جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
مناسبات ایران و هند در قالبی جدید
جاسکاران تجا در مقالهای که در “منافع سیاست خارجی آمریکا؛ مجله کمیته ملی سیاست خارجی آمریکا” منتشر شد، نوشت: ایران بازیگر کلیدی در برقراری ارتباط میان کشورهای آسیای مرکزی جهت گسترش شبکه نفت و گاز است. این کشور همچنین ذینفع مستقیم نفوذ نظامی ایالات متحده در عراق بوده که در صورت بهبود روابط با آمریکا میتواند همچنان از این نفوذ بهره مند شود.
ایران مانند هر کشور دیگری، با تعارضات ایدئولوژیک بدون تغییری از گذشته مواجه است که این تعارضات از برخی تنظیمات راهبردی مورد نیاز جلوگیری میکند.
چنانکه فضای نوین مناسبات آشکار می نماید، هند خواهان به اشتراک گذاشتن تجربیات اخیر توسعه کشورش با ایران است. این فرصتهای جدید می تواند راهبرد “نگاه به غرب” هند و نیز چشم انداز ” نگاه به شرق” ایران را تقویت کند.
انرژی، ارتباطات و تجارت وجوه مهم مناسبات دو جانبه هند با ایران است. ارزش کنونی سطح مبادلات طرفین حدود 12 میلیارد دلار است که این رقم در بخش غیر نفتی به 3 میلیارد دلار می رسد.
تلاشهای گذشته به منظور پیشبرد مسیر مستقیم جادهای از طریق پاکستان موفق نبوده است. اخیرا ایده احداث خط لوله نفت و گاز از سر گرفته شده است، اما عوامل بسیاری از تحقق سریع آن جلوگیری می کنند. حتی اگر نگرانیهای امنیتی مرتفع گردند، مسائل مالی قابل توجهی باقی می ماند. احداث خط لوله زیر آبی از ایران به هند نیز از دیگر گزینه هایی است که احتمالا تامین مالی آن مانع بزرگی در اجرای آن خواهد بود.
ارتباطات فرهنگی هند با ایران در جریان و در حال رشد و پیشرفت است. هندیهای بسیاری به عنوان زائر به ایران سفر می کنند و فیلمهای هندی عامهپسند در ایران نمایش داده می شود. بیش از 8000 دانشجوی ایرانی در کالج ها و دانشگاههای هند مشغول به تحصیل اند.
ایران به عنوان گذرگاه ارتباطی به آسیای مرکزی محصور در خشکی و افغانستان، می تواند گزینه مطلوب در پایان بخشی به نقص تاریخی آسیای مرکزی در ارتباط دهی طرح شمال – جنوب به منظور احداث راه و ارتباطات ریلی باشد که منابع هیدروکربن و معدنی آسیای مرکزی را به بازار بزرگ هند متصل نموده و صادرات هند را به آسیای مرکزی و ماورای آن (به روسیه) انتقال می دهد.
توافق اخیر ایران و هند در خصوص طرح بندر چابهار و احداث جاده و ریل راه آهن که به مرز ایران و افغانستان می رسد به ارتباط منطقه ای میان آسیای مرکزی و نیز توسعه منابع در افغانستان کمک خواهد کرد.
دیگر موضوع مرتبط، نقش متغیر ایران در شرق و خصوصا در باب جنگ عراق و سوریه است. به وضوح هرگونه راه حل پایانی در این خصوص نیازمند حمایت ایرانیان می باشد. نارضایتی بالقوه ایرانیان از حضور آمریکا می تواند به واسطه مذاکرات راهبردی ضمنی با آمریکا از میان برود؛ بدین گونه که تحت این مذاکرات ضمنی ایران پیشنهاد حمایت برای یافتن راه حل جهت خاتمهبخشی به جنگ در عراق و سوریه را در عوض سازش در خصوص موضوع هسته ای اش مطرح نماید. ممکن است این راه حل ایدهآل یا آسان نباشد، اما فضاهای راهبردی خاصی را برای طرفین ایجاد می کند.
هند از گفتگوهای هسته ای 5+1 با ایران استقبال کرده و معتقد است که بهترین رویکرد برای حل این موضوع گفتگو و دیپلماسی است. ارتباط اخیر ایران و آمریکا به طور بالقوه برای هند سودمند است، اما آزمون واقعی در زمان نهایی نتیجه مذاکرات خواهد بود. اگر این مذاکرات به درستی به پایان برسد و تحریمها علیه ایران لغو گردند، ایران منابع مالی بیشتری را به منظور امضای طرحهای راهبردی چون چابهار خواهد داشت.
سهم و نقش هند از داستان اتمی ایران این است که هند مشتاق نتایج مثبت و صلح آمیز از موضوع هسته ای ایران به دلایل اقتصادی و امنیتی است، اما در مذاکرات وین نقش کلیدی ندارد؛ به استثنای زمانی که موضوع به سازمان ملل و یا آژانس بین المللی انرژی هسته ای ارجاع شود.
هند از پیوستن به موافقان وضع تحریمهای جدید علیه ایران که اقتصاد هند را ویران می کند، بیزار است. گرچه هند باید به جستجوی امکانات و احتمالات گوناگون در تسهیل فرایند مذاکرات ایران- آمریکا به عنوان یک دوست دوجانبه بپردازد، اما این امر در صورتی امکانپذیر است که دو طرف تمایل به چنین رویکردی داشته باشند.
ایران از ارتباط نزدیک با هند و “نگاه به غرب” این کشور سود خواهد برد. گفتگوهای سالانه بر سر مسائل راهبردی نیازمند توسعه بیشتر هستند. در غرب دور، هند و ایران از کاهش تنشهای منطقهای، برقراری دوباره ثبات در عراق و صلح در سوریه نفع میبرند.
تغییرات ژرفی در هند در حال وقوع است که در دراز مدت نتایج سودمندی برای ایران در پی دارد. اول: تفاهم راهبردی در حال رشد میان هند و ایالات متحده که می تواند امنیت معنادار و همکاریهای ضدتروریسم را بنا نهاده و به افزایش امنیت نه تنها برای هند بلکه برای همسایگان مرزی وی نیز کمک نماید. هند می تواند نقش فعالتری در مقابله با تروریسم که ایران در بسیاری موارد قربانی آن است، بر عهده داشته باشد.
دوم: همکاریهای دفاعی هند- امریکا در طرحهای مهم راهبردی به امنیت ناوگان دریایی هند خواهد افزود و در نتیجه تعادل قدرت بهتری در منطقه اقیانوس هند که ایران به طور تاریخی بخش مهمی از آن است، به وجود خواهد آورد و در نهایت هند به عنوان بازار به سرعت در حال رشد در همسایگی کشور ایران به وضوح منافع بسیاری را برای این کشور به همراه دارد. همکاری موفق ایران – آمریکا در زمینه هسته ای به تحریمهای بین المللی در برابر ایران خاتمه خواهد داد. بنابراین راههای هموار برای تجارت بیشتر و سرمایه گذاری در اقتصاد رو به پیشرفت هند و برعکس به وجود خواهد آمد. ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای می تواند نقش بزرگتری را در ایجاد آسیایی صلحآمیز در این قرن داشته باشد، گرچه عامل بحرانی، مذاکرات هسته ای است که باید دید ایران چگونه به حل آن خواهد پرداخت.
0 Comments