جدیدترین مطالب
یک گام تا تشکیل کشور فلسطین ؟!
أحدث المقالات
پشت پرده و پیامدهای تشدید تنش بین تونس و مراکش
حساسیت بسیار زیاد مراکش در موضوع ادعای حق حاکمیت بر صحرای غربی، به عنوان یکی از آخرین نمادهای دوران جنگ سرد و عصر استعمار، همواره سبب خلق بحران در روابط این کشور با دیگران شده است. در آخرین رویداد تشنج آفرین، دعوت از رهبر جبهه استقلال طلب صحرای غربی به اجلاس TICAD به میزبانی تونس و استقبال گرم رئیس جمهور قیس سعید از وی، سبب فراخوانده شدن سفیر مراکش از این کشور شد.
در این رابطه سران تونس معتقدند که دعوت از وی توسط کمیسیون آفریقا و تحت عنوان «جمهوری دموکراتیک عربی صحرا» به عنوان یکی از کشورهای عضو اتحادیه آفریقا صورت پذیرفته است. این در حالی است که مراکش، جمهوری صحرا را به رسمیت نشناخته و به واسطه پذیرفتن عضویت آن توسط اتحادیه آفریقا، از این نهاد نیز خارج شد.
مراکش معتقد است که دعوت از غالی صرفا یک اقدام تحریک آمیز علیه این کشور بوده و برخلاف روند رسمی دعوت و آمادهسازی اجلاس صورت گرفته است.
از دیدگاه مراکش، تنها کشورهایی میتوانستند به اجلاس اخیر دعوت شوند که از سوی نخست وزیر ژاپن و رئیس جمهوری تونس دعوتنامه با امضای رسمی داشته باشند؛ مبحثی که اگرچه تونس آن را مردود میداند، اما با احضار متقابل سفیران دو کشور از سوی پایتختهایشان، زمینه ساز تیره شدن روابط تونس و مراکش شده است.
فارغ از تنشهای ذکر شده، چرایی حساسیتهای مراکش نسبت به صحرای غربی در کنار سابقه درگیریهای میان این کشور و جبهه پولیساریو، موضوعی کهنه، اما حائز اهمیت هستند. علاوه بر این، به نظر میرسد که مسئله صحرای غربی تحت تاثیر رقابت میان مراکش و الجزایر قرار دارد و تونس بنا به نیازهای داخلی خود ناچار به نقش آفرینی و جهت گیری در آن شده است.
صحرای غربی، صحنه منازعه جبهه پولیساریو و مراکش
جبهه پولیساریو در سال 1973 میلادی به عنوان یک گروه مقاومت علیه استعمار اسپانیا در صحرای غربی ایجاد شد. با پایان دوران استعمار، تقسیم صحرای غربی میان مراکش و موریتانی در سال 1976 نیز نتوانست برای جبهه ذکر شده رضایتبخش باشد و سبب ادامه منازعات میان طرفین شد. موریتانی با متحمل شدن هزینهها و شکستهای سنگین در نهایت در سال 1979 میلادی ناگزیر به پذیرش پیمان صلح و دست کشیدن از تمامی ادعاهای خویش نسبت به صحرای غربی شد، اما ادعای مراکش نسبت به این کشور از عقبه تاریخیتر و عمیقتری برخوردار بود و سبب ادامه جنگ شد.
در نهایت یک پیمان صلح با توافق سازمان ملل در سال 1991 میلادی، اجرای یک همه پرسی را تضمین کرد، اگرچه تاکنون قادر به اجرای آن نبوده است. صحراویهای استقلال طلب با توجه به ریشههای تاریخی و قومی خود، تشکیل یک جمهوری مستقل با حاکمیت جداگانه را بخش اصلی مطالبات و آرمانهای مبارزاتی خود میدانند. در مقابل مراکش ضمن پذیرش خودمختاری تحت حاکمیت سرزمین مادر یعنی مراکش، با هرگونه تلاش در جهت جدایی و استقلال بخشیدن به جبهه پولیساریو در صحرای غربی مخالفت میکند.
