ترکیه توسط دولت وفاق ملی لیبی، شاهد تنش روزافزون است. آتن این اقدام را غیرقانونی دانسته و سفیر دولت وفاق ملی لیبی را از خاکش اخراج و از خلیفه حفتر حمایت کرد.

درحالی‌که رئیس‌جمهور ترکیه از آغاز قریب‌الوقوع فعالیت اکتشافی و حفاری در منطقه واقع در توافق‌نامه ترکیه و لیبی سخن می‌گوید اما توافق ترکیه با لیبی از سوی شورای اروپا محکوم شد. به‌زعم ترک‌ها محکومیت (ترکیه) در این مورد از سوی کمیسیون اروپا هیچ مفهومی ندارد. اتحادیه اروپا در مورد حوزه‌های صلاحیت دریایی از هیچ‌گونه صلاحیتی برخوردار نیست. سفر نخست‌وزیر لیبی نیز همراه با 14 وزیر کابینه به‌درستی می‌تواند نشانه نفوذ ترکیه در لیبی باشد. هدف این دیدار بررسی توافق‌نامه‌های بین لیبی و ترکیه و توسعه هرچه بیشتر همکاری‌های بین دو کشور با مقامات ترکیه اعلام شده بود.

به اعتقاد اردوغان، توافق‌نامه ترکیه و لیبی همچنان به قوت خود باقی است. وی اظهار داشت: از جامعه بین‌المللی می‌خواهیم از لیبی در برگزاری انتخابات سراسری در موعد خودش حمایت کند. هنگامی‌که حملات به طرابلس ابعاد خطرناکی پیدا کرد، ترکیه در پاسخ به درخواست دولت وفاق که در سطح بین‌المللی به رسمیت شناخته‌شده بود، به کمک مردم لیبی شتافت و تنها کشوری بود که درخواست کمک این دولت از جامعه بین‌المللی را پاسخ داد. درحالی‌که ترکیه از دولت مشروع حمایت کرد دیگران به حمایت از حفتر کودتاگر و تجهیز او به تسلیحات ادامه دادند. حمایت ترکیه از لیبی مانع از سقوط طرابلس شد و آتش‌بس را تضمین کرد.

سفر نخست‌وزیر دولت موقت وفاق ملی لیبی به ترکیه و امضای پنج توافق‌نامه تجاری و سیاسی، نشان داد که ترکیه بر روی توسعه روابط با طرابلس، حساب ویژه‌ای باز کرده است. به گفته اردوغان، ترکیه به‌سرعت در جهت ارتقاء هرچه بیشتر همکاری بین دو کشور در زمینه انرژی، بهداشت، امور مالی، ادارات محلی، آموزش و فرهنگ گام‌هایی برمی‌دارد. ترکیه 150 هزار دوز واکسن کرونا را به لیبی تحویل داده و تجربیات خود را در زمینه مقابله با کرونا ازجمله در حوزه دارو با لیبی به اشتراک می‌گذارد. مخالفین اردوغان اعتقاددارند صدور واکسن از ترکیه به لیبی و اختصاص بخش مهمی از درآمد کشور به برآورده کردن نیازهای مهاجرین سوری، یک سیاست اشتباه است.

رسانه‌های بین‌المللی تقریباً هرروز از زبان یکی از مقامات رسمی سازمان ملل، آمریکا، کشورهای اروپایی و یا مصر بر لزوم خروج عناصر ارتش ترکیه که به‌منظور آموزش نیروهای نظامی لیبی در این کشور حضور دارند، تأکید می‌کنند. اما ترکیه به هر قیمتی که شده، قصد خروج از لیبی را ندارد. اهمیت لیبی در عرصه انرژی و بازسازی این کشور غیرقابل کتمان است. در حالت عادی، لیبی که روزانه ظرفیت تولید 1.7 میلیون بشکه نفت را دارد، تولیدکننده بسیار مهم نفت خام برای اروپا است؛ اما به دلیل درگیری‌ها، این رقم روزانه به 92 هزار بشکه کاهش یافته است.

کمک‌های بین‌المللی به توسعه لیبی در عرصه انرژی و دسترسی مجدد به منابع خود بسیار مهم است. ترکیه با دستاوردهای جنجالی خود، قدرت تعیین‌کننده در لیبی است. اگرچه پیروزی‌های نظامی دولت وفاق ملی لیبی در سایه قدرت نظامی ترک تا قبل از ارسال سلاح و پهپاد از سوی اردوغان در ماه ژانویه، ضعیف بود، اما بعدازآن سرنوشت دولت طرابلس که تحت حمایت سازمان ملل است، تغییر یافت. جنگ داخلی در لیبی در حال اوج‌گیری است. قدرت‌های خارجی به دولت رسمی در طرابلس و مخالفان آن سلاح می‌دهند و تهدید یک رویارویی نظامی مستقیم بین طرفین درگیر وجود دارد.