چشمانداز روابط آمریکا – اروپا در دوره ترامپ
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا اخیرا در سخنانی گفت که اکنون جهان شاهد پایان سیستم تحت رهبری آمریکا است. صحبتهای اخیر جوزپ بورل از دو منظر قابل بررسی است؛ نخست اینکه دنیا در حال حرکت به سمت چند قطبی شدن است و دعواهای چین و آمریکا، روسیه و آمریکا، اختلافات واشنگتن-بروکسل و تحرکات برخی قدرتهای منطقهای مانند ایران موید این موضوع است.
نکته دیگر اینکه بورل با این سخنان میخواهد پیامی به واشنگتن ارسال کند مبنی بر اینکه رفتار دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا در دنیای امروز و در سیاست خارجی، آمریکا را به تدریج به سمت ضعیف شدن پیش میبرد.
در این خصوص افرادی که در داخل آمریکا باید چنین پیامی را دریافت کنند، دریافت کردهاند. همچنین بورل رابطه اروپا و آمریکا را مدنظر دارد و معتقد است که در دوره ترامپ رابطه دو طرف در همه زمینهها از اقتصادی و تجاری گرفته تا سیاسی و امنیتی به شدت دچار تزلزل شده است. لذا با توجه به مسئولیتی که بورل دارد این نکته را به مقامات آمریکا گوشزد کرده است.
در این بین از زمان روی کار آمدن دونالد ترامپ اختلافات بسیاری بین آمریکا و اروپا بروز و ظهور پیدا کرده است. از جمله اینکه ترامپ بین اروپا و دیگر کشورهای دنیا در مورد مسائل اقتصادی تفاوتی قائل نشده و در قبال همه کشورها فشارهای زیادی را در پیش گرفته است.
وی در ابتدا بحث تعرفهها را مطرح کرد و دلیل آن هم این بود که میخواست سرمایهها را به داخل آمریکا بکشاند و اشتغالزایی کند که تا حدودی نیز موفق بود، اما شیوع ویروس کرونا اغلب تلاشهای ترامپ را با ناکامی مواجه کرد.
همچنین رئیسجمهور آمریکا قصد داشت در بخش اقتصاد بیشتر تولیدات خود آمریکا مصرف شود و به همین دلیل بر کالاهای اروپایی و چینی و غیره تعرفه بست.
بنابراین واشنگتن و بروکسل در زمینه اقتصاد از هم فاصله زیادی گرفتند. این در حالی است که تحریمهای دیگر کشورها مانند ایران نیز ضررهای جدی بر اقتصاد اروپا وارد آورد، زیرا بعد از توافق برجام، اروپاییها بسیار امیدوار و در تلاش بودند قراردادهایی را در بخش نفت، گاز، هواپیمایی و غیره با ایران به امضا برسانند؛ اما خروج آمریکا از برجام و اعمال تحریمهای یکجانبه علیه تهران و همچنین تهدید دیگر کشورها (از جمله کشورهای اروپایی) در خصوص تبادلات تجاری با ایران باعث شد که از یک سو بر روابط اقتصادی-تجاری ایران و اروپا خدشه زیادی وارد شود و از سوی دیگر آمریکا و اروپا از منظر اقتصادی از هم فاصله بگیرند.
در بخشهای دیگر هم شاهد اختلافنظرهای اساسی بین بروکسل و واشنگتن هستیم؛ به عنوان مثال در بخش سیاسی، دو طرف اختلافنظرهای جدی دارند که اولین مسئله نیز به سیاست خارجی ترامپ مربوط میشود. وی در بحث سیاست خارجیاش هیچ گونه هماهنگی با اروپاییها انجام نمیدهد.
به هر حال آمریکا و اروپا دو متحد قدیمی محسوب میشوند و در دورههای قبل دو طرف در بسیاری از مسائل جهانی با یکدیگر هماهنگ بودند، اما در حال حاضر سیاستهایی که ترامپ در قبال روسیه به کار برده، کاملا انفرادی است و حتی در داخل آمریکا نیز بعضا کنگره را دور میزند.
در رابطه با خاورمیانه نیز هیچ تفاهمی بین آمریکا و اروپا به چشم نمیخورد؛ به عنوان مثال ترامپ به یکباره و بدون اطلاع دادن به اروپاییها اعلام میکند که میخواهد از سوریه یا افغانستان نیروهایش را خارج کند یا در مورد فلسطین تصمیم گرفت که سفارت آمریکا را به بیتالمقدس منتقل کند و برای انجام معامله قرن نیز اقداماتی از این دست را آغاز کرد. این در حالی است که سیاست اروپاییها در قبال فلسطین و اسرائیل، سیاست تشکیل دو دولت است.
ایران و برجام نیز از جمله مسائل مهم اختلافی بین دو سوی آتلانتیک است و خروج یکجانبه واشنگتن از برجام باعث جدیشدن اختلافات طرفین شد.
بنابراین دونالد ترامپ رفتارش به این صورت است که سیاستّهایی را به اروپاییها تحمیل میکند که یا نمیپذیرند و به تیره و تار شدن روابط بروکسل-واشنگتن میانجامد یا بالاجبار میپذیرند.
در نهایت در خصوص آینده روابط آمریکا و اروپا باید گفت تا زمانی که ترامپ روی کار است اگر روابط بدتر نشود، چیزی تغییر نخواهد کرد. اگر هم در دوره بعدی ریاست جمهوری آمریکا باز ترامپ انتخاب شود احتمالا وی یک سیاست تهاجمیتری را نسبت به دوره فعلی اتخاذ خواهد کرد، چرا که دیگر نگران انتخابات و رﺃی آوردن نیست.
این مسئله را نیز باید در نظر داشت که اقتصاد آمریکا بر اثر کرونا بسیار ضربه خورده و این ضربه خوردن باعث شده که ترامپ سیاستهای قبلیاش را در رابطه با افزایش تولید داخلی و اشتغالزایی با جدیت بیشتری دنبال کند که این مسئله در روابط اروپا و آمریکا اثرات منفی بیشتری برجای خواهد گذاشت. درباره مسائل سیاست خارجی از جمله برجام نیز به نظر میرسد اختلافات پابرجا باقی بماند و یا حتی تشدید شود.
البته اگر ترامپ نتواند بار دیگر وارد کاخ سفید شود و فردی چون جو بایدن پیروز انتخابات ریاست جمهوری شود احتمالا بار دیگر روابط اروپا و آمریکا مانند دورهّهای قبل خواهد شد و به تدریج بهبود خواهد یافت.
0 Comments