جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
ظرفیتها و موانع بهبود روابط ایران – تاجیکستان
روز جمعه چهارم مهرماه وزارت امور خارجه کشورمان با انتشار بیانیهای از احضار آقای نظامالدین زاهدی، سفیر جمهوری تاجیکستان به این وزارتخانه برای دومین بار طی یک هفته خبر داد. خبری که در بحبوحه روند بازتنظیم مناسبات دو کشور پارسیزبان تا حدودی شوکه کننده بود. در این بیانیه «اتهامات بیاساس وارده و رفتار غیرمسئولانه تلویزیون دولتی تاجیکستان» علت اصلی «احضار سفیر و ابلاغ مراتب شدید اعتراض جمهوری اسلامی ایران» عنوان شد. عامل این اعتراض نیز پخش یک سریال بهاصطلاح مستند در تلویزیون دولتی تاجیکستان تحت عنوان «خیانت» بود که در آن اتهامات کذب و مغرضانهای علیه جمهوری اسلامی ایران مطرح شده است.
اکنون با وجود چنین مسائلی لازم است تا نگاهی به پیشینه روابط دو کشور پارسیزبان داشته باشیم و بر ضرورت هوشیاری مقامات دو کشور برای جلوگیری از گسترش اینگونه اختلافات تأکید کنیم.
ایران و تاجیکستان دو کشور مستقل و جدا از هم هستند اما درواقع هیچ دو کشوری تا به این حد مردمانش به هم نزدیک نیستند؛ چه ازنظر تاریخی، چه ازنظر فرهنگی و چه ازنظر علمی و هنری. لذا علاقهمندی بسیاری بین مردمان دو کشور وجود دارد. از زمان استقلال تاجیکستان، ایران جزء نخستین کشورهایی بود که این کشور را به رسمیت شناخت و روابط حسنهای از ابتدا بین تهران و دوشنبه برقرار شد. این روابط خوب علیرغم برخی فراز و نشیبها طی سالهای اخیر تداوم داشته است. چنانکه در دهه های گذشته روابط نزدیکی بین دو کشور برقرار بود؛ اما اخیراً این روابط دچار برخی فرازونشیبها شده اگرچه نمیتوان از یک روابط خصمانه بین دو کشور سخن گفت. بعضاً سوءتفاهمهایی بین ایران و تاجیکستان به وجود میآید که ازجمله میتوان به فیلمی که اخیراً در تلویزیون تاجیکستان پخش شد اشاره کرد. در این فیلم ادعاشده که برخی از عوامل ایران به فعالیتهای اسلامگرایان در این کشور (به گفته آنها تروریستها) کمک میکنند. من تصور نمیکنم که در دولت جمهوری اسلامی یا در بین مردم علاقهای وجود داشته باشد که در تاجیکستان مشکل یا مسئلهای ایجاد شود. لذا برخی کشورهایی که با ایران مشکل دارند، برخی افراد را با نام ایران تحریک میکنند که اقداماتی انجام دهند تا روابط دو کشور را تخریب کنند. در منطقه، کشورهایی وجود دارند که نسبت به روابط ایران و تاجیکستان، سابقه تاریخی و درکی که دو دولت و دو ملت از یکدیگر دارند حسادت میکنند و در تلاش برای تخریب این روابط هستند. در این شرایط ایران و تاجیکستان باید ارتباطاتشان را با یکدیگر با هوشیاری گسترش داده و در راستای حلوفصل این ادعاها و اختلافافکنیها اقدام کنند.
در مقطعی که روابط تهران و دوشنبه بسیار روبه بهبود بود، بیگانگان چنین مسائلی را در اخبار مطرح میکردند و دراینبین عربستان تلاش داشت که به تاجیکستان نزدیک شود تا این کشور از ایران دور شود؛ اما دولت دوشنبه بهخوبی این مسئله را درک کرد و بهجز یک مقطع کوتاه، اجازه نداد بههیچوجه این رابطه تخریب شود. در این راستا طی یکی دو سال گذشته آقای روحانی سفری به تاجیکستان داشت و مسائل مختلف مورد رایزنی قرار گرفت؛ اما متأسفانه تحریمهای آمریکا اجازه نداد توافقاتی که در آن سفر انجام گرفت بهدرستی اجرایی شود؛ زیرا پروازها لغو شد، تجار نتوانستند رفتوآمد داشته باشند و کارهای فرهنگی تا حدودی متوقف شد. در چنین شرایطی، دو دولت ایران و تاجیکستان باید دقت نظر داشته باشند که برخی کشورها مایل به تخریب این روابط هستند و باید مانع از تحقق این امر شوند.
درمجموع، کشورهایی مانند ایران، تاجیکستان و ازبکستان میتوانند اقدامات مشترک بسیاری با یکدیگر انجام دهند. در حال حاضر روابط تاجیکستان و ازبکستان که پیشتر تیره بوده بهصورت چشمگیری بهبودیافته است که خود نقطه عطفی در پیشبرد اقدامات این سه کشور به شمار میرود. باید توجه داشت که تاجیکستان و ازبکستان به دریاهای آزادراه ندارند لذا ایران میتواند نقطه اتصال آنها به دریاهای آزاد باشد. در این خصوص با ازبکستان توافقاتی صورت گرفته که البته هنوز اجرایی نشده است. امید میرود که با تاجیکستان نیز در این راستا توافقاتی صورت بگیرد.
درنهایت نباید ازنظر دور داشت که هم ایران و هم تاجیکستان علاقهمند به گسترش روابط هستند و بارها دولتها و ملتها این علاقهمندی را نشان دادهاند. درواقع ایران و تاجیکستان میتوانند الگویی شوند برای دیگر کشورها مانند افغانستان و ازبکستان که فرهنگشان به این دو کشور نزدیک است و این 4 کشور می توانند در راستای گسترش و بهبود روابط گام بردارند.
0 Comments