مصطفی نجفی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با اشاره به برخی اظهارات مقامات آمریکایی مبنی بر اینکه نیروهای نظامیشان در شمال شرق سوریه تا زمان نامعلومی برای مقابله با داعش و حمایت از نیروهای محلی که با داعش در شرق رود فرات می‌جنگند، باقی می‌مانند، خاطرنشان کرد: به غیر از برخی نواحی بادیه الشام، که هنوز بخشی از داعش در آنجا حضور دارد، پرونده داعش در سوریه بسته شده و تقریبا این گروه دیگر بهانه ای نیست که کشورهای خارجی بخواهند به واسطه آن در سوریه بمانند.

بحران توجیه تداوم حضور آمریکا در سوریه

وی با اشاره به اعلام پایان خلافت داعش توسط شهید سلیمانی افزود: بعد از بسته شدن پرونده خلافت داعش در سوریه، آمریکایی‌ها و ائتلاف بین‌المللی مبارزه با داعش با بحران توجیه تداوم حضور در سوریه مواجه شدند، اما به هر صورت عزم آمریکا بر این بود که در سوریه باقی بماند و به نظر نمی‌رسد که در دولت بایدن هم تغییر محسوسی در سیاست آمریکا در سوریه ایجاد شود.

این کارشناس مسائل غرب آسیا ضمن اشاره به تصمیم ترامپ برای خروج نیروهای آمریکایی از سوریه و همچنین انتقادات مقامات مختلف آمریکایی نسبت به این مواضع، گفت: خیلی‌ها معتقد بودند آغاز اختلافات ترامپ و تیم امنیت ملی آمریکا که تحت رهبری بولتون بود، از همان جا آغاز شد و برخی مقامات سیاست خارجی و امنیت ملی آمریکا و پنتاگون گفتند که ان می‌تواند راهبردی خطرناک برای آمریکا و عامل افزایش نفوذ ایران و روسیه باشد و همان موقع عقب نشینی از موضع ترامپ انجام شد.

استراتژی بلند مدت آمریکا برای ماندن در سوریه

نجفی با تاکید بر اینکه آمریکایی‌ها با نگاه معطوف به آینده در سوریه حضور خواهند داشت، ادامه داد: قطعا آن‌ها استراتژی بلند مدتی برای ماندن در شمال سوریه خواهند داشت؛ چرا که به هر صورت سوریه دیگر سوریه قبلی نیست و هر مداخله گر خارجی تلاش می‌کند در بخشی از سوریه نفوذ و حضور داشته باشد، کما اینکه اکنون ترکها در شمال سوریه حضور و نیروی نظامی دارند، پایگاه ایجاد کردند.

وی با اشاره به موقعیت جغرافیایی که آمریکایی‌ها در آن حضور دارند، از جمله در جنوب و شمال سوریه، توضیح داد: اگر سه کریدوری که عراق و ایران را به سوریه وصل می‌کند در نظر بگیریم، تقریبا دو تا از آن‌ها در اختیار آمریکایی‌ها قرار دارد، بنابراین آن‌ها عزمی برای خروج از سوریه نخواهند داشت، کما این که اکنون هم روزانه تجهیزات نظامی از سوریه به عراق یا عراق به سوریه منتقل می‌شود.

این کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به نقش آفرینی قدرت‌ها در سوریه، اضافه کرد: تا سال 2018 ، حوزه نفوذ روسیه در غرب سوریه، یعنی منطقه طرطوس و لاذقیه، بود اما بعد از آن آن‌ها گرایشی به سمت شرق سوریه، جایی که حوزه نفوذ ایران بود، هم پیدا کردند و بی سروصدا دو – سه ماه پیش وارد ابوکمال، مرز عراق و سوریه، شدند. به نظر می‌رسد. حضور روس‌ها در شرق سوریه به خصوص در مرز عراق و سوریه می‌تواند رقابتی را با آمریکایی‌ها ایجاد کند.

نجفی با بیان اینکه روسیه محور ابوکمال و قائم را به عنوان دروازه ورود به عراق نگاه می‌کند، ادامه داد: با توجه به اینکه گروه های مقاومت هم فشار زیادی به آمریکایی‌ها وارد می‌کنند که از عراق خارج شوند، شاید روس‌ها این را فرصت مناسبی می‌دانند که از سوریه و شرق آن خود را به عراق برسانند و در محیط سیاسی – امنیتی عراق اعمال نفوذ کنند.

آمریکا بخشی از زمین سوریه را برای چانه‌زنی‌ها می‌خواهد

وی با تاکید بر اینکه بعید به نظر می‌رسد آمریکایی‌ها تغییر محسوسی در سیاست های خود در سوریه به جز در ارتباط با افزایش حمایت های حداقل اعلامی از کردها بدهند، گفت: قطعا آمریکایی‌ها یک برنامه بلند مدتی در سوریه دارند، ما هنوز وارد گذار سیاسی در سوریه نشدیم، مذاکرات سیاسی معلق است و تحرک دیپلماتیکی وجود ندارد، اما آمریکایی‌ها برای چانه زنی های سیاسی شان در آینده سیاسی سوریه و درباره بشاراسد، بخشی از زمین سوریه را می‌خواهند.

نجفی افزود: آمریکایی‌ها می‌خواهند خودشان را تثبیت کنند، حداقل بخشی از نیروهای شان را در شمال و جنوب سوریه نگه می‌دارند تا بتوانند در فرصت مناسبی با چانه زنی های سیاسی در آینده سیاسی سوریه نقش آفرینی کنند. آمریکایی‌ها بدون حضور نظامی در آنجا عملا کنش سیاسی هدفمندی نمی‌توانند در آینده داشته باشند.

این کارشناس مسائل غرب آسیا با اشاره به تلاش آمریکا برای اعمال نقش در روندهای سیاسی در سوریه، گفت: در مورد آینده سیاسی و چانه زنی دیپلماتیک در سوریه دو روند آستانه و ژنو وجود دارد؛ روند آستانه، نسبت به روند ژنو، روندی بسیار فعال تر بود. در واقع روند آستانه، مکمل روند ژنو است و ایران، روسیه و ترکیه با ابتکاری که از خود به خرج دادند، می‌توانند به گونه ای روند ژنو را تحت‌الشعاع خود قرار دهند و نقش اساسی ایفا کنند.

وی با بیان اینکه در رابطه با مذاکرات مربوط به آینده سیاسی سوریه هیچ چشم انداز روشنی وجود ندارد، اضافه کرد: اکنون مساله سوریه برای اکثر این بازیگران مسئله اساسی و حیاتی نیست. هر بازیگر خارجی موضوعی را برای خود در نظر گرفته و به گونه ای حضور بشار اسد و ادامه کار او توسط بازیگران مختلف به رسمیت شناخته شده است، در مورد اینکه مذاکرات در مورد آینده سیاسی سوریه چه خواهد شد هم بازیگران اصلی هم عزم لازم را برای این کار ندارند.

رویکرد آمریکا به روندهای سیاسی متاثر از روابط با ایران و روسیه

نجفی ضمن تحلیل رویکرد آمریکا نسبت به روندهای سیاسی در سوریه، ادامه داد: به نظر می‌رسد رویکرد آمریکا به سوریه تا حد زیادی به تنظیم روابط دولت بایدن با روس‌ها و ایران دارد. اگر تنش و رقابتی ایجاد شود تعامل سخت خواهد شد؛ مثلا اگر آمریکایی‌ها بخواهند سطح تنش‌هایشان را با روس‌ها ادامه و افزایش دهند، کارشان در سوریه برای کنش‌گری سیاسی سخت خواهد شد.