جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
دیپلماسی واکسن و افول دموکراسی
یکی از حوزههای تحت تأثیر این همهگیری، روابط بینالملل و دیپلماسی است. بیتردید بخشی از روندها، چالشها و بحرانهای موجود در روابط میان کشورها تحت تأثیر این همهگیری قرارگرفته است که بخشی از آنها عبارتاند از:
- افزایش ملیگرایی در دنیایی با شعارهای پررنگ جهانیشدن: طی سه دهه اخیر و بعد از پایان جنگ سرد، از سوی کشورهای جهان بهخصوص کشورهای غربی شعارهای پرطمطراق و پررنگ جهانیشدن و جهانی فکر کردن مطرح شده است. این شعارها حتی ایده پرداز و مشوق لشکرکشی نظامی و تحریمهای ظالمانه بوده است که با عناوین فریبنده تقویت دمکراسی و آزادی موجب آسیب و ویرانی برخی از کشورها ازجمله در منطقه غرب آسیا شده است. حال در این فضا شاهدیم که با بروز یک بحران زیستی همین کشورهای مدعی جهانی کردن سیاست، فرهنگ و اقتصاد، بهسرعت در لاک ملی خود فرو رفته و نهتنها روند طبیعی و عادلانه کالا و خدمات بهداشتی مورد نیاز را تسریع نکردند بلکه با هر ابزاری، خود بهعنوان مخل این روند تبدیل شدند. بهطوریکه اکنون اخباری همچون ممنوعیت فروش تجهیزات پزشکی (ماسک و دستگاه تنفس مصنوعی)، احتکار واکسن، عدم اشتراک دستاوردهای علمی تولید واکسن و بدعهدی در اهدای کمکهای اعلامی از سوی کشورهای ثروتمند بهخصوص آمریکا، امری عادی محسوب میشود و نوعی آپارتاید را دراین زمینه تداعی می کند. همچنان که سازمان بهداشت جهانی بارها از رفتار دولتهای غربی در عدم تحویل واکسن به دیگر کشورها گلایه کرده است. بهویژه آنکه، کشورهای درحالتوسعه و فقیر بهشدت در تنگنای اقتصادی و تجهیزات پزشکی ناشی از همهگیری این بیماری هستند.
- وزنکشی قدرتهای بزرگ با اتهام زنی در مورد منشأ کرونا: جدا از بحث عمدی بودن یا غیرعمدی بودن گسترش بیماری کرونا، این موضوع تبدیل به فرصتی برای آمریکا شد تا علیه رقیب بالقوه خود یعنی چین وارد کارزار تبلیغاتی شود، این کشور را متهم به ایجاد این بحران کرده و وجهه بینالمللی این کشور را خدشهدار کند. شاید پیشازاین گفته میشد این ابزار پوپولیستی و رویکرد شخصی ترامپ برای کسب رأی در داخل آمریکا باشد ولی دستور دولت بایدن برای بررسی منشأ این بیماری نشان از یک راهبرد ضد چینی از سوی آمریکا دارد که میتوان رگههای منازعه بینالمللی را در آن یافت. این روند اگر بیشازپیش گسترش یابد میتواند ضمن ایجاد اختلال در روند مبارزه جهانی علیه این بیماری، زمینهساز یک بحران جدید در بروز بحرانهای سیاسی و امنیتی و حتی زیستی جدید شود که امنیت بینالملل را به مخاطره بیندازد.
با توجه به موضوعات فوقالذکر به نظر میرسد اگر فرایند موجود تداوم پیدا کند مبارزه جهانی با بیماری کرونا با اختلال روبرو میشود که زیان آن متوجه همه کشورهای جهان میشود. در این شرایط کشورهای جهان میبایست برای برونرفت از این بحران به دنبال اتخاذ راهبردها و سیاستهای تعاملیتر برای مهار بحران باشند که یکی از ابزارهای مهم تحقق این امر تقویت دیپلماسی در حوزههای مختلف است. دیپلماسی میتواند ضمن گسترش همکاری میان کشورها در موضوعات مرتبط به مدیریت جهانی این بحران کمک شایانی کند. یکی از این انواع دیپلماسی میتواند در حوزه واکسن بهخصوص کشورهای دارای قابلیت تولید صورت گیرد.
جمهوری اسلامی ایران اگرچه تحت شدیدترین تحریمهای بینالمللی قرار دارد ولی با توجه به ظرفیتهای علمی و زیرساختی حوزه واکسنسازی در سطح منطقهای توانسته گام بلندی در تولید واکسن کرونا بردارد و در صورت بهرهبرداری از خطوط تولید میتواند در چند ماه آینده ضمن تأمین مصرف داخلی، بخشی از درخواستهای بینالمللی را پاسخ بدهد. بهخصوص اینکه مقامات ارشد جمهوری اسلامی ایران بارها بر قصد خود برای کمک به کشورهای دیگر بهخصوص کشورهای فقیر تأکید کردهاند.
با توجه به این امر به نظر میرسد جمهوری اسلامی ایران میتواند با ابتکار تقویت دیپلماسی واکسن ضمن دعوت همه کشورهای جهان به گسترش تعامل و همکاری، سازوکارها و فرآیندهای لازم را برای تسریع توزیع عادلانه واکسن در سراسر جهان فراهم کند تا این بحران جهانی هرچه زودتر مدیریت و کنترل شود. دیپلماسی واکسن در صورت تحقق اهداف علاوه بر آنکه میتواند بهعنوان یک الگو برای مدیریت بحرانهای زیستی مشابه در آینده باشد، میتواند به شکل مستقیم و غیرمستقیم به تولید قدرت بیشتر جمهوری اسلامی ایران در منطقه و نظام بینالملل کمک کند.
0 Comments