جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
تحلیلی بر دکترین جدید سیاست خارجی روسیه و پیامدهای راهبردی آن
عفیفه عابدی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی، با اشاره به مهمترین موارد قابل توجه روسیه در دکترین جدید سیاست خارجی (جهان روسی) این کشور که به تازگی منتشر شده است، تصریح کرد: این دکترین از یک سو مبیین درک روسها از تهدیدهای موجود علیه روسیه است و از سوی دیگر به تبیین رویکردهای راهبردی آینده روسیه کمک میکند. در واقع این دکترین که از آن با عنوان «دکترین بشردوستانه» یاد میشود، مبتنی بر جهانبینی روسی و نقشه راه رویکردهای راهبردی آینده آن است.
وی افزود: این دکترین را باید در ارتباط با سند امنیت ملی روسیه که سال 2021 منتشر شد، بررسی کرد که در آن تهاجم فرهنگی غرب و غربزدگی به عنوان یکی از تهدیدها علیه روسیه و فرهنگ آن مورد توجه قرارگرفته و به همین ترتیب در راهبردهای تامین امنیت به گسترش فرهنگ روسی و حمایت از حقوق روس تبارها اشاره شده بود.
این تحلیلگر مسائل روسیه، حمایت از حقوق روس تبارها را موضوعی دانست که در دو دهه گذشته در تمامی اسناد امنیتی و سیاست خارجی روسیه همواره مورد تاکید قرار گرفته است و گفت: یکی از مهمترین پشتوانههای رویکرد تهاجمی روسیه در قبال اوکراین، فرهنگ راهبردی این کشور و حمایت از اکثریت روس تبار ساکن در شرق اوکراین بود. پیش از این نیز در بحث الحاق کریمه این مولفه به سیاست روسیه کمک تعیین کنندهای داشت.
ایدئولوژی نژادگرایی، یکی از ابزارهای قدرتمند روسیه در تقابل با غرب
به گفته عابدی، به نظرمی رسد روسها به این نتیجه رسیدهاند که ایدئولوژی نژادگرایی یکی از ابزارهای قدرتمند روسیه در تقابل با غرب خصوصا در جغرافیای اتحاد جماهیر شوروی سابق است و به مهار سیاستهای ضدروسی غرب علیه مسکو در این قلمرو کمک میکند.
این پژوهشگر پژوهشکده مجمع تشخیص مصلحت تاکید کرد: هویت همواره یکی از مولفههای بسیار تاثیرگذار در سیاست خارجی روسیه بوده و به نظر میرسد روسیه به این نتیجه رسیده برای ارتقای امنیت و افزایش پشتوانه رویکردهای راهبردی آینده خود، سیاست فرهنگی مستمری در جغرافیای اتحاد جماهیر شوروی سابق داشته باشد که با توجیه حمایت از روستباران انجام میشود.
وی با تاکید بر اینکه بخشی از علت مدون کردن سیاستهای سیاسی، فرهنگی و اجتماعی روسیه در جغرافیای اتحاد جماهیر شوروی سابق، به دلیل انواع راهبردهایی است که غرب برای منزویسازی روسیه داشته است، اضافه کرد: بعد از جنگ اوکراین نیز تلاشهای زیادی شد که چهره منفوری از روسیه و سیاستهای تهاجمی آن به جهان ارائه شود، اما به تبع فرهنگ راهبردی روسی، سیاستهای مسکو در داخل روسیه و شرق اوکراین با حمایت مواجه شد و این مساله بار دیگر به روسها نشان داد همچنان در رویکردهای راهبردی آینده میتوانند به فرهنگ راهبردی روسی متکی باشند.