در حال حاضر نزدیک به 80 درصد از این ناحیه در اختیار مراکش قرار دارد و به دلایلی نظیر ادعای مالکیت تاریخی، معادن غنی فسفات و همچنین منابع چشمگیر شیلات در سواحل آن به شدت نسبت به مسئله استقلال این منطقه حساسیت نشان میدهد.
خروج از اتحادیه آفریقا همزمان با عضویت جمهوری دموکراتیک عربی صحرا در آن، استفاده از موج پناهجویان برای تحت فشار قرار دادن اسپانیا به واسطه سفر ابراهیم غالی به مادرید برای درمان بیماری و همچنین تلاشهای دیپلماتیک بسیار در جهت به رسمیت شناختن حق مالکیت خود مانند امضای پیمان صلح با تل آویو در جهت به رسمیت شناختن حاکمیتش بر صحرای غربی از سوی ایالات متحده آمریکا، نمونهای از اقدامات مراکش در موضوع صحرای غربی هستند.
از طرفی، همزمان با تلاشهای فراوان مراکش در راستای تثبیت مالکیت خویش بر صحرای غربی و ایجاد تصور مبنی بر داشتن دست بالا از سوی این کشور، اقدامات دیگری از جنس یک رقابت منطقهای سبب تحمیل سختیهای زیادی بر این کشور شده است. در این میان، الجزایر به عنوان یک کشور بزرگ دیگر در شمال آفریقا، با استفاده از منابع غنی گاز طبیعی به عنوان یکی از ابزارها و اهرمهای فشار خود در سیاست خارجی، اصلی ترین حامی جبهه پولیساریو تلقی میشود. ابزاری که به نظر میرسد توانسته است تونس را در جهت اقدام حساسیتزا علیه مراکش وسوسه نماید و زمینه ساز تیرگی روابط ریشه دار میان دو کشور شود.
تونس؛ نیازمند به انرژی و احیای اقتصادی
پس از بحرانهای دو سال گذشته در تونس و تلاشهای قیس سعید در جهت تغییر قانون اساسی، رئیس جمهوری قدرت یافته این کشور به سبب آنچه «کودتای قانون اساسی» نامیده میشود، تحت فشار شدید سیاسی قرار دارد و بحران مشروعیت را بیش از گذشته پیش روی خود میبیند. در کنار بحران داخلی سیاسی، تونس از بحران انرژی و غذایی جهانی نیز تاثیر پذیرفته و افزایش قیمت انرژی برای کشوری که نزدیک به 70 درصد از گاز طبیعی مورد نیاز خود را از الجزایر وارد میکند، تورم اقتصادی زیادی به وجود آورده است؛ به طوریکه دولت تا پایان امسال ناچار به افزایش قیمتها به میزان ماهانه 3 درصد خواهد بود.
به دلیل همین بحرانهای سیاسی و اقتصادی، رئیس جمهور سعید که همزمان با تحکیم قدرت خود، مسئولیت خود را نیز بیشتر کرده، ثبات اقتصادی و سیاسی را پایههای اصلی مشروعیت خود در نظر میگیرد.
نیازهای اقتصادی تونس، واردات نزدیک به 70 درصدی گاز طبیعی و همچنین موضوع تاثیرگذاری بالای قیمت انرژی بر اقتصاد از یک طرف و منابع گازطبیعی الجزایر و رقابت این کشور با مراکش بخصوص در موضوع صحرای غربی سبب شده است که بازی سیاست در صفحه شطرنج شمال آفریقا این دو کشور را در کنار یکدیگر قرار دهد؛ به طوریکه الجزایر، با ارائه تخفیف احتمالی و تضمین انتقال گاز طبیعی به تونس در ازای دعوت از ابراهیم غالی در اجلاس TICAD، ابزار اقتصادی را در خدمت سیاست خارجی قرار داده و در مقابل تونس نیز با قبول بحران احتمالی در روابط خود با مراکش و دعوت از رهبر جبهه پولیساریو در ازای دریافت انرژی ارزان تر و بهبود اوضاع اقتصادی، سیاست خارجی را در خدمت اقتصاد داخلی قرار داده است.
0 Comments