جدیدترین مطالب
أحدث المقالات
چالشهای ثبات در لیبی علیرغم عقبنشینی میدانی حفتر
دکتر احمد بخشی در گفتگو با سایت شورای راهبردی روابط خارجی با بیان اینکه تحولات میدانی در لیبی در هفتههای گذشته تغییراتی داشته است، خاطرنشان کرد: هم جامعه بینالملل و هم دولت وفاق ملی و طرفداران خلیفه حفتر به ذهنیت و اجماع نانوشتهای رسیدهاند که باید تحولاتی رخ دهد تا بتوانند شرایط را تغییر دهند.
تشدید درگیری میان حفتر و ترکیه
وی با اشاره به اظهارات اردوغان مبنی بر اینکه تحولات نشانگر این است که هرلحظه ممکن است حفتر از روند انتقالی لیبی اخراج شود، افزود: از یکی دو ماه گذشته وفاق گروهها روی خلیفه حفتر رو به کاهش بوده است و این فکر که حفتر میتواند در لیبی مسلط شود و به پیروزیهایی برسد، از سوی امارات، مصر و عربستان کمرنگ شده است. او حمایتهای خاص بینالمللی را ازدستداده و از سوی دیگر گروههای سیاسی و اجتماعی که حامی او بودند به این نتیجه رسیدهاند که با توجه به عدم موفقیتهای حفتر در حملات دو سال گذشته، لازم است فردی جایگزین او شود.
بخشی با بیان اینکه دولت وفاق ملی در یکی دو ماه تقریباً به پیروزیهایی رسید و با همکاری ترکیه و سازمان ملل راهبرد حملات موفقیتآمیز را طراحی کرد، به رایزنیهای تلفنی رئیس جمهور آمریکا و ترکیه درباره لیبی اشاره کرد و ادامه داد: سازمان ملل و کشورهای دیگر به این نتیجه رسیدند که باید دست بالایی را در تحولات داشته باشند تا بتوانند طرف مقابل را بهپای میز مذاکره بکشانند. حمایت ترکیه از دولت وفاق ملی خصوصاً در سال 2020 خیلی بیشتر شد و ژنرال حفتر را در وضعیت دفاعی قرار داد. استقرار نیروهای مسلح ترکیه در طرابلس و مصراته و آموزش نیروهای نظامی دولت وفاق ملی روند جنگ را تغییر داد و عملاً در بخشهایی از این منطقه ژنرال حفتر شکست خورد.
عقبنشینیهای میدانی حفتر
این تحلیلگر مسائل آفریقا با اشاره به اینکه خلیفه حفتر در یکی دو ماه گذشته بخشی از قلمرو گستری خود را از دست داده است، این مسئله را ناشی از کاهش حمایتهای طرفهای حامی خلیفه حفتر دانست و گفت: وزیر خارجه مصر در روزهای گذشته اعلام کرده که مصر آمادگی دارد که خلیفه حفتر را وادار به پذیرش تحولات جدید و صلح کند.
کاهش منافع نفتی امارات و مصر در لیبی
وی پیشروی نیروهای وفاق ملی تا شهر ساحلی سرت و پایگاه مهم هوایی در این شهر و دسترسی به منابع نفتی آن را حائز اهمیت دانست و افزود: عملاً با این کار بخشی از منابع درآمدی ژنرال حفتر و بالطبع منافع کشورهای دیگر مانند امارات، مصر و عربستان هم کاهش پیدا میکند. این تحولات آنها را به این نتیجه رسانده که به دنبال برقراری آتشبس فوری باشند که مبادا نیروهای حفتر اراضی بیشتری را از دست بدهند.
بخشی اضافه کرد: طرفین دعوا به دنبال این هستند که طرف مقابل را وادار به صلح و گفتگو کنند تا بتوانند بخشی از فرآیند دولتسازی را که تحت نظارت سازمان ملل و با عنوان وفاق ملی پیش میرفت، سازماندهی کنند.
