بعضی از مردم حتی نگرانند که رئیس جمهور روسیه، افغانستان را به عنوان مقصد ماجراجویی نظامی بعدی خود انتخاب کند. این نگرانی ها توسط شایعاتی مبنی بر احتمال فروش سلاح از سوی روسیه به شبه نظامیان طالبان در افغانستان تغذیه و تقویت می شود.
مقامات عالی رتبه نظامی آمریکا نیز ادعاهایی مبنی بر تحویل سلاح را محتمل می دانند. به عنوان مثال، فرمانده ژوزف وتل نیز، مسئول فرماندهی مرکزی ارتش آمریکا که همچنین مسئولیت نیروهای نظامی آمریکا در افغانستان را به عهده دارد، بر این باور است. در اواخر ماه مارس، او در سخنرانی خود در مقابل کنگره آمریکا گفت: “محتمل است” که روس ها برای طالبان “هر گونه پشتیبانی، در قالب سلاح یا اقلام دیگر” را در نظر گرفته باشند. پیش از آن نیز کورتیس اسکارپاروتی، فرمانده عالی نیروهای ناتو در اروپا ادعاهای مشابهی را مطرح کرده بود.
کرملین به ارتباط با طالبان اذعان می کند
روسیه این ادعاها و اتهامات را رد می کند. با این حال، مسکو آشکارا به داشتن ارتباط با شبه نظامیان طالبان اعتراف می کند. نکته جالب این است که طالبان در داخل روسیه به عنوان یک سازمان تروریستی ممنوع شده است – رسانه های روسی هر بار که از این گروه شبه نظامیان نام می برند، به این موضوع نیز اشاره می کنند تا در معرض خطر اتهام به تبلیغ تروریسم قرار نگیرند.
در یک مصاحبه تلویزیونی که در روز چهارشنبه پخش شد، رئیس جمهور روسیه شخصاً به ارتباط دولت خود با طالبان اذعان کرد، حتی اگرچه در میان این شبه نظامیان “عناصر رادیکال بسیاری” وجود دارد. از طرف دیگر، پوتین در همان مصاحبه درباره تهدید تروریستی از سوی افغانستان هشدار داد. به گفته پوتین، این امر که طالبان و “دیگر اسلام گرایان افراطی” برخاسته از افغانستان روز به روز به مرزهای کشورهای مشترک المنافع نزدیک تر می شوند، “تحول بسیار خطرناکی برای همه ما” است.
بیانیه پوتین توجه ها را جلب کرده است
در این مصاحبه، پوتین همچنین به پایگاه نظامی روسیه در تاجیکستان، کشور همسایه افغانستان اشاره کرد: این پایگاه “به طور تصادفی” در این نقطه ایجاد نشده است. او همچنین افزود، بسیار امیدوار است که “ما هرگز مجبور به استفاده از نیروهای مسلح خود، به خصوص واحدهای (…) مستقر در تاجیکستان نشویم.”
این اظهارات توجه بسیاری را به خود معطوف کرده است. حتی قبل از مداخله نظامی روسیه در شرق اوکراین و سوریه، دولت روسیه در ابتدا وجود یک مشکل امنیتی را اعلام کرد – و سپس آن را با کمک مداخله شدید نظامی “حل و فصل” کرد. مشابه وضعیت سوریه، پوتین می تواند از فرصت مطلوب خلاء قدرت در افغانستان نیز استفاده کند: اگرچه دولت افغانستان طرف مذاکره اصلی روسیه است، اما تمام افغانستان را تحت کنترل خود ندارد.