عابدی با بیان اینکه روسها تحولات را به لحاظ هویتی ارزیابی میکنند و همواره کنش خاص روسی دارند، توضیح داد: سیاستهای فرهنگی روسیه در این منطقه میتواند یکی از شاخصهای قدرت آینده آن باشد و به مسکو در تامین اهداف ژئوپلیتیکی منطقهای و در نتیجه بینالمللی کمک کند. در واقع دکترین «جهان روسی» سیاست شفاف روسی است که اهداف اجتماعی را در قلمرو اتحاد جماهیر شوروی سابق دنبال میکند. منحصر بودن نژاد روسی، ارائه تضمین در مورد تحت حمایت دائمی بودن این نژاد از سوی دولت روسیه و ایجاد پیوند و انسجام درونی روسها در برابر دشمن غربی از اهداف این سند است.
این تحلیلگر مسائل روسیه دکترین «جهان روسی» را از منظر بیرونی با ماهیت «پان اسلاویستی» و در خدمت اهداف کلان بین المللی روسیه ارزیابی کرد و گفت: محیط فرهنگی کشورها، محیط امنیتی آنها را تشکیل میدهد و روسیه با انسجام بیشتر در محیط فرهنگی خود، به دنبال تامین امنیتش در درجه اول و اجرای استراتژی بزرگ بازیگر بین المللی بودن در درجه بعد است.
وی با اشاره به بخشهایی از سند دکترین جدید سیاست خارجی روسیه که در آن تاکید شده این کشور باید همکاریهای خود را با کشورهای اسلاو، چین و هند افزایش دهد و روابطش را با خاورمیانه، آفریقا و آمریکای لاتین تحکیم بیشتری ببخشد، ادامه داد: روسیه در این بخش از این سند تاکید میکند که سیاستهای اعلامی این کشور در مقابل فرهنگها و تمدنهای دیگر نیست و این پیام را میدهد که اگر چه رویکرد جدید روسیه از منظری نژادگرایانه تفسیر میشود، اما نژادپرستانه نیست و خواهان همکاری با دیگر فرهنگها و تمدنها است.
عابدی تاکید کرد: فرهنگ روسی همواره به عنوان فرهنگی آسیایی – اروپایی تعریف میشد، اما در روندهای تاریخی بخش آسیایی این فرهنگ بیشتر تقویت و بخش غربی و اروپایی آن تضعیف شد. به نظر میرسد با بحرانهای اخیری که میان روسیه و غرب ایجاد شده است، تلاش میشود توجهها به فرهنگ غرب با برجسته ساختن فرهنگ و هویت منحصر روسی، کاهش پیدا کند.
دکترین «جهان روسی»، ضدغربی است
این کارشناس مسائل روسیه با بیان اینکه دکترین «جهان روسی» دکترین ضدغربی ارزیابی میشود، گفت: به همین دلیل در این سند، به همکاری با دیگر نقاط جهان تاکید شده و از همکاری با دیگر مناطق استقبال میشود. این سیاست را میتوان مانند سایر اسناد دو دهه گذشته روسیه در راستای هدف ایجاد نظام چندقطبی تحلیل کرد که روسیه همواره بر آن تاکید داشته است.
وی اضافه کرد: روسها در دهه اخیر به این نتیجه رسیده اند که سیاستهای اقتصادی، فرهنگی و امنیتی غرب در راستای توسعه فرهنگ غرب و از بین بردن فرهنگهای دیگر است، به همین دلیل آن را تهدیدی علیه خود قلمداد میکنند و ضمن تلاش برای حفظ هویت خود نشان میدهند به سایر هویتها هم احترام میگذارند و نگاه سلطهطلبانه نسبت به دیگر نقاط جهان ندارند.
عابدی با بیان اینکه ژئوپلیتیک شرق برای روسیه اهمیت بیشتری پیدا کرده و روسها در شرق فرصتهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی بیشتری برای خود فراهم میبینند، افزود: در رویکردهای راهبردی روسیه، ضمن تلاش برای ارتقای جایگاه، شاهد افزایش و گسترش پیوندها با شرق خواهیم بود. به نظر میرسد روسیه برنامهای برای تغییر سطح روابط خود با اروپا و آمریکا در دستور کار ندارد و به دنبال کاهش وابستگی به کشورهای غربی و خصوصا اروپا است.
0 Comments