این کارشناس مسائل آفریقا با اشاره به آثار تداوم ناامنی منطقهای و احتمال سرایت آن به کشورهای جنوب اروپا و نگرانی کشورهای اروپایی، گفت: راهبرد و سیاستهای نوعثمانیگری که ترکیه در زمان داوود اوغلو، پیگیری میکرد، امروزه در تمام سیاست خارجی ترکیه پیگیری میشود و این کشور به قلمروگستری و افزایش عمق راهبردی خود ادامه میدهد.
طرح فرآیند صلح با هدف خرید زمان برای حفتر
وی در خصوص چشمانداز ثبات در لیبی به ضعفهای دولت وفاق ملی اشاره کرد و افزود: متأسفانه این دولت دچار بحران ناکارآمدی شده و بخشی از این بحران ممکن است ناشی از عوامل مختلف ازجمله مداخلات خارجی، جنگ داخلی و کارشکنیهای خلیفه حفتر باشد. از سویی به نظر میرسد آنچه با عنوان فرآیند صلح مطرح میشود، تنها با هدف خرید زمان باشد؛ چراکه امارات، عربستان و مصر چندان نمیپذیرند که در لیبی دولتی حاکم شود که تقریباً گرایش اخوانی داشته باشد و یا حامیان اخوانی داشته باشد. وجود چنین همسایهای خواب را از چشمان این کشورها میرباید.
این استاد دانشگاه درعینحال با تأکید بر اینکه شرایط لیبی نشانی از حرکت به سمت آرامش و ثبات را ندارد و حتی اگر آرامشی هم ایجاد شود کوتاهمدت خواهد بود، گفت: دولت ترکیه و مصر که هر دو به نحوی نایبان دو سوی دعوا در لیبی هستند، به این نتیجه رسیدهاند که میتوانند به وفاق برسند و حداقل موافقتنامه سال 2015 را به شکلی بپذیرند. دولت وفاق لیبی اعلام کرده که بهشرط رعایت اصول توافقنامه، حاضر به بازگشت به آن هستند. خلیفه حفتر هم با همکاریها و رایزنیهایی که با سه کشور داشته است به این نتیجه رسیده که باید شرایط موجود را بپذیرد.
نبود پتانسیل صلح در شرایط فعلی لیبی
بخشی درعینحال گفت: بااینحال این پتانسیل در شرایط فعلی وجود ندارد و لیبی درگیر مشکلاتی فراتر از خلیفه حفتر است. اساساً در زمان قذافی دولتسازی در کشور صورت نگرفته، چندپارگی و ساختار عشایری، وجود تسلیحات در دست مردم و خواستههای متفاوت منطقهای و دخالتهای کشورهای منطقه چشمانداز خوبی را برای لیبی رقم نمیزند؛ بنابراین برای لیبی باید منتظر تحولات خاصی بود؛ مگر اینکه با گذر زمان برخی تحولات به نفع شکلگیری دولت ملی رخ دهد.
این استاد دانشگاه با تأکید بر اینکه به نظر میرسد باید جز توافقنامه صلح «ضخیرات» موافقتنامههای دیگری هم امضا شود که مطالبات گروههای سیاسی را هم مدنظر قرار دهد؛ چراکه برخی این توافقنامه را باعث نابودی این کشور میدانند، ادامه داد: فرآیندی که برای لیبی پس از قذافی با این معاهده صلح شاهد هستیم تقریباً بازسازی سناریویی است که پس از خروج شوروی از افغانستان با درگیری گروههای مجاهدین رخ داد. آنها گاهی موافقتنامه مینوشتند و مدتی همکاری میکردند، اما بعد دوباره میجنگیدند. در فرآیند این آنارشی ممکن است گروه دیگری ظهور و بروز کند.
بخشی به فعالیت داعش در شمال آفریقا و القاعده در آن منطقه اشاره کرد و گفت: اگر دولت وحدت ملی نتواند مطالبات مردم را به سرانجامی برساند، ممکن است شاهد سر برآوردن گروههای افراطی باشیم. در لیبی چشمانداز خوبی را نمیتوان متصور بود، مگر اینکه کشورهایی که نیابتی در آنجا فعالیت میکنند، به وفاقی برسند تا بتوانند کاری برای این کشور انجام دهند. در غیر این صورت ممکن است دچار افراطگرایی و هرج و مرج در لیبی باشیم.
0 Comments