پوتین این خلاء قدرت را درک می کند – اما آیا از آن استفاده خواهد کرد؟
کرملین از این موضوع آگاه است – همان طور که پوتین مورد توجه هر چند کم رنگ تر آمریکایی ها به افغانستان قرار گرفته: پوتین با تعجبی – به احتمال ساختگی – در این مصاحبه تلویزیونی گفت: “حتی” شایعاتی درباره خروج نهایی آمریکایی ها از افغانستان در آینده نزدیک به گوش می رسد. دولت جدید آمریکا هنوز راهبرد جدیدی را در ارتباط با افغانستان مشخص نکرده و به نظر می رسد که این کشور از اولویت چندان بالایی نیز برخوردار نباشد. این می تواند لحظه ای مناسب برای پوتین باشد.
با نگاهی به گذشته، در می یابیم که بیانیه ضمیر کابل اف، نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان، اعلان چنین مانوری می باشد. کابل اف در سال ٢٠١۵ عناوین اول نشریات را در روسیه و افغانستان به خود اختصاص داد، زیرا گفت منافع طالبان با منافع روسیه “به طور واقع بینانه” همپوشانی و همخوانی دارند.
وضعیت پیچیده تر از آن است که در نگاه اول به نظر می رسد. اشاره آن زمان کابل اف به مبارزه با تروریسم اسلامی بود: حداقل بخش هایی از طالبان علیه شبه نظامیان تروریستی “دولت اسلامی” مبارزه می کردند. روسیه داعش را به عنوان یک تهدید جدی برای کشور خود و همچنین به ویژه برای همسایگان خود در آسیای مرکزی که درصد بالایی از جمعیت آنها مسلمان است، می بیند. روسیه این کشورها را مانند دیگر کشورهای عضو سابق اتحاد جماهیر شوروی به عنوان حوزه طبیعی تحت نفوذ خود در نظر می گیرد.
ترس از جنگجویان اسلام گرا واقعی است
ترس و نگرانی روسیه از این که مبارزان داعش یا جهادی های دیگر بتوانند از طریق آسیای مرکزی به روسیه وارد شده و حملات تروریستی انجام دهند، کاملاً واقعی و به جا است. پوتین در این مصاحبه گفت: “ما در حال حاضر از موارد غم انگیزی باخبر هستیم که در نتیجه خروج این جنگجویان [داعش] از قلمرو افغانستان اتفاق افتاده است.”
نمی توان انکار کرد که روسیه یک بازی دوگانه و مخاطره آمیز را در افغانستان پیش می برد: در ظاهر همچنان به حمایت رسمی از دولت افغانستان ادامه داده اما در همزمان در پی مسلح کردن طالبان است؛ با این امید که این گروه شبه نظامی بتواند از گسترش بیشتر داعش در افغانستان جلوگیری کند.
با این حال، یک حمله نظامی در مقیاس بزرگ به افغانستان به احتمال طرفداران بسیار اندکی در روسیه خواهد داشت: جنگ های پرتلفات و عقب نشینی های تحقیرآمیز در زمان شوروی سابق هنوز در حافظه جمعی مردم، بسیار تازه است. چند سال پیش، یک فیلم روسی در تمامی سینماها به نمایش گذاشته شده بود که در آن با گزافه گویی های مبالغه آمیز و خون ریزی های بی شمار نشان می داد چگونه سربازان در آن زمان به عنوان “گوشت دم توپ” کشته می شدند.
علاوه بر آن، خطر بی ثبات ساختن افغانستان نیز بسیار زیاد می باشد. این امر با منافع روسیه سازگار نخواهد بود: در واقع، روسیه خواستار صلح و آرامش در منطقه ای است که آن را به عنوان حیاط خلوت خود می بیند. البته مسکو این فرصت مطلوب از دیدگاه روسیه برای عقب راندن نفوذ آمریکا را به هیچ عنوان از دست نخواهد داد. اما احتمالاً از “قدرت نرم” به جای موشک یا تانک ها استفاده خواهد شد. آمریکا بعد از تردیدی اولیه، خودداری خود را از مشارکت در کنفرانس روسیه در افغانستان اعلام کرده است.

منبع: اداره کل رسانه های خارجی وزارت فرهنگ وارشاداسلامی